LS ĐỊA PHƯƠNG THANH HÓA

LỊCH SỬ ĐỊA PHƯƠNG
THANH HÓA
GV thực hiện: Lê Thị Dung
Trường THCS Trung Thành-Nông Cống
Tiết 44:
THANH HÓA TRONG PHONG TRÀO
CẦN VƯƠNG CUỐI THẾ KỈ XIX
Vua Hàm Nghi
Tôn Thất Thuyết
Chiếu ra ngày 13/7/1885
THANH
HÓA
TRONG
PHONG TRÀO
CẦN VƯƠNG CUỐI
THẾ KỈ XIX

I. Thanh Hóa
trong buổi đầu
phong trào
Cần Vương
III. Đặc điểm, vị trí,
ý nghĩa của phong trào
yêu nước chống Pháp
ở Thanh Hóa
cuối thế kỉ XIX

II. Một số cuộc
khởi nghĩa,
căn cứ
tiêu biểu
Các địa phương tham gia trong buổi đầu phong trào Cần Vương ở Thanh Hóa :
Tỉnh lị Thanh Hóa, Quảng Xương, Hoằng Hóa, Nông Cống,
Vĩnh Lộc, Hà Trung, Nga Sơn, Tĩnh Gia, ...
Tiết 44: THANH HÓA TRONG PHONG TRÀO
CẦN VƯƠNG CUỐI THẾ KỈ XIX
I. THANH HÓA TRONG BUỔI ĐẦU PHONG TRÀO
CẦN VƯƠNG
Nga
Sơn
Nông
Cống
Thường
Xuân
Tĩnh
Gia
Như
Thanh
Yên
Định
Hoằng
Hóa
Quảng
Xương
Hà
Trung
NGHỆ AN
THANH
HÓA
Hoằng
Hóa
CHÚ GIẢI
Các địa phương
tham gia trong
buổi đầu phong trào Cần Vương
Đánh thành Thanh Hóa đêm 11 rạng ngày 12/3/1886
THANH
HÓA
LƯỢC ĐỒ THANH HÓA TRONG BUỔI ĐẦU PHONG TRÀO CẦN VƯƠNG
Như
Xuân
Vĩnh Lộc
Mường Lát
Quan Hóa
Quan Sơn
Bá Thước
Đông
Sơn
Thiệu Hóa
Lang Chánh
Triệu Sơn
Bỉm Sơn
Thọ Xuân
Cẩm Thủy
Ngọc Lặc
Thạch
Thành
Hậu Lộc
Sầm
Sơn
Trần Xuân Soạn
Tôn Thất Hàm
Nguyễn Quý Yên
Nguyễn Phương
Lê Ngọc Toản
Các thủ lĩnh đầu tiên của phong trào Cần Vương ở Thanh Hóa :
Các địa phương tham gia trong buổi đầu phong trào Cần Vương ở Thanh Hóa :
Tỉnh lị Thanh Hóa, Quảng Xương, Hoằng Hóa, Nông Cống,
Vĩnh Lộc, Hà Trung, Nga Sơn, Tĩnh Gia, ...
6. Cầm Bá Thước
7. Hà Văn Mao
8. Tống Duy Tân
9. Phạm Bành
10. Hoàng Bật Đạt
Tiết 44: THANH HÓA TRONG PHONG TRÀO
CẦN VƯƠNG CUỐI THẾ KỈ XIX
I. THANH HÓA TRONG BUỔI ĐẦU PHONG TRÀO
CẦN VƯƠNG
Chân dung Trần Xuân Soạn trên tem Việt Nam
TRẦN XUÂN SOẠN, NGƯỜI PHỤ TRÁCH PHONG TRÀO
CẦN VƯƠNG Ở THANH HÓA
TRẦN XUÂN SOẠN, NGƯỜI PHỤ TRÁCH
PHONG TRÀO CẦN VƯƠNG Ở THANH HÓA
Trần Xuân Soạn (1849-1923) là người làng Thọ Hạc (nay là phường Đông Thọ, thành phố Thanh Hóa), xuất thân là nông dân nghèo, tòng quân thay cho con một phú hào trong làng để lấy tiền nuôi gia đình.
