Mấy chú ý khi dạy Ngữ văn 12

1
Cửa Lò 12/9/2009
Tập huấn sử dụng sách hướng dẫn dạy học lớp 12 GDTX cấp THPT

Môn : Ngữ văn
2
Cửa Lò 12/9/2009

I - Tæng quan vÒ CT & SGK Ng÷ v¨n 12
Cửa Lò 12/9/2009
3
1. Nội dung văn học ( đọc-văn):
Văn học hiện đại VN từ 1945 đến hết thế kỉ XX với các thể loại:
Thơ tr? tỡnh,
Kí
Văn nghị luận
Truyện
Kịch
Văn nhật dụng
Văn học nước ngoài : Nga, M?, Trung Qu?c
Cửa Lò 12/9/2009
4
2. Về nội dung Tiếng Việt
Kiến thức được học:
Phong cỏch ngụn ng? khoa h?c, Phong cỏch ngụn ng? h�nh chớnh, Gi? gỡn s? trong sỏng ti?ng Vi?t; Lu?t tho,
Thực hành luyện tập:
ND chủ yếu là khắc phục các lỗi về logic; lỗi về di?n d?t mo h?, hiện tượng trùng nghĩa, v? s?a ch?a van b?n; luy?n t?p v? cỏc bi?n phỏp tu t?.Nhõn v?t giao ti?p
Cửa Lò 12/9/2009
5
3. Về Làm văn
T?ng k?t v? ki?n th?c v� ki nang l�m van (ngh? lu?n)
Van b?n t?ng k?t, Phỏt bi?u theo ch? d? v� phỏt bi?u t? do, D? cuong di?n thuy?t
Thực hành LV viết bài và đoạn NL v?i cỏc d?ng d? NLVH & NLXH
Cửa Lò 12/9/2009
6
II- Những điểm cần lưu ý

1- Luu ý chung :
LLVH gắn với các tác phẩm VH
LV tích hợp với văn học ( đọc-văn)
TV có ND độc lập nhưng vẫn tích hợp
Trọng tâm vẫn là PP dạy đọc- hiểu
Chú trọng đổi mới cách kiểm tra - ĐG
Vận dụng CNTT vào dạy học Ngữ văn
Cửa Lò 12/9/2009
7
2 - Luu � v? n?i dung m?i v� khĩ
D?c van : Chi?c thuy?n ngồi xa , Ai d� d?t t�n cho dịng sơng , D�n ghi ta c?a Lorca.
C�c t�c ph?m NL c?a H? Chí Minh , Ph?m Van D?ng , Nguy?n Dình Thi , Xvaigo , .
C�n ph�n biƯt c�c t�c ph�m NL v� c�c v�n b�n nh�t dơng vi�t b�ng NL.
C�c v�n b�n nh�t dơng v� c�ch d�y VBND
L�m v�n: NLXH v� c�ch ra �Ị míi
Cửa Lò 12/9/2009
8
3 - L�u � vỊ ph��ng ph�p
Cung c�p nh�ng ��n v� ki�n th�c c� b�n nh�ng c�n h�nh th�nh c�ch ti�p nh�n m�t v�n b�n: VHS, TPVH, LLVH
C�n linh ho�t trong quy tr�nh d�y ��c hiĨu, miƠn l� ��t ��ỵc mơc ti�u .
Trong quy tr�nh d�y h�c c�n n�u v�n �Ị �Ĩ HS suy ngh�, trao �ỉi; tr�nh n�i h�, l�m h� .
B�m s�t c�u ch� cđa VB, c� tr�ng �iĨm, tr�nh khai th�c tr�n lan, .
Cửa Lò 12/9/2009
9
III- GiỚI THIỆU SÁCH HƯỚNG DẪN DẠY HỌC NGỮ VĂN 12 GDTX CẤP THPT

1- Phương hướng biên soạn
2- Cấu trúc của sách
( Xem tài liệu )


Cửa Lò 12/9/2009
10

IV - Đọc hiểu và mô hình dạy đọc- hiểu các bài:
Văn học sử: khái quát về giai đoạn, tác giả và tác phẩm
Thể loại văn học : thơ, văn xuôi, văn nghị luận, kịch.
Cửa Lò 12/9/2009
11
1 - D?y d?c - hi?u :
Dạy đọc hiểu là gì ?
Yêu cầu cơ bản của đọc : Đọc phải hiểu , Cách đọc để hiểu
Tại sao phải dạy đọc hiểu
Học PP học
HS tự tiếp nhận TPVH
Cỏc phuong phỏp d?y d?c hi?u : d?c sỏng t?o , g?i tỡm,
nghiờn c?u , tỏi t?o , th?o lu?n , d�m tho?i , d?i chi?u , .

