LÝ LUẬN & PPDH ĐẠI HỌC

10/21/2005
1
Lý luận & phương pháp dạy học đại học
TS. Tôn Quang Cường
10/21/2005
2
Tổng quan các vấn đề lý luận dạy học đh

10/21/2005
3
10/21/2005
4
10/21/2005
5
?
10/21/2005
6
Các vấn đề chính:
Người học v� Người dạy
Mục tiêu dạy học
Nội dung dạy học
Quá trình dạy học
Phương pháp dạy học
10/21/2005
7
Người học
Ngu?i tru?ng th�nh
Ngu?i cú d?nh hu?ng ngh? nghi?p
Ngu?i cú kh? nang t? h?c, t? NC
Ngu?i cú nhu c?u, khỏt khao sỏng t?o
Theo UNESCO:
Cú nang l?c trớ tu?, kh? nang sỏng t?o v� thớch ?ng
Cú kh? nang h�nh d?ng (k? nang s?ng)
Cú nang l?c t? h?c, t? NC, h?c t?p su?t d?i
Cú nang l?c qu?c t?, h?i nh?p
10/21/2005
8
Bạn có nhận xét gì về mô hình trên?
10/21/2005
9
. và mô hình này?
10/21/2005
10
10/21/2005
11
Người dạy
Ngu?i cú nang l?c NCKH
Ngu?i cú nang l?c su ph?m
Ngu?i cú nang l?c phỏt tri?n ngh?
Ngu?i cú nang l?c ch?n doỏn, dỏnh giỏ, tu v?n.
NGƯỜI DẠY = CHUYÊN GIA CỦA VIỆC HỌC VÀ DẠY!
10/21/2005
12
VAI TRò NGƯời dạy và người học
Kiến thức và kinh nghiệm chuyên môn
Nghiên cứu và hợp tác nghiên cứu với các đồng nghiệp
Tự học, tự học cách giảng dạy.

Giảng viên
giảng

Sinh viên
chép
đọc
(Truyền thống)
10/21/2005
13
>>>
(hiện đại)
?
10/21/2005
14
Mục tiêu dạy học
Mục 3, điều 39, Luật GD 2005
RÈN LUYỆN:
- NĂNG LỰC TƯ DUY
NĂNG LỰC HÀNH ĐỘNG, GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
NĂNG LỰC THÍCH ỨNG
10/21/2005
15
Nội dung dạy học
Mục 1, điều 40, Luật GD 2005
YÊU CẦU:
TÍNH HIỆN ĐẠI VÀ PHÁT TRIỂN
ĐẢM BẢO CƠ BẢN VÀ CHUYÊN SÂU
TÍNH CẬP NHẬT
10/21/2005
16
Phương pháp dạy học
Mục 2, điều 40, Luật GD 2005
YÊU CẦU:
GẮN VỚI THỰC TIỄN, NGÀNH NGHỀ ĐÀO TẠO
TĂNG CƯỜNG PHÁT HIỆN, GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
ĐA DẠNG
TÍCH HỢP CÔNG NGHỆ
10/21/2005
17
QUá TRìNH dạy học
Truyền thống
Dạy
(truyền đạt)
Học
(Lĩnh hội)
Hiện đại
Tự điều khiển
Dạy

Truyền đạt
Điều khiển
Học

Lĩnh hội
Cộng
tác
Điều chỉnh
ND dạy-học
Tự Điều khiển
ND dạy-học
10/21/2005
18
10/21/2005
19
Phát triển tri thức và năng lực tư duy (logic, trừu tượng, tự điều chỉnh, phê phán, sáng tạo)
Phát triển năng lực nghiên cứu và giải quyết vấn đề
Tăng cường khả năng học tập độc lập và làm việc hợp tác
Xây dựng phong cách lãnh đạo và quản lý
10/21/2005
20
Quá trình học quan trọng hơn “Môn học” ?
Tạo ra thói quen trí tuệ, kĩ năng phân tích vấn đề, khả năng tiếp thu, diễn đạt, tổ chức, xử lí thông tin
thông tin
10/21/2005
21
ph t th giã
hãy đưa ra 5 hình ảnh ẩn dụ về giờ học!

người dạy còn có thể làm gì ngoài việc "dạy" trong giờ dạy học ???







ú
n
ư
10/21/2005
22
Phần II
các phương pháp
dạy học đh

10/21/2005
23
Phương pháp ngủ Có hay không?




Có ?




không?


Tại sao?
10/21/2005
24

1. Khái niệm PPDH

Khái niệm phương pháp (methodos)
Khái niệm Học
Dạy
QT dạy-học
PP dạy học: tổ hợp con đường, phương thức hoạt động hợp tác giữa người dạy và người học nhằm giải quyết mục tiêu, nhiệm vụ dạy học
10/21/2005
25


Phương pháp ?