Trong thời gian đi lính, do có công lớn trong việc tiễu phỉ nên ông được thăng chức đề đốc. Năm 1884, Trần Xuân Soạn được điều về Huế để cùng phái kháng chiến lo phòng giữ kinh thành.
Sau thất bại trong cuộc phản công quân Pháp đêm 4 rạng ngày 5 tháng 7 năm 1885, Trần Xuân Soạn cùng Phạm Bành, Đinh Công Tráng đi xây dựng cứ điểm Ba Đình (Thanh Hoá), tiếp tục chỉ đạo cuộc kháng chiến.
Đầu năm 1887, Ba Đình và Mã Cao thất thủ, ông rút quân lên Điền Lư, châu Quan Hoá (nay là huyện Bá Thước) xây dựng lại lực lượng.
Thấy Trần Xuân Soạn cứng cỏi quá, quân Pháp đào mồ lấy cốt cha ông thiêu hủy ở giữa đường, cốt để dụ ông ra hàng, nhưng không thành công. Ít lâu sau, ông sang Long Châu (Quảng Tây, Trung Quốc) gặp Tôn Thất Thuyết để bàn chuyện xin viện trợ và tổ chức lại lực lượng, nhưng rồi bị mắc kẹt luôn ở bên đó .
Ở Long Châu, được sự giúp đỡ của một số sĩ phu Hoa Nam, ông đã tổ chức được mấy toán quân và nhiều lần về hoạt động ở biên giới .
Năm 1923, Trần Xuân Soạn mất tại Long Châu, thọ 74 tuổi.
Tiết 44:
THANH HÓA TRONG PHONG TRÀO
CẦN VƯƠNG CUỐI THẾ KỈ XIX
I. THANH HÓA TRONG BUỔI ĐẦU PHONG TRÀO
CẦN VƯƠNG
II. CÁC CĂN CỨ VÀ CÁC CUỘC KHỞI NGHĨA TIÊU BIỂU
Hoàn thành bảng thống kê sau về phong trào Cần Vương
ở Thanh Hóa
PHONG TRÀO CẦN VƯƠNG THANH HÓA CUỐI THẾ KỈ XIX
=
Nga
Sơn
Nông
Cống
Thường
Xuân
Tĩnh
Gia
Như
Thanh
Yên
Định
Hoằng
Hóa
Quảng
Xương
Hà
Trung
NGHỆ AN
THANH
HÓA
Như
Xuân
Vĩnh Lộc
Mường Lát
Quan Hóa
Quan Sơn
Bá Thước
Đông
Sơn
Thiệu Hóa
Lang Chánh
Triệu Sơn
Bỉm Sơn
Thọ Xuân
Cẩm Thủy
Ngọc Lặc
Thạch
Thành
Hậu Lộc
Sầm
Sơn
Lược đồ các trung tâm
Cần Vương ở Thanh Hóa
Các cuộc khởi nghĩa
lớn nhất
Phong trào đấu tranh
ở miền núi,
các căn cứ phụ trợ
Khởi nghĩa
Ba Đình
(1886-1887)
Khởi nghĩa Hùng Lĩnh
(1887-1895)
Căn cứ Điền Lư,
Căn cứ Mường Kỉ
Căn cứ Ổn Lâm -- Kì Thượng của Tú Phương
Căn cứ Mã Cao
Căn cứ
Trịnh Vạn
Nga
Sơn
Nông
Cống
Thường
Xuân
Tĩnh
Gia
Như
Thanh
Yên
Định
Hoằng
Hóa
Quảng
Xương
Hà
Trung
THANH
HÓA
KHỞI NGHĨA NGUYỄN PHƯƠNG (1885-1886)
Như
Xuân
Vĩnh Lộc
Mường Lát
Quan Hóa
Quan Sơn
Bá Thước
Đông
Sơn
Thiệu Hóa
Lang Chánh
Triệu Sơn
Bỉm Sơn
Thọ Xuân
Cẩm Thủy
Ngọc Lặc
Thạch
Thành
Hậu Lộc
Sầm
Sơn
Nông
Cống
Căn cứ Ổn Lâm -- Kì Thượng của Tú Phương
KHỞI NGHĨA BA ĐÌNH (1886-1887)
Khởi nghĩa
Ba Đình
(1886-1887)
Nga
Sơn
HÀ
TRUNG
BA ĐÌNH
NGA VINH
NGA THẮNG
NGA TRƯỜNG
Vị trí căn cứ Ba Đình trên bản đồ huyện Nga Sơn
Sơ đồ
công sự
phòng thủ
Ba Đình (thuộc địa phận 3 làng Thượng Thọ, Mậu Thịnh, Mỹ Khê, xã Ba Đình,
Nga Sơn, Thanh Hóa)
Khởi nghĩa Ba Đình (1886-1887) là cuộc ..............................................................