Cửa Lò 12/9/2009
12
So sánh đọc hiểu và giảng văn
Cửa Lò 12/9/2009
13
2 - Dạy đọc hiểu các bài văn học sử

Khái quát VHVN từ đầu TK XX đến h?t TK XX ( T1)
Tác gia: Hồ Chí Minh , Tố Hữu .
Cửa Lò 12/9/2009
14
Đọc hiểu bài khái quát giai đoạn văn học
VD : Bµi VHVN tõ ®Çu XX ®Õn het T K XX
a. Yªu cÇu vÒ néi dung bµi häc :
Nh÷ng nÐt lín vÒ hoµn c¶nh lÞch sö
Nh÷ng ®Æc ®iÓm c¬ b¶n cña VHVN
Sù ph©n ho¸ v¨n häc: bé phËn v¨n häc, ®éi ngò nhµ v¨n, hoµn c¶nh s¸ng t¸c, tÝnh chÊt, vÞ trÝ vµ nh÷ng ®ãng gãp vÒ ND, NT
Nh÷ng thµnh tùu næi bËt cña v¨n häc VN trong giai ®o¹n nµy
Cửa Lò 12/9/2009
15
b. Quy trình dạy bài khái quát
Bước 1: Tìm hiểu bố cục của bài học
Bài học có mấy phần lớn; nội dung cơ bản của mỗi phần là gì ?
Bước 2: Tìm hiểu nội dung bài học
Hoàn cảnh lịch sử dân tộc được trình bày trong phần nào của bài viết ? Những nét lớn của hoàn cảnh đó là gì ?
Đặc điểm của VNVN từ XX đến hêt TK XX: Có những đặc điểm nào? Đặc điểm ấy được nêu ở mục nào ? Chỉ ra đoạn, câu văn tiêu biểu về đặc điểm ấy.
Cửa Lò 12/9/2009
16
Quy trình dạy bài khái quát ( tiếp theo)
Thành tựu nổi bật:
Thành tựu về nội dung tư tưởng được nêu ở đoạn nào?
Có thể khái quát thành những điểm lớn như thế nào?
Chỉ ra đoạn, câu văn tiêu biểu nói về nội dung tư tưỏng.
Thành tựu về hình thức nghệ thuật tiêu biểu là những gì ? (Thể loại và ngôn ngữ );
Những biểu hiện cụ thể của thành tựu ...
Cửa Lò 12/9/2009
17
Bước 3: Đánh giá khái quát
Kh¸i niÖm : ThÕ nµo lµ VH hiÖn ®¹i ? V× sao tõ ®Çu TKXX VHVN míi thùc sù ®­îc hiÖn ®¹i ho¸ ?
V× sao VHVN thêi k× nµy ph¸t triÓn ®Æc biÖt mau lÑ ?
V× sao VHVN thêi k× nµy ph©n ho¸ phøc t¹p? TÝnh ch¸t phøc t¹p Êy thÓ hiÖn ë nh÷ng ph­¬ng diÖn nµo ?
VH thêi k× nµy ®ãng gãp g× míi cho truyÒn thèng t­ t­ëng cña d©n téc ?
ThÓ lo¹i VH nµo míi xuÊt hiÖn ë thêi k× nµy?
Th¬ vµ tiÓu thuyÕt ®­îc c¸ch t©n nh­ thÕ nµo?
Cửa Lò 12/9/2009
18
B- Bài khái quát về tác gia văn học
a . Yêu cầu về nội dung bài học:
Những nét cơ bản về tiểu sử ( liên quan đến việc hiểu tác phẩm)
Sự nghiệp văn học
Quá trình sáng tác
Các tác phẩm chính
Nội dung nổi bật
Đặc sắc nghệ thuật
Vị trí và vai trò của tác gia
Cửa Lò 12/9/2009
19
b. Quy tr�nh d�y b�i t�c gia
B�íc 1: T�m hiĨu b� cơc b�i h�c
B�i h�c c� m�y ph�n ? N�i dung ch�nh cđa m�i ph�n l� g� ?
