Mấy vấn đề cần chú ý khi dạy ngữ văn 12

Hải Phòng 25-08-2008

M?y v?n d? c?n chỳ ý khi d?y Ng? van 12

1/ T?ng quan v? CT& SGK NV 12
2/ D?c hi?u v� cỏc d?ng b�i d?y d?c hi?u
3/ CT v� cỏch d?y L�m van 12
4/ ễn t?p v� ki?m tra dỏnh giỏ cu?i c?p
5/ VB nh?t d?ng v� cỏch d?y VBND
6/ D?y h?c t? ch?n mụn NV THPT



Chương trình ngữ văn 12 và các dạng bài dạy đọc hiểu




PGS.TS. đỗ ngọc thống
Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam


Tæng quan vÒ
CT & SGK Ng÷ v¨n 12
1. Nội dung văn học ( đọc-văn):
Văn học hiện đại VN từ 1945 đến hết thế kỉ XX với các thể loại:
Thơ tr? tỡnh,
Kí
Văn nghị luận
Truyện
Kịch
Văn nhật dụng
Văn học nước ngoài : Nga, M?, Trung Qu?c
2. Về nội dung Tiếng Việt
Kiến thức chưa được học:
Phong cỏch ngụn ng? khoa h?c, Phong cỏch ngụn ng? h�nh chớnh, Gi? gỡn s? trong sỏng ti?ng Vi?t; Lu?t tho,
Thực hành luyện tập:
ND chủ yếu là khắc phục các lỗi về logic; lỗi về di?n d?t mo h?, hiện tượng trùng nghĩa, v? s?a ch?a van b?n; luy?n t?p v? cỏc bi?n phỏp tu t?.Nhõn v?t giao ti?p
3. Về Làm văn
T?ng k?t v? ki?n th?c v� ki nang l�m van (ngh? lu?n)
Van b?n t?ng k?t, Phỏt bi?u theo ch? d? v� phỏt bi?u t? do, D? cuong di?n thuy?t
Thực hành LV viết bài và đoạn NL v?i cỏc d?ng d? NLVH & NLXH
cấu trúc phần văn học
Tập 1:
+ Văn ngh? lu?n sau 1945
+ Thơ VN sau 1945
+ Kí VN sau 1945
+ Kịch VN sau 1945
+ Văn bản nhật dụng
Tập 2:
+ Văn xuôi tự sự sau 1945
+ Văn học nước ngoài
+ Tổng kết chương trình Ngữ văn THPT
Chia đều các nội dung tăng sức hấp dẫn
LLVH
Phong cách văn học
Quá trình văn học
LLVH
Giá trị văn học
Tiếp nhận văn học
Cấu trúc tiếng Việt
Tập 1:
+ Giữa gìn sự trong sáng TV
+ Luật thơ
+ Phong cách ngôn ngữ khoa học
+ Các bài luỵện tập thực hành TV
Tập 2:
+ Đặc điểm loại hình tiếng Việt
+ Phong cách ngôn ngữ chính luận
+ Nghĩa của câu
+ Các bài thực hành TV
Chia đều các nội dung lí thuyết và thực hành
Cấu trúc phần làm văn
Tập 1:
+ Tổng kết về các loại và dạng đề NLXH+ NLVH
+ Luyện tập từng dạng đề
+ Kết hợp các phương thức BĐ và các thao tác NL
+ Thực hành viết bài
+ Phát biểu theo chủ đề và phát biểu tự do
Tập 2:
+ Tổng kết về kĩ năng làm văn
+ Luyện tập từng kĩ năng
+ Thực hành viết bài
+ Văn bản tổng kết
Chia đều các
nội dung
Giống và khác nhau của 2 bộ sách
I. Tương đương
Cấu trúc nội dung 2 tập tương đương
Các đơn vị kiến thức cơ bản tương đương
Văn bản giống nhau
II. Khác biệt
Thời lượng: NC: 4 t/tuần; CB: 3 t/tuần
NC nhiều VB-TP hơn
Cấu trúc bài học và các phần cụ thể khác nhau
Cách viết khác nhau
Yêu cầu: chú thích, tri thức đọc-hiểu, số bài viết
Những điểm cần lưu ý
ND sách NC đã gồm các ND sách CB
ND giống nhau là cơ bản, khác là ít
Kết hợp ưu điểm của mỗi bộ khi dạy
LLVH gắn với các tác phẩm VH
LV tích hợp với văn học ( đọc-văn)
TV có ND độc lập nhưng vẫn tích hợp
Trọng tâm vẫn là PP dạy đọc- hiểu
Chú trọng đổi mới cách kiểm tra -ĐG
Vận dụng CNTT vào dạy học Ngữ văn
L�u � vỊ n�i dung míi v� kh�
��c v�n:
Chi�c thuyỊn ngo�i xa, m�t ng��i H� N�i
Ai �� �Ỉt t�n cho d�ng s�ng, ��n ghi ta cđa Lorca , �� LÌn, T� do, H�i k� VNG
C�c t�c ph�m NL cđa Ph�m V�n ��ng, Ng ��nh Thi, Ng ��ng M�nh , Xvaig�.
C�n ph�n biƯt c�c t�c ph�m NL v� c�c v�n b�n nh�t dơng vi�t b�ng NL.
C�c v�n b�n nh�t dơng c�ch d�y VBND
2) L�m v�n: NLXH v� c�ch ra �Ị míi