trong phong trào Cần Vương ở Thanh Hóa. Lãnh đạo cuộc khởi nghĩa là...........................................................................................Căn cứ được xây dựng trên địa phận 3 làng ..........................................................................(thuộc xã Ba Đình, huyện Nga Sơn). Đây là công sự phòng thủ ..............................................thời kì cuối thế kỉ XIX với nhiều loại vũ khí mới và căn cứ hỗ trợ ở các địa phương lân cận.
Ban đầu, nghĩa quân mở các trận đánh nhỏ tiêu diệt sinh lực địch. Tháng 12/1886, nghĩa quân đã đập tan cuộc tấn công lần 1 vào căn cứ do Metzingơ và Đôt cầm đầu.
Ngày 6 tháng Giêng năm 1887, tiếp tục đánh bại cuộc tấn công lần 2 của quân Pháp do Brixơ chỉ huy
Ngày 15 tháng Giêng năm 1887, quân Pháp cắt đứt liên lạc của nghĩa quân với bên ngoài, đốt căn cứ bằng xăng. 5 ngày sau, Ba Đình thất thủ. Nghĩa quân rút lên căn cứ Mã Cao. Tại đây, nghĩa quân tiếp tục xây dựng thành lũy và chiến đấu quyết liệt với quân Pháp, song trước thế giặc mạnh, nghĩa quân tiếp tục rút lui. Đinh Công Tráng bị phản bội và hi sinh trên đường vào Nghệ An tháng 10/1887. Khởi nghĩa chấm dứt.
Thời kì đầu của phong trào Cần Vương ở Thanh Hóa kết thúc
Tên Ba Đình được dùng để đặt cho quảng trường lớn ở ................................................., nơi vào ngày 2/9/1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đọc bản Tuyên ngôn độc lập, khai sinh nước Việt Nam dân chủ cộng hòa.
khởi nghĩa tiêu biểu nhất
Phạm Bành, Đinh Công Tráng, Hoàng Bật Đạt...
Thượng Thọ, Mậu Thịnh, Mĩ Khê
quy mô nhất
TP Hà Nội
Điền vào chỗ chấm để hoàn thành đoạn viết sau về khởi nghĩa Ba Đình
KHỞI NGHĨA BA ĐÌNH
Phụ nữ nông dân bị bắt
trong khởi nghĩa Ba Đình
Nghĩa quân cuộc khởi nghĩa
Ba Đình bị bắt
Nga
Sơn
Nông
Cống
Thường
Xuân
Tĩnh
Gia
Như
Thanh
Yên
Định
Hoằng
Hóa
Quảng
Xương
Hà
Trung
THANH
HÓA
KHỞI NGHĨA HÙNG LĨNH (1887-1895)
Như
Xuân
Vĩnh Lộc
Mường Lát
Quan Hóa
Quan Sơn
Bá Thước
Đông
Sơn
Thiệu Hóa
Lang Chánh
Triệu Sơn
Bỉm Sơn
Thọ Xuân
Cẩm Thủy
Ngọc Lặc
Thạch
Thành
Hậu Lộc
Sầm
Sơn
Khởi nghĩa Hùng Lĩnh
(1887-1895)
Vĩnh Lộc
Vị trí căn cứ khởi nghĩa Hùng Lĩnh
trên bản đồ huyện Vĩnh Lộc
VĨNH HÙNG
VĨNH MINH
VĨNH THỊNH
VĨNH TÂN
Tống Duy Tân
trong phẩm phục
tiến sĩ tân khoa
năm 1875
Tống Duy Tân là một nhà khoa bảng lớn, đã bỏ ấn từ quan trước thái độ đầu hàng Pháp của triều đình. Về Thanh Hóa ông dạy học và mưu tính việc cứu nước. Khi chiếu Cần Vương ban ra, ông được Tôn Thất Thuyết phong làm Chánh sứ sơn phòng Thanh Hóa.
