Lớp Chim- 4

Điền Huỳnh Ngọc Tuyết
Lớp chim
GV: Điền Huỳnh Ngọc Tuyết
Giáo án
Động vật có xương sống.
Trường Cao đẳng Sư phạm Sóc Trăng
Khoa Tự Nhiên
Tổ Sinh
Điền Huỳnh Ngọc Tuyết
Lớp chim
Lớp Chim
Điền Huỳnh Ngọc Tuyết
Lớp Chim
LỚP CHIM
Phân lớp Chim cổ (Archaeornithes)
Phân lớp Chim mới (Neornithes)
Chim hóa thạch Kỷ Jura
Tổng bộ Chim Hàm cổ
(Paleognathae)
Tổng bộ Chim Hàm mới
(Neognathae)
20 Bộ
Đặc điểm
Khẩu cái cổ
Xương lá mía rộng
Không hoặc có mấu lưỡi hái
Chim non khỏe
Đặc điểm
Khẩu cái mới
Xương lá mía kém phát triển
Xương mỏ ác có mấu lưỡi hái
5 Bộ
Điền Huỳnh Ngọc Tuyết
Lớp Chim
Tổng bộ Chim hàm mới
Chim cánh cụt
Chim lặn
Hải Âu
Bồ nông
Ngỗng
Hac
Bồ câu
Cắt
Cú
Vẹt
Cucu
Sếu
Rẽ
Mòng bể
Gà
Gõ kiến
Cú muỗi
Yến
Sả
Sẻ
Điền Huỳnh Ngọc Tuyết
Lớp Chim
Xem một số hình ảnh về chim
Điền Huỳnh Ngọc Tuyết
Lớp Chim
Xem một số hình ảnh về chim
Điền Huỳnh Ngọc Tuyết
Lớp Chim
Các đôi trong mùa sinh sản
Điền Huỳnh Ngọc Tuyết
Lớp Chim
Các đôi trong mùa sinh sản
Điền Huỳnh Ngọc Tuyết
Lớp Chim
Điền Huỳnh Ngọc Tuyết
Lớp Chim
Sinh thái học
Điều kiện sống và sự phân bố
Chu kỳ hoạt động ngày và đêm
Sự di cư
Thức ăn
Sinh sản
Tự vệ, tấn công
Mối quan hệ giữa các cá thể trong quần thể và tuổi sống

Điền Huỳnh Ngọc Tuyết
Lớp Chim
5. Nguồn gốc và tiến hoá
5.1. Điều kiện hình thành chim đầu tiên
5.2. Chim cổ nhất
5.3. Chim có răng kỷ phấn trắng
6.Ý nghĩa thực tiễn
6.1.Đối với nông nghiệp và lâm nghiệp
6.2.Vai trò thực phẩm và công nghệ
6.3.Bảo vệ chim
Điền Huỳnh Ngọc Tuyết
Lớp chim
5 Nguồn gốc tiến hóa của chim:

5.1. Chim cổ (Archaeopteryx):

+Được tìm thấy trong lớp đá ở Bavavian nước Đức năm 1977.
+Mang nhiều đặc điểm của chim:
-Thân mang lông vũ,
-Chi trước biến thành cánh…
+Tuy vậy vẫn còn mang nhiều đặc điểm của bò sát: -Xương đặc,
-Đuôi dài gồm nhiều đốt…
Thích nghi đời sống trên cây, chưa bay được chỉ trèo chuyền từ cành này sang cành khác.
Điền Huỳnh Ngọc Tuyết
Lớp Chim
Hóa thạch chim cổ (Archaeopteryx)
Điền Huỳnh Ngọc Tuyết
Lớp chim
2. Tổ tiên của chim:

Các nhà cổ sinh vật học đều cho rằng tổ tiên của chim đều bắt nguồn từ 1 nhóm thằn lằn cổ (Archosauria) nhưng chưa biết là nhóm nào.
Điền Huỳnh Ngọc Tuyết
Lớp Chim
5.3.Sự tiến hóa và quan hệ họ hàng của chim
-Hóa thạch chim đuôi quạt cổ nhất tìm thấy trong địa tầng kỷ Bạch Phấn.Chim cổ kỷ Bạch Phấn có nhiều nét của chim hiện đại.Chúng phân hóa thành 2 nhóm thích ứng với 2 môi trường khác nhau:
Nhóm chim ở nước (Hesperosnis)
Nhóm chim bay (Ichthyornis)


Chim bay (Ichthyornis)
Điền Huỳnh Ngọc Tuyết
Lớp chim
V.Một số đặc điểm sinh học và sinh thái học của chim:
1. Sự điều hòa nhiệt cơ thể ở chim:
-Chim là động vật hằng nhiệt, thân nhiệt biến đổi từ 40- 420C tùy loài.
-Nhiệt độ cơ thể chim tương đối ổn định là do chim giữ được sự cân bằng nhiệt trao đổi chất và sự tỏa nhiệt cơ thể.
+ Khi trời nóng: mạch máu da giãn ra, tăng nhịp thở…
+ Khi trời lạnh: mạch máu da co lại, xù lông…
Điền Huỳnh Ngọc Tuyết
Lớp chim
2. Chuyển vận của chim: có 4 hình thức

a) Chuyển vận bay của chim.
-Là hình thức chuyển vận cơ bản của chim.
-Cánh là cơ quan nâng chim bay. Cấu tạo của cánh tuân theo quy luật khí động học.
-Bốn dạng cánh cơ bản tạo ra 4 kiểu bay:
Ngỗng trời
Điền Huỳnh Ngọc Tuyết
Lớp chim
+ Cánh dạng elip →bay chèo liên tục (chim sẻ, chim gõ kiến…)
- Tỉ lệ chiều dài/chiều rộng cánh nhỏ.
- Có nhiều khe hở giữa các lông cánh sơ cấp.
- Bay chậm, đập cánh liên tục.
Chim gõ kiến
Điền Huỳnh Ngọc Tuyết
Lớp chim
+ Cánh bay nhanh →bay chèo – lướt (chim én, chim nhạn…)
- Tỉ lệ chiều dài/rộng cánh vừa phải.
- Lông cánh không có khe hở
- Bay nhanh đập cánh ít.
- Cánh hơi quặt lại, vuốt nhọn đầu cánh
Chim én
Điền Huỳnh Ngọc Tuyết
Lớp chim
+ Cánh chim bay lướt →bay lướt động, lợi dụng sự thay đổi của tốc độ gió để bay (chim hải âu…)
- Tỉ lệ chiều dài/rộng cánh lớn.
- Cánh hẹp ngang, không có khe cánh.
- Là loại cánh bay có hiệu quả khí động học cao nhất
Chim hải âu
Điền Huỳnh Ngọc Tuyết
Lớp chim
+ Cánh bay cao →bay lướt tĩnh, lợi dụng dòng khí đối lưu để nâng cánh chim bay (chim ưng, đại bàng…)
- Bề rộng cánh lớn.
- Có các khe cánh.
- Khung cánh vồng lên.
Chim ưng
Điền Huỳnh Ngọc Tuyết
Lớp chim
b) Trèo: là hình thức chuyển vận khởi thủy của chim.
- Chân là cơ quan chuyển vận chủ yếu.
-Chân có cấu tạo:
+ Móng khỏe
+ Hai ngón hướng trước, hai ngón hướng sau.
+ Giò, ống chân ngắn lại.
Vd: gõ kiến, vẹt…
Vẹt đuôi ngắn
(Psittinus cyanurus )