B�íc 2: T�m hiĨu n�i dung b�i h�c
TiĨu sư nh� v�n c� g� �Ỉc biƯt ?
Qu� h��ng
Gia ��nh
B�n th�n ( c� t�nh)
Th�i ��i
Nh�ng th�ng tin tr�n giĩp �ch g� cho viƯc hiĨu s�u h�n t�c ph�m ?
Cửa Lò 12/9/2009
20
Bước 2: Tìm hiểu nội dung bài học ( ti?p )
Sự nghiệp văn học của tác gia có gì đặc sắc ?
Các giai đoạn sáng tác
Các tác phẩm tiêu biểu
Nội dung bao trùm
Đặc sắc về nghệ thuật
Chỉ ra các đoạn, câu văn nêu lên ND và NT đặc sắc của tác gia trong SGK
Cửa Lò 12/9/2009
21
B�íc 3: ��nh gi� chung vỊ t�c gia
V� tr� cđa t�c gia :
N�u kh�ng c� t�c gia ?
T�c ��ng x� h�i v� t�c ��ng nghƯ thu�t ( Xua v� nay).
Quan �iĨm NT cđa t�c gia c� g� �Ỉc s�c ? D�n ra m�t s� c�u v�n n�u l�n quan �iĨm NT cđa t�c gia .
Ch� ra c�c �o�n, c�u v�n n�u l�n nh�n x�t v� ��nh gi� vỊ t�c gia trong SGK
Cửa Lò 12/9/2009
22
C- Bài khái quát về tác phẩm văn học
a . Yêu cầu về nội dung bài học :
Những nét cơ bản về hoàn cảnh ra đời: hoàn cảnh xã hội và cá nhân ( liên quan đến việc hiểu tác phẩm)
Nội dung chính của tác phẩm
Đề tài
Nội dung bao trùm
Đặc sắc nghệ thuật
Giá trị của tác phẩm
Đóng góp về nội dung và nghệ thuật
Cửa Lò 12/9/2009
23
b. Quy tr�nh d�y b�i kh�i qu�t t�c ph�m
B�íc 1: T�m hiĨu b� cơc b�i h�c
B�i h�c c� m�y ph�n ? N�i dung ch�nh cđa m�i ph�n l� g� ?
B�íc 2: T�m hiĨu n�i dung b�i h�c
Ho�n c�nh s�ng t�c c� g� �Ỉc biƯt ?
X� h�i ( ho�n c�nh lín)
C� nh�n ( ho�n c�nh cơ thĨ, nh�)
Nh�ng th�ng tin tr�n giĩp �ch g� cho viƯc hiĨu s�u h�n t�c ph�m ?
Cửa Lò 12/9/2009
24
Quy tr�nh d�y b�i kh�i qu�t v? t�c ph�m
B�íc 2: T�m hiĨu n�i dung b�i h�c
N�i dung t�c ph�m c� g� �Ỉc s�c ?
�Ị t�i
N�i dung bao tr�m
Gi� tr� v� � ngh�a cđa nh�ng ND ��
NghƯ thu�t cđa t�c ph�m c� g� �Ỉc s�c?
ThĨ lo�i
C�c h�nh th�c v� thđ ph�p nghƯ thu�t
Ch� ra c�c �o�n, c�u v�n n�u l�n ND v� NT �Ỉc s�c cđa t�c gia trong SGK
Cửa Lò 12/9/2009
25
B�íc 3: ��nh gi� chung vỊ t�c ph�m
V� tr� v� g�a tr� cđa t�c ph�m :
N�u kh�ng c� t�c ph�m th� VH thi�u �i nh�ng g� ? VỊ n�i dung v� nghƯ thu�t ?
T�c ��ng x� h�i v� t�c ��ng nghƯ thu�t cđa t�c ph�m (xua v� nay).
Quan �iĨm nghƯ thu�t cđa t�c gia thĨ hiƯn qua t�c ph�m? D�n ra m�t s� c�u v�n n�u l�n quan �iĨm NT ��.
Ch� ra c�c �o�n, c�u v�n n�u l�n nh�n x�t v� ��nh gi� vỊ t�c ph�m trong SGK
Cửa Lò 12/9/2009
26
3- Dạy đọc hiểu các tác phẩm VH