L�u � vỊ ph��ng ph�p
Cung c�p nh�ng ��n v� ki�n th�c c� b�n nh�ng c�n h�nh th�nh c�ch ti�p nh�n m�t v�n b�n: VHS, TP, LLVH
C�n linh ho�t trong quy tr�nh d�y ��c hiĨu, miƠn l� ��t ��ỵc mơc ti�u v�a n�u.
Trong quy tr�nh d�y h�c c�n n�u v�n �Ị �Ĩ HS suy ngh�, trao �ỉi; tranh n�i h�, l�m h�
B�m s�t c�u ch� cđa VB, c� tr�ng �iĨm, tr�nh khai th�c tr�n lan,

Đọc hiểu và mô hình dạy đọc- hiểu các bài:
Văn học sử: khái quát về giai đoạn, tác giả và tác phẩm
Thể loại: thơ, văn xuôi, văn nghị luận, kịch

Dạy đọc hiểu là gì ?
Yêu cầu cơ bản của đọc
Đọc phải hiểu
Cách đọc để hiểu
Tại sao phải dạy đọc hiểu
Học PP học
HS tự tiếp nhận TPVH
So sánh đọc hiểu và giảng văn
Dạy đọc hiểu các bài văn học sử

Khái quát VHVN từ đầu TK XX đến 1945 ( T1)
Tác gia: Nguyễn Đình Chiểu, Nguyễn Khuyến, Nam Cao (T1), Xuân Diệu (T2)
Khái quát về tác phẩm Nhật kí trong tù ( T2)
Bài VHVN từ đầu XX đến 1945
1. Yêu cầu về nội dung bài học :
Những nét lớn về hoàn cảnh lịch sử
Những đặc điểm cơ bản của VHVN
Sự phân hoá văn học: bộ phận văn học, đội ngũ nhà văn, hoàn cảnh sáng tác, tính chất, vị trí và những đóng góp về ND, NT
Những thành tựu nổi bật của văn học VN trong giai đoạn này
2. Quy trình dạy bài khái quát
Bước 1: Tìm hiểu bố cục của bài học
Bài học có mấy phần lớn; nội dung cơ bản của mỗi phần là gì ?
Bước 2: Tìm hiểu nội dung bài học
Hoàn cảnh lịch sử dân tộc được trình bày trong phần nào của bài viết ? Những nét lớn của hoàn cảnh đó là gì ?
Đặc điểm của VNVN từ XX đến 1945: Có những đặc điểm nào? Đặc điểm ấy được nêu ở mục nào ? Chỉ ra đoạn, câu văn tiêu biểu về đặc điểm ấy.
2. Quy trình dạy bài khái quát ( tiếp theo)
Thành tựu nổi bật:
Thành tựu về nội dung tư tưởng được nêu ở đoạn nào?
Có thể khái quát thành những điểm lớn như thế nào?
Chỉ ra đoạn, câu văn tiêu biểu nói về nội dung tư tưỏng.
Thành tựu về hình thức nghệ thuật tiêu biểu là những gì ? (Thể loại và ngôn ngữ );
Những biểu hiện cụ thể của thành tựu ...