Điền Huỳnh Ngọc Tuyết
Lớp Chim
V?t
Điền Huỳnh Ngọc Tuyết
Lớp chim
c) Đi và chạy: là hình thức vận chuyển của chim trên mặt đất.
-Cơ quan chuyển vận là chân.
-Tuy nhiên khả năng đi và chạy của mỗi loài khác nhau:
+ Diệc, rẽ, gà nước chân cao, mảnh lủi nhanh.
+ Nhiều loài trong bộ sẻ chạy nhanh trên mặt đất.
+ Đà điểu là loài chạy nhanh nhất, vận tốc có thể đạt 31km/h.
Đà điểu
Điền Huỳnh Ngọc Tuyết
Lớp Chim
Vịt
Điền Huỳnh Ngọc Tuyết
Lớp chim
d) Bơi và lặn: phổ biến ở các loài kiếm ăn ở nước.
-Tùy cách tiếp cận với nước chia làm 2 nhóm sinh thái:
+ Từ không trung lao xuống (hải âu…)
+ Từ không trung hạ xuống rồi đi dần vào nước (vịt, rẽ…)
Rẽ
Điền Huỳnh Ngọc Tuyết
Lớp chim
- Tùy mức độ thích nghi chia làm 3 nhóm:
+ Đi giỏi,ít bơi, chân thiếu màng da (rẽ…)
+ Đi kém, bay giỏi, bơi giỏi, chân có màng, không lặn hoặc lặn kém (vịt, ngan…)
+ Bay, đi kém, bơi và lặn giỏi, chân có màng (cốc…)
Cốc
Điền Huỳnh Ngọc Tuyết
Lớp chim
3. Hoạt động ngày và mùa:

Hoạt động ngày và mùa của chim khác với bò sát và ếch nhái, chúng không phụ thuộc vào độ ẩm hay nhiệt độ không khí, mà chủ yếu do khả năng kiếm thức ăn và cường độ chiếu sáng quyết định.
- Hoạt động ngày: căn cứ vào thời gian hoạt động trong ngày chia ra 3 nhóm:
+ nhóm chim ngày:
chim ăn sâu bọ (sáo, chào mào…),
chim ăn quả hạt(vẹt, sẻ…)….
Điền Huỳnh Ngọc Tuyết
Lớp Chim
Chim s?
Điền Huỳnh Ngọc Tuyết
Lớp chim
+ Nhóm chim đêm: cú vọ, thù thì…
Cú mèo
Điền Huỳnh Ngọc Tuyết
Lớp chim
+ Chim hoàng hôn: cò lửa…
Điền Huỳnh Ngọc Tuyết
Lớp Chim
Scarlet Ibis
Điền Huỳnh Ngọc Tuyết
Lớp chim
-Hoạt động mùa: khác với bò sát, ếch nhái, chim không ngủ đông, trú đông mà di cư từ vùng này sang vùng khác (sếu, ngỗng trời…)→Hiện tượng di cư của chim.
Ngỗng trời
Điền Huỳnh Ngọc Tuyết
Lớp chim
4. Sự di cư:
a) Hiện tượng di cư của chim: chim di chuyển từ vùng có khí hậu khắc nghiệt đến vùng có điều kiện thuận lợi để tìm kiếm thức ăn, sinh sản, trú đông..
Điền Huỳnh Ngọc Tuyết
Lớp chim
b) Tác nhân kích thích: ngày dài, ngắn, nhiệt độ gây nên hoạt động nội tiết bất thường, kích thích sự di trú của chim
Điền Huỳnh Ngọc Tuyết
Lớp chim

c) Nguồn gốc sự di cư: di cư là tập tính của nhiều loài chim, trở thành bản năng có từ xa xưa. Có 2 giả thuyết:
+ Xưa chim phân bố ở Bắc bán cầu, đến thời kì băng hà →chuyển xuống phía Nam, hết băng hà lai quay trở về phương Bắc.
+ Quê hương của chim là ở vùng nhiệt đới. Do cạnh tranh, chúng chuyển lên phương Bắc, sau khi sinh sản và con cái lớn chúng lại quay trở về

d) Đường di cư: hầu hết chim di cư theo hướng Bắc-Nam theo đường thuận lợi nhất cho chúng.
Điền Huỳnh Ngọc Tuyết
Lớp chim
e) Định hướng trong di cư: hầu hết chim định hướng nhờ thị giác, ngoài ra còn cảm nhận từ hướng trái đất, hướng góc phương vị ánh sáng…