Phép tắc để làm việc gì
(Từ điển Hán-Việt, Đào Duy Anh
NXB Minh Tân, 1931)
Cách thức nhận thức, nghiên cứu hiện tượng của tự nhiên và đời sống xã hội
Hệ thống các cách sử dụng để tiến hành một hoạt động nào đó
(Từ điển tiếng Việt, Hoàng Phê chủ biên
NXB KHXH, Hà Nội, 1994)
10/21/2005
26

2. Bản chất của PPDH

Mục đích, mục tiêu dạy học

Phương thức tiếp lĩnh trong dạy học

Đặc tính tương tác giữa các chủ thể trong dạy học
10/21/2005
27
3. Cấu trúc của PPDH
Qui nạp

Diễn dịch

Kết hợp qui nạp và diễn dịch
Hệ thống nguyên tắc


Hệ thống kỹ năng


Hệ thống kỹ thuật, công cụ, phương tiện.
10/21/2005
28
4. Yêu cầu lựa chọn PPDH
Mục đích, mục tiêu dạy học
Nội dung, nhiệm vụ của từng bài học
Đặc điểm tâm sinh lý lứa tuổi, trình độ, khả năng. của người học
Trình độ đào tạo, năng lực lý thuyết, thực hành, tay nghề, phẩm chất.của người dạy
Phương tiện CSVC
10/21/2005
29
Phần III

Thiết kế giờ dạy học
(kế hoạch dạy học)
10/21/2005
30
1. Dạy học hiệu quả
- .được xây dựng trên nguyên tắc tự thể hiện, sáng tạo của người học và người dạy trong quá trình tạo ra các sản phẩm giáo dục của một lĩnh vực tri thức, hoạt động
- . người học tự hình thành ý nghĩa, mục đích, nội dung của việc học, chủ động, sáng tạo tham gia vào quá trình dạy-học

"Nghệ thuật cao cả của người thầy là khơi dậy niềm vui trong sự diễn tả và nhận thức sáng tạo." - Albert Einstein
10/21/2005
31
Kiểu DH
Tiêu chí
10/21/2005
32

2. Yêu cầu của DH hiệu quả

- Dạy học bằng chính các hoạt động học tập của người học
- Dạy học hướng vào rèn luyện và phát triển PP tự học, tự nghiên cứu của người học
- Dạy học cá thể hoá trong hoạt động học hợp tác, tương tác
- Dạy học dựa trên đánh giá (người dạy) và tự đánh giá (người học)
"Nghệ thuật cao cả của người thầy là khơi dậy niềm vui trong sự diễn tả và nhận thức sáng tạo." - Albert Einstein
10/21/2005
33
Sơ đồ tóm tắt
10/21/2005
34
Nguyên tắc dạy học hiệu quả
Sự tham gia tích cực của NH
Sự tham gia trực tiếp của NH
Dạy học có mục tiêu cụ thể
Tình huống tích cực
Gắn kết thông tin (nội dung)
Phản hồi tích cực
Kiểm soát theo dõi
MôI trường "an toàn"
10/21/2005
35

3. Nhiệm vụ

- Xác định mục tiêu
- Phân hạng thứ bậc cho các nội dung dạy học (Nội dung nào là tri thức cốt lõi, cơ bản, bổ trợ.)
- Lựa chọn và áp dụng các PPDH hợp lý, hiệu quả
- Lựa chọn và đưa ra nhiệm vụ, vấn đề theo hướng mở
- Lựa chọn tiêu chí đánh giá phù hợp (Theo tiêu chí của B.Bloom)
10/21/2005
36
10/21/2005
37

4. Lập kế hoạch dạy học

- Xây dựng hệ mục tiêu
- Cấu trúc lại chương trình
- Thiết kế các hình thức tổ chức, phương
pháp dạy học
- Thiết kế các hình thức kiểm tra đánh giá,
tiêu chí đánh giá
- Tổ chức đảm bảo CSVC
khoa sư phạm-đhqghn
***

đề cương môn học



phương pháp-
công nghệ dạy học
10/21/2005
38

5. Lập kế hoạch bài dạy

- Xác định mục tiêu
- Xác định nội dung trọng tâm
- Lựa chọn phương pháp, PT dạy học, tư
liệu, tài liệu bổ trợ, hình thức kiểm tra đánh giá
- Xây dựng ý đồ, các bước triển khai
- Viết "kịch bản" (giáo án)
giáo án
10/21/2005
39
Sơ đồ quá trình chuẩn bị bài giảng
10/21/2005
40
Sơ đồ kế hoạch triển khai bài giảng
10/21/2005
41
Mở đầu bài giảng
Mục đích: Thu hút chú ý,tập trung, khơi dậy hứng thú, thiết lập không gian, môi trường học tập, liên kết nội dung cũ, mới.
Kỹ thuật:
- Giới thiệu, làm quen...
- Giới thiệu mục đích, mục tiêu khoá học, bài học
- Giới thiệu khái quát những vấn đề then chốt
- Đưa ra qui tắc làm việc
-Thông báo lịch trình làm việc
Chú ý: Thực hiện chuyển tiếp vào phần sau nhịp nhàng.
10/21/2005
42
Thuyết trình
Mục đích: Thông báo sự kiện, lý thuyết, khái niệm, nguyên lý

Chuẩn bị:
- Xác định đối tượng, trình độ người học
- Xác định mục tiêu thuyết trình
- Xác định nội dung, vấn đề
- Thiết kế cấu trúc thuyết trình
- Chuẩn bị PT hỗ trợ (trực quan, tàI liệu.)