Bước 3: Đánh giá khái quát
Kh¸i niÖm : ThÕ nµo lµ VH hiÖn ®¹i ? V× sao tõ ®Çu TKXX VHVN míi thùc sù ®­îc hiÖn ®¹i ho¸ ?
V× sao VHVN thêi k× nµy ph¸t triÓn ®Æc biÖt mau lÑ ?
V× sao VHVN thêi k× nµy ph©n ho¸ phøc t¹p? TÝnh ch¸t phøc t¹p Êy thÓ hiÖn ë nh÷ng ph­¬ng diÖn nµo ?
VH thêi k× nµy ®ãng gãp g× míi cho truyÒn thèng t­ t­ëng cña d©n téc ?
ThÓ lo¹i VH nµo míi xuÊt hiÖn ë thêi k× nµy?
Th¬ vµ tiÓu thuyÕt ®­îc c¸ch t©n nh­ thÕ nµo?
Bài khái quát về tác gia văn học
1. Yêu cầu về nội dung bài học:
Những nét cơ bản về tiểu sử ( liên quan đến việc hiểu tác phẩm)
Sự nghiệp văn học
Quá trình sáng tác
Các tác phẩm chính
Nội dung nổi bật
Đặc sắc nghệ thuật
Vị trí và vai trò của tác gia
2. Quy tr�nh d�y b�i t�c gia
B�íc 1: T�m hiĨu b� cơc b�i h�c
B�i h�c c� m�y ph�n ? N�i dung ch�nh cđa m�i ph�n l� g� ?
B�íc 2: T�m hiĨu n�i dung b�i h�c
TiĨu sư nh� v�n c� g� �Ỉc biƯt ?
Qu� h��ng
Gia ��nh
B�n th�n ( c� t�nh)
Th�i ��i
Nh�ng th�ng tin tr�n giĩp �ch g� cho viƯc hiĨu s�u h�n t�c ph�m ?
2. Quy tr�nh d�y b�i t�c gia
B�íc 2: T�m hiĨu n�i dung b�i h�c
S� nghiƯp v�n h�c cđa t�c gia c� g� �Ỉc s�c ?
C�c giai �o�n s�ng t�c
C�c t�c ph�m ti�u biĨu
N�i dung bao tr�m
�Ỉc s�c vỊ nghƯ thu�t
Ch� ra c�c �o�n, c�u v�n n�u l�n ND v� NT �Ỉc s�c cđa t�c gia trong SGK

B�íc 3: ��nh gi� chung vỊ t�c gia
V� tr� cđa t�c gia : C�c giai �o�n s�ng t�c
N�u kh�ng c� t�c gia ?
T�c ��ng x� h�i v� t�c ��ng nghƯ thu�t ( Xua v� nay).
Quan �iĨm NT cđa t�c gia c� g� �Ỉc s�c ? D�n ra m�t s� c�u v�n n�u l�n quan �iĨm NT cđa t�c gia .
Ch� ra c�c �o�n, c�u v�n n�u l�n nh�n x�t v� ��nh gi� vỊ t�c gia trong SGK

Bài khái quát về tác phẩm văn học
1. Yêu cầu về nội dung bài học :
Những nét cơ bản về hoàn cảnh ra đời: hoàn cảnh xã hội và cá nhân ( liên quan đến việc hiểu tác phẩm)
Nội dung chính của tác phẩm
Đề tài
Nội dung bao trùm
Đặc sắc nghệ thuật
Giá trị của tác phẩm
Đóng góp về nội dung và nghệ thuật
2. Quy tr�nh d�y b�i t�c ph�m
B�íc 1: T�m hiĨu b� cơc b�i h�c
B�i h�c c� m�y ph�n ? N�i dung ch�nh cđa m�i ph�n l� g� ?
B�íc 2: T�m hiĨu n�i dung b�i h�c
Ho�n c�nh s�ng t�c c� g� �Ỉc biƯt ?
X� h�i ( ho�n c�nh lín)
C� nh�n ( ho�n c�nh cơ thĨ, nh�)
Nh�ng th�ng tin tr�n giĩp �ch g� cho viƯc hiĨu s�u h�n t�c ph�m ?

