Lưỡng hà cổ đại

VĂN MINH LƯỠNG HÀ CỔ ĐẠI



I. Cơ sở hình thành:
Điều kiện tự nhiên:

Mésopotamie (LH):
Miền đất giữa hai con
sông Tigrơ và Ơphơrat.
Hai con sông này có vai
trò rất quan trọng.

Địa hình bằng phẳng,
không có biên giới hiểm
trở che chắn.

Tài nguyên: hiếm đá
quý và kim loại nhưng
có đất sét tốt.


2. Dân cư
Cư dân xưa nhất ở Lưỡng Hà là người Xume, từ Trung Á di cư
tới thừ thiên niên kỷ IV.

Thiên niên kỷ III, người Áccat, Amôrít một nhánh của tộc Xêmit
tràn vào lập nên quốc gia Babilon.

- Nhiều tộc người khác xâm nhập Lưỡng Hà, các tộc người đồng
hóa với nhau lam cho thành phần cư dân ở đây phức tạp.
2. Dân cư
2. Sơ lược quá trình phát triển của Lưỡng Hà cổ đại

- Thời kỳ phát triển của các quốc gia của người Sumer và người Akkad.
Vào khoảng thiên niên kỷ IV TCN, người Sumer đã thành lập ra nhiều quốc gia thành thị cổ: Ur, Eridu, Lagate, Kit, Uruk,…
Nhưng từ cuối thế kỷ XXIV, người Akkad thay thế người Sumer làm chủ Lưỡng Hà

- Thời kỳ phát triển của Vương quốc cổ Babylonia
Vương quốc Babylonia được người Amorites xây dựng ở phía bắc Lưỡng Hà vào đầu thế kỷ XIX TCN
Thời kỳ thịnh trị nhất của Babylonia là dưới sự trị vì của vua Hammurabi (1792-1750 TCN). Dưới thời vị vua này, Babylonia đã trở thành một quốc gia rất hùng mạnh.
Thời kỳ Vương quốc Tân Babylonia

Sau khi vương quốc cổ Babylonia sụp đổ, Lưỡng Hà rối ren hơn 1000 năm. Đến năm 605 TCN, người Chaldea (một chi nhánh của tộc Semites) lập nên vương quốc Tân Babylonia.

Tân Babylonia phát triển mạnh dưới thời vua Nabuchodonosor Đây là thời kỳ phát triển toàn diện của Tân Babylonia trên nhiều phương diện.
1. Chữ viết

Chữ tiết hình
được viết
trên đất sét.

II. Thành tựu chủ yếu
CHỮ TƯỢNG HÌNH
VIẾT TRÊN ĐẤT
SÉT CỦA NGƯỜI
LƯỠNG HÀ
Chữ hình đinh
Chữ viết Lưỡng Hà
2. Văn học
Nội dung thường gắn liền với tín ngưỡng và phản ánh đời sống của người dân lao động. Các thể loại chính là văn học truyền miệng, thơ ca, đặc biệt là anh hùng ca.
Các tác phẩm điển hình: Khai thiên lập địa, Nạn hồng thuỷ, anh hùng ca Gilgamesh... Thiên anh hùng ca Gilgamesh được xem là tác phẩm tiêu biểu nhất của văn học Lưỡng Hà.

Ai tuyeân boá ta laø chuùa teå
Ai saùnh ñöôïc chaøng treân coõi ñôøi?
Teân cuûa chaøng laø Gilgamesh
Hai phaàn thaàn linh, moät phaàn nguôøi
Veû ñeïp chaøng do nöõ thaàn ban taëng
Hoaøn haûo nhö aùnh saùng maët trôøi
3. Tôn giáo – tín ngưỡng
Người Lưỡng Hà theo đa thần giáo, Họ thờ nhiều thần tự nhiên như: thần Anu (thần Trời), thần Samat (thần Mặt trời), thần Enlin (thần Đất), thần Istaro ( thần Ái tình ), thần Mẹ (Inana), thần Biển (Ea), thần Nước (Tammuz).

