Luong ha co dai

Văn Minh Lưỡng Hà Cổ Đại
Tai lieu tham khao



Cơ sở hình thành:

Điều kiện tự nhiên:

Mésopotamie (LH): gồm
lãnh thổ Iraq, đông Syria,
đông nam Thổ Nhĩ Kỳ,
và tây nam Iran hiện đại.
Miền đất giữa hai con
sông Tigris và Euphrates.

Địa hình bằng phẳng,
không có biên giới hiểm
trở che chắn.

Tài nguyên: hiếm đá
quý và kim loại nhưng
có đất sét tốt.



2. Dân cư: Các tộc người trước sau tới Lưỡng Hà lại đồng hóa với nhau làm cho thành phần dân cư ở đây hết sức phức tạp.

II/ Các quốc gia Lưỡng Hà cổ đại:
1/Nhà nước của người Sumer:




2/. Accat thống nhất Lưỡng Hà
Các Akkadians là nhóm đầu tiên của quân xâm lược lật đổ Sumer. Hai bức chân dung có lẽ các nhà cai trị Akkadian. Chúng được đúc bằng đồng, thể hiện công nghệ tiên tiến của họ. 
3/. Vương triều III của Ua(2132-2024 TCN)
Sau khi đánh đuổi người Guti thì Bang Ua đã ban bố bộ luật mà ngày nay đã phát hiện một số đoạn & đó là bộ cổ nhất trong lịch sử TG.
Vương triều III Ua trở thành nước lớn mạnh ở LH,đến TK XXI TCN thì suy yếu và bị liên quân của Elam (1 bộ tộc ở phía Đông) & Mari(1 bang ở phía Bắc đánh bại.
5/. Tân Babilon:
Đây là thời điểm vườn treo Babilon được xây dựng theo lệnh của Đức vua Nabusôđônôxo để giành tặng cho Hoàng hậu Amyitis, giúp bà khuây khỏa nỗi nhớ quê nhà. Trong hình là vườn treo Babilon và tháp Babel ở phía xa.
6/. Đế Quốc Ba Tư

Đế quốc Ba Tư là 1 đế quốc tại cao nguyên Iran & các khu vực xung quanh, theo 1 số quyển sử do người Âu viết thì đế quốc này được hình thành từ 2vương quốc Parsua & Parshumash do nhà Achaemenes trị vì (690-328TCN)
Trong suốt chiều dài của Lịch sử Iran, thời gian hiện hữu của các triều đại thuộc đế chế Ba Tư cộng chung được khoảng 1500 năm.
Đời nhà Achaemenes, Ba Tư là nước lớn nhất thế giới. Diện tích của đế quốc này đạt đến cao điểm khoảng 7.500.000 km² dưới triềuDarius Đại đế (522 TCN - 485 TCN). Ba Tư cũng là đế quốc đầu tiên trong lịch sử có lãnh thổ trải rộng trên ba châu Á, Âu, Phi.

2/CHỮ VIẾT
Bài vị hành chính với những dấu tích hình trụ, viết về một nhân vật nam, cảnh săn chó và heo rừng.
CHỮ TƯỢNG HÌNH
VIẾT TRÊN ĐẤT
SÉT CỦA NGƯỜI
LƯỠNG HÀ
Chữ hình đinh
3/ Văn học
Nội dung thường gắn liền với tín ngưỡng và phản ánh đời sống của người dân lao động. Các thể loại chính là văn học truyền miệng, thơ ca, đặc biệt là anh hùng ca.
Các tác phẩm điển hình: Khai thiên lập địa, Nạn hồng thuỷ, anh hùng ca Gilgamesh... Thiên anh hùng ca Gilgamesh được xem là tác phẩm tiêu biểu nhất của văn học Lưỡng Hà.
Ai tuyeân boá ta laø chuùa teå
Ai saùnh ñöôïc chaøng treân coõi ñôøi?
Teân cuûa chaøng laø Gilgamesh
Hai phaàn thaàn linh, moät phaàn nguôøi
Veû ñeïp chaøng do nöõ thaàn ban taëng
Hoaøn haûo nhö aùnh saùng maët trôøi
4/ KHOA HỌC TỰ NHIÊN
a. Toán học:



- Hệ đếm
b./Về thiên văn học:

Biết rõ 5 hành tinh lớn của hệ thái dương, dùng 5 hành tinh, mặt trăng, mặt trời đặt cho 7 ngày trong tuần, hiểu rõ nhật thực,nguyệt thực, sao chổi,sao băng và vẽ được 12 cung hoàng đạo.