2. Quy tr�nh d�y b�i t�c ph�m
B�íc 2: T�m hiĨu n�i dung b�i h�c
N�i dung t�c ph�m c� g� �Ỉc s�c ?
�Ị t�i
N�i dung bao tr�m
Gi� tr� v� � ngh�a cđa nh�ng ND ��
NghƯ thu�t cđa t�c ph�m c� g� �Ỉc s�c?
ThĨ lo�i
C�c h�nh th�c v� thđ ph�p nghƯ thu�t
Ch� ra c�c �o�n, c�u v�n n�u l�n ND v� NT �Ỉc s�c cđa t�c gia trong SGK

B�íc 3: ��nh gi� chung vỊ t�c ph�m
V� tr� v� g�a tr� cđa t�c ph�m :
N�u kh�ng c� t�c ph�m th� VH thi�u �i nh�ng g� ? VỊ n�i dung v� nghƯ thu�t ?
T�c ��ng x� h�i v� t�c ��ng nghƯ thu�t cđa t�c ph�m (xua v� nay).
Quan �iĨm nghƯ thu�t cđa t�c gia thĨ hiƯn qua t�c ph�m? D�n ra m�t s� c�u v�n n�u l�n quan �iĨm NT ��.
Ch� ra c�c �o�n, c�u v�n n�u l�n nh�n x�t v� ��nh gi� vỊ t�c ph�m trong SGK
Dạy đọc hiểu
các tác phẩm VH

Tác phẩm thơ
Tác phẩm văn xuôi
Tác phẩm nghị luận
Tác phẩm kịch
( Kịch bản văn học)

Đọc hiểu thơ
1. Yêu cầu về nội dung bài học :
Nội dung chính của tác phẩm
Đề tài
Nội dung bao trùm
Đặc sắc nghệ thuật
Giá trị của tác phẩm
Đóng góp về nội dung và nghệ thuật
Biết cách phân tích bài thơ theo một thể loại cụ thể
2. Quy tr�nh d�y t�c ph�m th�
B�íc 1: H�íng d�n ��c, t�m hiĨu b� cơc v� c�c y�u t� ngo�i v�n b�n
��c �ĩng v� ��c diƠn c�m, l�i vỊ ��c
B� cơc v� � ngh�a cđa b� cơc
Vai tr� cđa c�c y�u t� ngo�i v�n b�n
B�íc 2: H�íng d�n t�m hiĨu v�n b�n
Nh�n x�t vỊ c�m h�ng chđ ��o
Ch� ra s� ph� hỵp cđa n�i dung c�m h�ng �y víi c�c h�nh th�c biĨu ��t cđa b�i th�: thĨ lo�i, ng� �m, nh�p �iƯu, t� ng�, h�nh �nh, biƯn ph�p tu t�.

2. Quy tr�nh d�y t�c ph�m th�
B�íc 3: H�íng d�n th��ng th�c v� b�nh gi� b�i th�
Nh�n x�t n�t �Ỉc s�c nh�t vỊ n�i dung v� h�nh th�c nghƯ thu�t cđa b�i th�
��nh gi� t�c ��ng cđa b�i th� vỊ n�i dung t� t��ng ��i víi b�n ��c ( X�a v� nay)
��nh gi� gi� tr� cđa h�nh th�c nghƯ thu�t cđa t�c ph�m
Ch� ra nh�ng c�u, �o�n th� hay ��ng ghi nhí

Đọc hiểu văn xuôi
1. Yêu cầu về nội dung bài học :
Nội dung chính của tác phẩm
Đề tài, cốt truyện
Nội dung bao trùm
Đặc sắc nghệ thuật
Giá trị của tác phẩm
Đóng góp về nội dung và nghệ thuật
Biết cách phân tích tác phẩm văn xuôi theo một thể loại cụ thể
2. Quy tr�nh d�y TP v�n xu�i
B�íc 1: H�íng d�n ��c v� t�m hiĨu b� cơc
T�m t�t truyƯn- B� cơc v� � ngh�a
Vai tr� cđa c�c y�u t� ngo�i v�n b�n
B�íc 2: H�íng d�n t�m hiĨu v�n b�n
Nh�n x�t vỊ n�i dung, t� t��ng chđ ��o
Ch� ra s� ph� hỵp cđa n�i dung t� t��ng �y víi c�c h�nh th�c biĨu ��t cđa b�i th�: thĨ lo�i, c�t truyƯn, nh�n v�t, chi ti�t, kh�ng gian v� th�i gian, �iĨm nh�n, ng�i kĨ, l�i v�n, gi�ng �iƯu .