Tác phẩm thơ
Tác phẩm văn xuôi
Tác phẩm nghị luận
Tác phẩm kịch
( Kịch bản văn học)
Cửa Lò 12/9/2009
27
A - Đọc hiểu thơ
a. Yêu cầu về nội dung bài học :
Nội dung chính của tác phẩm
Đề tài
Nội dung bao trùm
Đặc sắc nghệ thuật
Giá trị của tác phẩm
Đóng góp về nội dung và nghệ thuật
Biết cách phân tích bài thơ theo một thể loại cụ thể
Cửa Lò 12/9/2009
28
b. Quy tr�nh d�y t�c ph�m th�
B�íc 1: H�íng d�n ��c, t�m hiĨu b� cơc v� c�c y�u t� ngo�i v�n b�n
��c �ĩng v� ��c diƠn c�m ( tr�nh l�i vỊ ��c )
B� cơc v� � ngh�a cđa b� cơc
Vai tr� cđa c�c y�u t� ngo�i v�n b�n
B�íc 2: H�íng d�n t�m hiĨu v�n b�n
Nh�n x�t vỊ c�m h�ng chđ ��o
Ch� ra s� ph� hỵp cđa n�i dung c�m h�ng �y víi c�c h�nh th�c biĨu ��t cđa b�i th�: thĨ lo�i, ng� �m, nh�p �iƯu, t� ng�, h�nh �nh, biƯn ph�p tu t�.
Cửa Lò 12/9/2009
29
Quy tr�nh d�y t�c ph�m th�
B�íc 3: H�íng d�n th��ng th�c v� b�nh gi� b�i th�
Nh�n x�t n�t �Ỉc s�c nh�t vỊ n�i dung v� h�nh th�c nghƯ thu�t cđa b�i th�
��nh gi� t�c ��ng cđa b�i th� vỊ n�i dung t� t��ng ��i víi b�n ��c ( X�a v� nay)
��nh gi� gi� tr� cđa h�nh th�c nghƯ thu�t cđa t�c ph�m
Ch� ra nh�ng c�u, �o�n th� hay ��ng ghi nhí
Cửa Lò 12/9/2009
30
VD: Đàn ghita của Lorca - Thanh Thảo
+ Bài thơ được chọn giảng trong chương trình bởi nó thể hiện những đổi mới rõ rệt sau năm 1975.
+ Là bài thơ khá phức tạp: tượng trưng , siêu thực .
+ Nó có sự lẫn lộn giữa mơ với thực và diễn đạt bằng nhạc tính của ngôn từ, huy động nhiều liên tưởng: Cuộc đời và số phận đau thưong oan khuất của Garxia - Lorca, phong cách du ca, lãng tử của nhà thơ; hồn thơ, lời thơ, ý thơ, tiếng đàn của ông; văn hóa Tây Ban Nha; màu sắc Tây Ban Nha và lịch sử đẫm máu của đất nước này dưới ách phát xít.
+ Bài thơ có những hình tượng thơ ít gặp, có cấu trúc đặc biệt (cấu trúc trên nền nhạc).
+ Khi tìm hiểu bài thơ, cần biết được những tư liệu về cuộc đời, con người, thời đại của nhà thơ Tây Ban Nha - Garxia - Lorca
Cửa Lò 12/9/2009
31
B- Đọc hiểu văn xuôi
a. Yêu cầu về nội dung bài học :
Nội dung chính của tác phẩm
Đề tài, cốt truyện
Nội dung bao trùm