Tiến hành:
- Mở đầu (gây chú ý, giới thiệu, câu hỏi, khái quát nội dung, liên hệ...)
- Trình bày (sắp xếp thông tin logic, ngôn ngữ, phân bổ thời gian...)
- Kết nối, củng cố (theo trật tự thời gian, không gian, nhân quả, chủ đề..)
- Kết thúc (nhấn mạnh, tổng kết, liên hệ, đánh giá, kiểm tra...)
10/21/2005
43
"tia chớp"
Mục đích:
- Kích thích tư duy
- Gợi mở, định hướng vào bàI học
Qui trình:
- Người dạy nêu câu hỏi (vấn đề ngắn)
- Người học trả lời nhanh
- Người dạy tổng kết, "chốt" vấn đề
Lưu ý:
- Câu trả lời nhanh, ngắn gọn
- Không bình luận câu trả lời
ví dụ:
Làm thế nào để đút con voi vào tủ lạnh?
"Bút dùng để làm gì?"
10/21/2005
44
Làm việc nhóm
Mục đích:
- Kích thích tư duy độc lập, khuyến khích các ý kiến
- Tạo cơ hội được tham gia ngang nhau
- Rèn kỹ năng giảI quyết vấn đề
Qui trình:
- Thông báo và giao nhiệm vụ (chi tiết): nội dung vấn đề, điều kiện, thời gian, cách thức thực hiện
- Chia nhóm
- Nhóm làm việc
- Nhóm trình bày kết quả
- "Chốt" vấn đề
Lưu ý:

10/21/2005
45
tình huống
Mục đích:
- Tăng cường năng lực sángtạo, kỹ năng giải quyết vấn đề, ra quyết định, tổng hợp sự kiện, tiếp cận dưới nhiều góc độ

Qui trình:
- Soạn thảo tình huống (có vấn đề, sát thực, khả thi)
- Giới thiệu tình huống
- Giải quyết mâu thuẫn của tình huống (cá nhân, nhóm, tập thể)
- Thảo luận, đánh giá, tổng kết
Lưu ý:

10/21/2005
46
Làm thế nào để qua được bờ bên kia sông?
10/21/2005
47

Đóng vai

Mục đích: Rèn luyện khả năng độc lập giải quyết tình huống vấn đề, kỹ năng giao tiếp, tăng tính tự tin, kích thích hứng thú

Tiến hành:
- Chuẩn bị vai diễn (tình huống kịch tính)
- Giao nhiệm vụ (phân vai, hướng dẫn)
- Tập diễn
- Thể hiện vai diễn (biểu diễn)
- Thảo luận về vai diễn
- Đánh giá, tổng kết vai diễn
10/21/2005
48
Lấy ý kiến chuyên gia
Mục đích:
- Kích thích tư duy
- Tăng hiệu quả giao tiếp học tập (người dạy-người học)
- Tạo khả năng "mở" cho nội dung
Qui trình:
- Nêu vấn đề
- Giới thiệu chuyên gia (người dạy, khách mời, nguời học)
- Người học đặt các câu hỏi liên quan đến vấn đề
- Thu thập, phân loại các câu hỏi
- GiảI đáp các câu hỏi (riêng lẻ hay theo cụm nội dung)
- Tổng kết
Lưu ý:
- Xử lý sơ bộ câu hỏi (câu hỏi quá khó, xa vấn đề, số lượng câu hỏi.)
10/21/2005
49
"bể cá"
Mục đích
- Tạo cơ hội thảo luận sâu về một vấn đề
- Khuyến khích người học tự thể hiện
- Tạo bầu không khí học tập thoảI máI, thân thiện

Qui trình
- Nêu nhiệm vụ (tương tự như làm việc nhóm)
- Xây dựng "Bể cá"
- Để "cá" làm việc, khán giả tham gia
- Tổng kết

Lưu ý
- Tâm lý e ngại
10/21/2005
50
Phần IV
vấn đề đánh giá giờ dạy
10/21/2005
51
Tại sao phải đánh giá?
Ai sẽ đánh giá?
Khi nào nên tiến hành đánh giá?
Cần đánh giá nội dung nào?
Đánh giá bằng cách nào?
10/21/2005
52
trân trọng cám ơn!