- Làm lịch theo âm lịch,1 năm 12 tháng: 6 tháng đủ (30 ngày), 6 tháng thiếu (29 ngày) → 254 ngày (so với năm dương lịch còn thiếu 11 ngày, 5 giờ 48` 46`‘) → đặt tháng nhuận.

C./ Về y học:

Chữa được các bệnh như tiêu hóa, hô hấp, mắt, tai, tim…và phân biệt được hai ngành nội và ngoại khoa.
Họ đề cao Thần bảo trợ cho Y học Ninghizita với hình tượng con rắn quấn quanh cây gậy mà ngày nay ngành y ở một số nước vẫn lấy làm biểu tượng.
5/ Tôn giáo – tín ngưỡng
Người Lưỡng Hà theo đa thần giáo, Họ thờ nhiều thần tự nhiên như: thần Anu (thần Trời), thần Samat (thần Mặt trời), thần Enlin (thần Đất), thần Istaro ( thần Ái tình ), thần Mẹ (Inana), thần Biển (Ea), thần Nước (Tammuz).

- Cùng với sự xác lập quyền
lực tối cao của hoàng đế dưới thời
Hammurabi, thần Mardouk trở thành
vị thần tối cao.
Vua Hammurabi và thần Samat
Các vị thần trong tự nhiên :

Thần trời Anu, đây là vị thần cao nhất, là cha các vị thần.

Thần đất: Enlin, mẹ của muôn loài.

Thần nước: Ea, con của thần Anu.
Thần Đất Enlin được coi là mẹ của muôn loài
Thần Anu – Thần Mặt trời. Được xem là chúa tể các vị thần
Một di khảo tìm được nói về sự thờ phụng đối với thần nước EA.
6/Luật pháp
“Vì hạnh phúc của loài người, thần Anu và thần Enlin đã ra lệnh cho trẫm phát huy chính nghĩa ở đời, diệt trừ kẻ gian ác không tuân theo pháp luật, (…) làm trẫm giống như thần Samat, soi đến dân đen, tỏa ánh sáng khắp mặt đất...”

7/ Kiến trúc và điêu khắc
a/. Điêu khắc:



Mẫu đá với các chữ tượng hình, trước 3500 năm TCN
Một trong bộ sưu tập 6 miếng điêu khắc của người Sumer và người Babilon được cho là vào khoảng năm 1900 TCN. Hình ảnh người đàn ông đang thuần hóa 2 con rắn mới được tìm thấy.
Mẫu điêu khắc về hình ảnh thợ săn đang săn con khỉ trên cây
Mặt nạ, 2500-2400 TCN
b/. Nhà cửa và kiến trúc đền thờ trong cuộc sống của người dân Lưỡng Hà:
- Các công trình thường được xây trên nền cao để chống lụt, hướng công trình thường lệch so với trục B-N : 45 độ.
- Kiến trúc cung điện, đền đài phát triển hơn kiến trúc lăng mộ. Cung điện được xây theo kiểu tập trung quanh sân trong, đền đài xây theo kiểu Ziggurat.

Hình ảnh và mô hình về Ziggurat
c/. Vườn treo Babilon:
Bức tranh thế kỷ 16 của Martin Heemskerck miêu tả Vườn treo Babylon. Phía sau có thể thấy lờ mờ hình Tháp Babel 
Hoàng hậu không nguôi nỗi nhớ quê hương
Món quà của vua Nabuchodonosor (605 - 562 TCN) tặng hoàng hậu Amytis.
Mỗi tầng gồm 4 lớp:
- Phiến đá to (dài 5m, rộng 1,2m) xếp xít vào nhau.
- Hai lớp gạch nung ghép liền với nhau bằng bột thạch anh
Những tấm chì để khỏi thấm nước xuống tầng dưới.
Lớp trên cùng được rải một lớp đất màu mỡ để trồng cây, kể cả những loại cây lớn.
CÔNG THỨC TƯỚI TIÊU CỦA VƯỜN TREO