Đặc sắc nghệ thuật
Giá trị của tác phẩm
Đóng góp về nội dung và nghệ thuật
Biết cách phân tích tác phẩm văn xuôi theo một thể loại cụ thể
Cửa Lò 12/9/2009
32
b. Quy tr�nh d�y TP v�n xu�i
B�íc 1: H�íng d�n ��c v� t�m hiĨu b� cơc
T�m t�t truyƯn- B� cơc v� � ngh�a
Vai tr� cđa c�c y�u t� ngo�i v�n b�n
B�íc 2: H�íng d�n t�m hiĨu v�n b�n
Nh�n x�t vỊ n�i dung, t� t��ng chđ ��o
Ch� ra s� ph� hỵp cđa n�i dung t� t��ng �y víi c�c h�nh th�c biĨu ��t cđa TP: thĨ lo�i, c�t truyƯn, nh�n v�t, chi ti�t, kh�ng gian v� th�i gian, �iĨm nh�n, ng�i kĨ, l�i v�n, gi�ng �iƯu .
Cửa Lò 12/9/2009
33
Quy tr�nh d�y TP v�n xu�i
B�íc 3: H�íng d�n th��ng th�c v� b�nh gi� t�c ph�m v�n xu�i
Nh�n x�t n�t �Ỉc s�c nh�t vỊ n�i dung v� h�nh th�c nghƯ thu�t cđa t�c ph�m
��nh gi� t�c ��ng cđa t�c ph�m vỊ n�i dung t� t��ng ��i víi b�n ��c ( X�a/ nay)
��nh gi� gi� tr� cđa h�nh th�c nghƯ thu�t cđa t�c ph�m
Ch� ra nh�ng c�u, �o�n v�n hay ��ng ghi nhí trong v�n b�n ��ỵc h�c
Cửa Lò 12/9/2009
34
Chiếc thuyền ngoài xa - Nguyễn Minh Châu:
+ Tác phẩm có chiều sâu, đa nghĩa, viết theo khuynh hướng tượng trưng, gợi nhiều trường liên tưởng.
+ Bức tranh nhìn từ xa: vẻ đẹp thơ mộng, lý tưởng - tuyệt đỉnh của ngoại cảnh.
+ Nhìn cận cảnh: phơi ra hiện thực nhức nhối
+ Cảnh tòa án: Cách giải quyết của ông chánh án
+ Sự bừng tỉnh giác ngộ chân lý của bạn đọc: Mối quan hệ giữa nghệ thuật và cuộc đời, giữa văn học và hiện thực, giữa hiện tại và tương lai.
+ Khi dạy tác phẩm cần nói đựoc bài học dạy cho ai? Ai là người dạy? Và dạy về điều gì?
Cửa Lò 12/9/2009
35
Kí : Ai đã đặt tên cho dòng sông? - Hoàng Phủ Ngọc Tường
+ Đây là bài bút ký xuất sắc của một người con xứ Huế, viết tại Huế và viết về Huế.
+ Cội nguồn cảm xúc và cũng là yếu tố tạo nên sức hấp dẫn của tác phẩm chính là tình yêu, niềm tự hào thiết tha, sâu lắng của nhà văn dành cho dòng sông quê hương, cho xứ Huế và cho đất nước.
+ Phải xuất phát từ hoàn cảnh ra đời, cội nguồn cảm xúc và nhất là đặc trưng thể loại bút ký và nghệ thuật bút ký điêu luyện của tác giả để tìm hiểu tác phẩm.