         Khi khởi nghĩa Ba Đình thất bại, để tránh sự truy lùng của Pháp, Tống Duy Tân lánh đi một thời gian. Sau đó về lại Thanh Hóa tập hợp những người yêu nước cũ còn lại như Cao Điển, Tôn Thất Hàm, Cầm Bá Thước… xây dựng lại lực lượng. Ông chủ động đặt mối liên hệ với nghĩa quân ở một số nơi khác. Trong những năm 1889 - 1891, nghĩa quân Hùng Lĩnh đã chiến thắng nhiều trận, chủ yếu là phục kích đánh địch trên đường hành quân. Tháng 5-1892, nghĩa quân Hùng Lĩnh phối hợp với nghĩa quân sông Đà (do Đốc Ngữ chỉ huy) chiến đấu với quân Pháp do Pennơcanh chỉ huy ở Niên Kỷ và giành thắng lợi lớn.
Sau đó, Pháp tăng cường càn quét vào căn cứ. Tống Duy Tân lãnh đạo nghĩa quân chiến đấu cầm cự được một thời gian nữa. Đến tháng 9-1892, thấy không thể duy trì cuộc chiến đấu, Tống Duy Tân tuyên bố giải tán quân sĩ, khuyên mọi người chờ thời cơ và không được cộng tác với giặc. Tống Duy Tân cùng Cao Điển và một số nghĩa quân còn lại trú trong một hang núi thuộc huyện Bá Thước
      Ngày 3-10-1892, tên việt gian Cao Ngọc Lễ (học trò cũ của Tống Duy Tân) chỉ điểm cho quân Pháp bắt Cao Điển và Tống Duy Tân. Trong trận đánh trả dữ dội đó, Cao Điển thoát được ra ngoài. Ngày 4-10-1892, Tống Duy Tân bị địch bắt. Pháp cho đóng cũi nhốt ông chở về thị xã Thanh Hóa để mua chuộc. Trong cũi tù ông vẫn ung dung làm thơ. Thất bại trong âm mưu mua chuộc, thực dân Pháp đưa Tống Duy Tân ra chém tại thị xã Thanh Hóa ngày 15-10-1892.
Người dân Thanh Hóa có câu
Vô địa khả mai Cao Ngọc Lễ
Hữu tiền khôn chuộc Tống Duy Tân
TỐNG DUY TÂN (1837 – 1892)
Khởi nghĩa Hùng Lĩnh (1887-1895) do............................................................ lãnh đạo. Căn cứ của cuộc khởi nghĩa đóng tại các làng Bồng Trung, Bồng Thượng, Bồng Hạ, Đa Bút (huyện........................................)
Khác với các thủ lĩnh của khởi nghĩa Ba Đình, Tống Duy Tân không xây dựng thành lũy kiên cố mà lợi dụng địa hình, địa vật tự nhiên sẵn có để phòng thủ, thực hiện chiến tranh......................................Kỉ luật của nghĩa quân hết sức nghiêm khắc.
Ban đầu, nghĩa quân chiến đấu chống các cuộc càn quét của địch, đánh thành Thanh Hóa, làm phân tán lực lượng của địch, không cho chúng thực hiện ý đồ lập chính quyền tay sai
Tống Duy Tân đã liên hệ và có phối hợp chiến đấu với thủ lĩnh phong trào hai miền Trung, Bắc ( các tỉnh Hà Tây, Bắc Giang, Nghệ An, Hà Tĩnh)
Những thắng lợi vang dội của nghĩa quân Hùng Lĩnh là trận Vân Đồn (Triệu Sơn), trận Đa Bút, trận Vạn Lại (Thọ Xuân), trận đánh huyện lị Nông Cống, phục kích ở Yên Thái, bao vây đồn Thị Long ( Nông Cống ).