- Cùng với sự xác lập quyền
lực tối cao của hoàng đế dưới thời
Hammurabi, thần Mardouk trở thành
vị thần tối cao.
Vua Hammurabi và thần Samat
4. Nghệ thuật kiến trúc – điêu khắc
- Nổi bật nhất trong nghệ thuật kiến trúc Lưỡng Hà là thành cổ Babylonia và vườn treo Ba­bylonia và tháp Babylonia.
* Thành Ba­bylonia được xây bằng gạch có chu vi 16 km, cao 30 m, dày từ 6m đến 8,5m, có 7 cửa và nhiều tháp canh.
- Giữa các lớp tường thành có những hào nước bao quanh để ngăn ngừa những cuộc xâm nhập của kẻ thù từ bên ngoài.
Cửa chính ở phía Bắc, gọi là cửa Is­tar (Nữ thần Chiến tranh và Thắng lợi) cao 12m, kiến trúc đẹp lộng lẫy.
Trên mặt tường trang trí bằng gạch tráng men màu ngọc lam những hình sư tử, bò rừng và những con vật thần thoại đầu rồng, mình sư tử, chân đại bàng. Cánh cửa toàn bằng đồng chắc chắn, sáng loáng, then cửa cũng bằng đồng.
Phù điêu trang trí trên mặt tường thành
Huyền thoại
một tình yêu
Babylon
Vườn treo
Hoàng hậu không nguôi nỗi nhớ quê hương
Món quà của vua Nabuchodonosor (605 - 562 TCN) tặng hoàng hậu Amytis.
- Vốn không chỉ mang nghĩa là "treo” mà là "nhô ra ở trên,"
- Đây là một khuôn viên hình vuông, cấu trúc kiểu dốc bậc, cao 77m và gồm có 4 tầng, nối mỗi tầng là một cầu thang to rộng.
Mỗi tầng gồm 4 lớp:
- Phiến đá to (dài 5m, rộng 1,2m) xếp xít vào nhau.
- Hai lớp gạch nung ghép liền với nhau bằng bột thạch anh
Những tấm chì để khỏi thấm nước xuống tầng dưới.
Lớp trên cùng được rải một lớp đất màu mỡ để trồng cây, kể cả những loại cây lớn.
Trên mỗi tầng có trồng những loại hoa thơm, cỏ lạ, cây cối sưu tầm từ Ai Cập tới Ấn Độ.
Do vườn làm theo hướng gió nên hương thơm lan toả cả một vùng rộng lớn.


CÔNG THỨC TƯỚI TIÊU CỦA VƯỜN TREO
CÂY CỔ THỤ TRONG
VƯỜN TREO BABYLON
Đánh dấu một thời vàng son của lịch sử vùng Lưỡng Hà
Vườn treo Babylon bị chôn vùi dưới những lớp đất cát dày từ 10 đến 12 m.

Movie
PHẦN NỀN MÓNG CÒN LẠI CỦA VƯỜN TREO
Tháp Babylon, cao 90m, nơi thờ vị thần
tối cao của cư dân Lưỡng Hà
6. KHOA HỌC TỰ NHIÊN
a. Toán học:



- Hệ đếm
Số 63 của Lưỡng Hà và một
số nền văn minh khác                         
Một số của Lưỡng Hà - 64
  (kí hiệu hai dấu gạch chéo đã dùng thay vào vị trí trống )

- Họ biết phân số, lũy thừa, căn số bậc 2 và căn số bậc 3, lập bảng căn số và biết giải phương trình có 3 ẩn số.
- Họ đã tính được S, V nhiều hình, biết quan hệ giữa các cạnh trong một tam giác vuông Họ tính đuợc số Pi = 3
Về thiên văn học:

- Biết rõ 5 hành tinh lớn của hệ thái dương, dùng 5 hành tinh, mặt trăng, mặt trời đặt cho 7 ngày trong tuần, hiểu rõ nhật thực,nguyệt thực, sao chổi,sao băng và vẽ được 12 cung hoàng đạo.

- Làm lịch theo âm lịch,1 năm 12 tháng: 6 tháng đủ (30 ngày), 6 tháng thiếu (29 ngày) → 254 ngày (so với năm dương lịch còn thiếu 11 ngày, 5 giờ 48` 46`‘) → đặt tháng nhuận.

Về y học:
Chữa được các bệnh như tiêu hóa, hô hấp, mắt, tai, tim…và phân biệt được hai ngành nội và ngoại khoa.
Họ đề cao Thần bảo trợ cho Y học Ninghizita với hình tượng con rắn quấn quanh cây gậy mà ngày nay ngành y ở một số nước vẫn lấy làm biểu tượng.
6. Luật pháp
Bộ luật Hammurabi được xây dựng dưới thời trì vì của vua Hammurabi (thế kỉ XVI­II TCN) gồm có 282 điều khoản, được khắc trên một tấm đá cao 2m25, rộng 2m. Đây là bộ luật cổ nhất - hoàn chỉnh nhất thế giới mà con người ngày nay biết được.
“Vì hạnh phúc của loài người, thần Anu và thần Enlin đã ra lệnh cho trẫm phát huy chính nghĩa ở đời, diệt trừ kẻ gian ác không tuân theo pháp luật, (…) làm trẫm giống như thần Samat, soi đến dân đen, tỏa ánh sáng khắp mặt đất...”