2. Quy tr�nh d�y TP v�n xu�i
B�íc 3: H�íng d�n th��ng th�c v� b�nh gi� t�c ph�m v�n xu�i
Nh�n x�t n�t �Ỉc s�c nh�t vỊ n�i dung v� h�nh th�c nghƯ thu�t cđa t�c ph�m
��nh gi� t�c ��ng cđa t�c ph�m vỊ n�i dung t� t��ng ��i víi b�n ��c ( X�a/ nay)
��nh gi� gi� tr� cđa h�nh th�c nghƯ thu�t cđa t�c ph�m
Ch� ra nh�ng c�u, �o�n v�n hay ��ng ghi nhí trong v�n b�n ��ỵc h�c

Đọc hiểu văn nghị luận
1. Yêu cầu về nội dung bài học :
Nội dung chính của tác phẩm
Đề tài ( Xã hội/ văn học; đề tài cụ thể ? )
Nội dung bao trùm
Đặc sắc nghệ thuật
Giá trị của tác phẩm
Đóng góp về nội dung và nghệ thuật
Biết cách phân tích tác phẩm nghị luận trung đại/ hiện đại
2. Quy tr�nh d�y TP ngh� lu�n
B�íc 1: H�íng d�n ��c v� t�m hiĨu b� cơc
T�m t�t VB - B� cơc, t� ng� kh�
Vai tr� cđa c�c y�u t� ngo�i v�n b�n
B�íc 2: H�íng d�n t�m hiĨu v�n b�n
Nh�n x�t vỊ n�i dung, t� t��ng chđ ��o
Ch� ra s� ph� hỵp cđa n�i dung t� t��ng �y víi c�c h�nh th�c biĨu ��t : thĨ lo�i, lu�n �iĨm, lu�n c� v� l�p lu�n, l�i v�n, gi�ng �iƯu .

2. Quy tr�nh d�y TP ngh� lu�n
B�íc 3: H�íng d�n th��ng th�c v� b�nh gi� t�c ph�m ngh� lu�n
Nh�n x�t n�t �Ỉc s�c nh�t vỊ n�i dung v� h�nh th�c nghƯ thu�t cđa t�c ph�m
��nh gi� t�c ��ng cđa t�c ph�m vỊ n�i dung t� t��ng ��i víi b�n ��c ( X�a/ nay)
��nh gi� gi� tr� cđa h�nh th�c nghƯ thu�t cđa t�c ph�m
Ch� ra nh�ng c�u, �o�n v�n hay ��ng ghi nhí trong v�n b�n ��ỵc h�c

Đọc hiểu kịch bản văn học
1. Yêu cầu về nội dung bài học :
Nội dung chính của tác phẩm
Đề tài, cốt truyện
Nội dung bao trùm
Đặc sắc nghệ thuật
Giá trị của tác phẩm
Đóng góp về nội dung và nghệ thuật
Biết cách phân tích kịch bản văn học:bi kịch/ hài kịch; cổ điển/ hiện đại
2. Quy tr�nh d�y k�ch b�n VH
B�íc 1: H�íng d�n ��c v� t�m hiĨu b� cơc
T�m t�t v�n b�n- B� cơc v� � ngh�a
Vai tr� cđa c�c y�u t� ngo�i v�n b�n
B�íc 2: H�íng d�n t�m hiĨu v�n b�n k�ch
Nh�n x�t vỊ n�i dung, t� t��ng chđ ��o
Ch� ra s� ph� hỵp cđa n�i dung t� t��ng �y víi c�c h�nh th�c biĨu ��t cđa VB : thĨ lo�i, c�t truyƯn, nh�n v�t, kh�ng gian v� th�i gian, h�nh ��ng v� xung ��t, l�i tho�i .

2. Quy tr�nh d�y k�ch b�n VH
B�íc 3: H�íng d�n th��ng th�c v� b�nh gi� k�ch b�n v�n h�c
Nh�n x�t n�t �Ỉc s�c nh�t vỊ n�i dung v� h�nh th�c nghƯ thu�t cđa t�c ph�m
��nh gi� t�c ��ng cđa t�c ph�m vỊ n�i dung t� t��ng ��i víi b�n ��c ( X�a/ nay)
��nh gi� gi� tr� cđa h�nh th�c nghƯ thu�t cđa t�c ph�m ( chĩ � l�i tho�i v� xung ��t)
Ch� ra nh�ng l�i tho�i hay ��ng ghi nhí trong v�n b�n ��ỵc h�c