Do sự phản bội của Cao Ngọc Lễ, Tống Duy Tân bị bắt và bị chém đầu tại tỉnh lị Thanh Hóa. Cao Điển cũng bị bắt tại Bắc Giang và bị kết án tử hình
Với 8 năm tồn tại, hoạt động trên một địa bàn rộng lớn trong tỉnh, phối hợp chiến đấu với nghĩa quân trong và ngoài tỉnh cùng sự tiến bộ trong tổ chức và kỉ luật, khởi nghĩa Hùng Lĩnh xứng đáng là bước ................................................trong phong trào yêu nước chống Pháp ở Thanh Hóa cuối thế kỉ XIX
Tống Duy Tân, Cao Điển
Vĩnh Lộc
du kích
phát triển mới
Điền vào chỗ chấm để hoàn thành đoạn viết sau về khởi nghĩa Hùng Lĩnh:
KHỞI NGHĨA HÙNG LĨNH
Đền
thờ
Cầm
Bá
Thước
(Thường Xuân )
Nằm cách trung tâm thành phố Thanh Hóa chừng 60 km về phía tây, đền thờ danh nhân Cầm Bá Thước thuộc địa bàn xã Xuân Mỹ, huyện Thường Xuân, Thanh Hóa, gần công trình thủy lợi, thủy điện Cửa Đạt.
ĐẶC ĐIỂM,
VỊ TRÍ, Ý NGHĨA LỊCH SỬ
CỦA PHONG TRÀO YÊU NƯỚC
CHỐNG PHÁP Ở THANH HÓA
CUỐI THẾ KỈ XIX
V? TR�
Nêu cao
chủ
nghĩa
anh hùng,
là niềm
cổ vũ
lớn lao
cho lớp
người
sau
tiếp tục
đấu tranh
ĐẶC ĐIỂM
Bùng nổ
sớm,kéo
dài liên
tục và
bền bỉ
Diễn ra
trên diện
rộng, quy
mô ngày
càng lớn
từ đồng
bằng, trung
du lên
miền núi


Thể hiện
tinh thần
yêu nước
mạnh mẽ,
ý chí
kiên
cường,
sức mạnh
đoàn kết
hùng hậu
của nhân
dân
tỉnh ta

Thể
hiện
tinh
thần
yêu
nước
nồng
nàn,
sẵn sàng
hi sinh
vì độc lập
dân tộc
Ý NGHĨA LỊCH SỬ
TRUNG
TÂM
*Dựa chắc
vào nhân
dân, khai
thác tối đa
điểm mạnh
của
địa hình,
địa vật,
con người
*Phương thức
đấu tranh
phong phú,
nhất là
xây dựng
làng xã
chiến đấu
Lãnh
đạo
là sĩ phu,
văn thân,
thổ ty,
lang đạo,
nông dân,
những
người
có uy
tín và
khả năng
tập hợp
lực lượng
Thất bại do
Phân tán,
hiếu bộ
chỉ huy
thống nhất
tập trung
cao độ
- Phương pháp
chưa
đúng đắn,
khoa học
-Vũ khí thô sơ
- Nghĩa quân
chưa được
rèn luyện
chu đáo
Đánh
mạnh,
làm
chậm
quá
trình
“bình
định”
của
thực
dân
Pháp
VÀI NÉT VỀ PHONG TRÀO CẦN VƯƠNG
Ở HOẰNG TIẾN
Vào năm 1886, hưởng ứng phong trào Cần Vương chống Pháp do các sĩ phu yêu nước lãnh đạo, các làng trong xã Hoằng Tiến dấy lên phong trào tham gia khởi nghĩa Ba Đình (Nga Sơn) với những tấm gương tiêu biểu như Đội Tám (tức Lê Xuân Tuyển, đứng trong hàng ngũ lãnh đạo nghĩa quân Ba Đình), Đội Năm ở Đông Thành, Đội Cẩn ở Phú Phong, Quản Trạch ở Kim Đính...
Ba Đình thất thủ. Thực dân Pháp đàn áp đẫm máu phong trào yêu nước của nhân dân ta. Hàng chục quần chúng bị chém giết, tù đày, truy nã. Hàng chục nhà cửa bị tàn phá. Riêng gia đình Đội Tám ở Đông Thành bị thiêu hủy hoàn toàn.
(trích “Lịch sử phong trào cách mạng của Đảng bộ và nhân dân xã Hoằng Tiến”, tr.23)
V? NH