Cửa Lò 12/9/2009
36
C- Đọc hiểu văn nghị luận
a. Yêu cầu về nội dung bài học :
Nội dung chính của tác phẩm
Đề tài ( Xã hội/ văn học; đề tài cụ thể ? )
Nội dung bao trùm
Đặc sắc nghệ thuật
Giá trị của tác phẩm
Đóng góp về nội dung và nghệ thuật
Biết cách phân tích tác phẩm nghị luận trung đại/ hiện đại
Cửa Lò 12/9/2009
37
b. Quy tr�nh d�y TP ngh� lu�n
B�íc 1: H�íng d�n ��c v� t�m hiĨu b� cơc
T�m t�t VB - B� cơc, t� ng� kh�
Vai tr� cđa c�c y�u t� ngo�i v�n b�n
B�íc 2: H�íng d�n t�m hiĨu v�n b�n
Nh�n x�t vỊ n�i dung, t� t��ng chđ ��o
Ch� ra s� ph� hỵp cđa n�i dung t� t��ng �y víi c�c h�nh th�c biĨu ��t : thĨ lo�i, lu�n �iĨm, lu�n c� v� l�p lu�n, l�i v�n, gi�ng �iƯu .
Cửa Lò 12/9/2009
38
Quy tr�nh d�y TP ngh� lu�n
B�íc 3: H�íng d�n th��ng th�c v� b�nh gi� t�c ph�m ngh� lu�n
Nh�n x�t n�t �Ỉc s�c nh�t vỊ n�i dung v� h�nh th�c nghƯ thu�t cđa t�c ph�m
��nh gi� t�c ��ng cđa t�c ph�m vỊ n�i dung t� t��ng ��i víi b�n ��c ( X�a/ nay)
��nh gi� gi� tr� cđa h�nh th�c nghƯ thu�t cđa t�c ph�m
Ch� ra nh�ng c�u, �o�n v�n hay ��ng ghi nhí trong v�n b�n ��ỵc h�c
Cửa Lò 12/9/2009
39
D- Đọc hiểu kịch bản văn học
a. Yêu cầu về nội dung bài học :
Nội dung chính của tác phẩm
Đề tài, cốt truyện
Nội dung bao trùm
Đặc sắc nghệ thuật
Giá trị của tác phẩm
Đóng góp về nội dung và nghệ thuật
Biết cách phân tích kịch bản văn học:bi kịch/ hài kịch; cổ điển/ hiện đại
Cửa Lò 12/9/2009
40
b. Quy tr�nh d�y k�ch b�n VH
B�íc 1: H�íng d�n ��c v� t�m hiĨu b� cơc
T�m t�t v�n b�n- B� cơc v� � ngh�a
Vai tr� cđa c�c y�u t� ngo�i v�n b�n
B�íc 2: H�íng d�n t�m hiĨu v�n b�n k�ch
Nh�n x�t vỊ n�i dung, t� t��ng chđ ��o
Ch� ra s� ph� hỵp cđa n�i dung t� t��ng �y víi c�c h�nh th�c biĨu ��t cđa VB : thĨ lo�i, c�t truyƯn, nh�n v�t, kh�ng gian v� th�i gian, h�nh ��ng v� xung ��t, l�i tho�i .
Cửa Lò 12/9/2009
41
Quy tr�nh d�y k�ch b�n VH
B�íc 3: H�íng d�n th��ng th�c v� b�nh gi� k�ch b�n v�n h�c
Nh�n x�t n�t �Ỉc s�c nh�t vỊ n�i dung v� h�nh th�c nghƯ thu�t cđa t�c ph�m
��nh gi� t�c ��ng cđa t�c ph�m vỊ n�i dung t� t��ng ��i víi b�n ��c ( X�a/ nay)
��nh gi� gi� tr� cđa h�nh th�c nghƯ thu�t cđa t�c ph�m ( chĩ � l�i tho�i v� xung ��t)
Ch� ra nh�ng l�i tho�i hay ��ng ghi nhí trong v�n b�n ��ỵc h�c
Cửa Lò 12/9/2009
42
Kịch: Hồn Trương Ba, da hàng thịt - Lưu Quang Vũ
+ Đây là tác phẩm mang chủ đề phức tạp.
+ Vở kịch là sự cải biên một truyện cười dân gian: Tác giả dân gian tạo ra một tình huống oái oăm để gây cười, Lưu Quang Vũ đã biến tính huống ấy thành một tấn bi kịch tâm lý: Một con người không đựoc sống như bản thân mình mong muốn nên vô cùng đau khổ, phải lấy cái chết để tự giải thoát.
+ Thực tế Lưu Quang Vũ lấy cái ảo để nói cái thực, mượn huyền thoại để tạo ra vở kịch có ý nghĩa hiện thực xã hội.
+ Nhưng hiện thực ấy là gì? Do ai gây ra? Bạn đọc phải bằng sự trải nghiệm của mình để tự rút ra phần ẩn ý - Hồn Trương Ba, da hàng thịt là một tác phẩm có chủ đề mở.
Cửa Lò 12/9/2009
43
Xin trân trọng cảm ơn quý thầy cô và các bạn đồng nghiệp đã chú ý lắng nghe !