5.Thức ăn:
-Thức ăn quyết định phần lớn đến đặc điểm sinh thái học của chim: sự di cư, độ mắn đẻ, phân bố…
-Dựa vào loại thức ăn của chim chia làm 3 nhóm:
Điền Huỳnh Ngọc Tuyết
Lớp chim
* Nhóm chim ăn ĐV:
- Chim ăn thịt: cú vọ, diều hâu, đại bàng
Cú vọ
Điền Huỳnh Ngọc Tuyết
Lớp chim
Chim ưng
Điền Huỳnh Ngọc Tuyết
Lớp chim
- Chim ăn xác động vật: kền kền…
Điền Huỳnh Ngọc Tuyết
Lớp chim
- Chim ăn cá: hải âu, bồ nông, mòng biển…
Diệc xám
Cò
Điền Huỳnh Ngọc Tuyết
Lớp chim
- Chim ăn sâu bọ: tu hú, gõ kiến…
Gõ kiến
Điền Huỳnh Ngọc Tuyết
Lớp chim
- Chim ăn rắn: chim ưng châu phi…
Chim mào
Điền Huỳnh Ngọc Tuyết
Lớp chim
* Nhóm chim ăn TV:
- Chim ăn hạt: bộ sẻ…
Điền Huỳnh Ngọc Tuyết
Lớp chim
- Chim ăn quả: vẹt, chào mào…
Vẹt ngực đỏ
Điền Huỳnh Ngọc Tuyết
Lớp Chim
- Chim hút mật: chim bã trầu…
Chim ru?i
Điền Huỳnh Ngọc Tuyết
Lớp chim
* Nhóm chim ăn tạp:
- Gồm các loài ăn cả TV lẫn ĐV, xác ĐV (quạ, giẻ cùi, gà nước…)
Giẻ cùi lông xanh
Điền Huỳnh Ngọc Tuyết
Lớp chim
Sếu xám hoàng gia
Điền Huỳnh Ngọc Tuyết
Lớp Chim
6. Sinh sản.
a) Sự sai khác đực cái: sự sai khác đực cai có thể là vĩnh viễn (gà, trĩ…) hoặc tạm thời (vịt, mòng két…). Đó có thể là màu sắc, hình dáng, tiếng hót…
g�
Điền Huỳnh Ngọc Tuyết
Lớp chim
b) Phương thức ghép đôi: đa số chim chỉ ghép đôi vào mùa sinh sản (công, gà tây…), một số loài sống đôi cả đời (bồ câu…), hoặc đa thê, đa phu.
Chim bồ câu
Giao phối ở chim
Điền Huỳnh Ngọc Tuyết
Lớp chim
-Hiện tượng khoe mẽ: diễn ra trước khi ghép đôi: kêu, hót, chọi nhau…
Sếu
Điền Huỳnh Ngọc Tuyết
Lớp chim
c) Làm tổ.
_ Mỗi cặp làm tổ ở một khu vực nhất định, rộng hay bé tùy loài: sâm cầm (40m), diều hâu (1000-5000m)…Tùy loài mà cách thức,nguyên vật liệu làm tổ khác nhau.
Tổ chim sẻ
Điền Huỳnh Ngọc Tuyết
Lớp chim
Tổ chim hút mật
Tổ chim cắt
Điền Huỳnh Ngọc Tuyết
Lớp chim
d) Trứng.
_ Hình dạng, kích cỡ, màu sắc, số lượng trứng khác nhau tùy loài.
Trứng gà
Trứng chim yến
Trứng chim phướn
Điền Huỳnh Ngọc Tuyết
Lớp chim
e) Ấp trứng.
_ Tùy loài mà con đực hay cái, hoặc cả hai cùng ấp trứng. Có loài kí sinh tổ như chim cu cu.
Chim cu cu kí sinh tổ
Điền Huỳnh Ngọc Tuyết
Lớp chim
g) Chim non.
_ Có 2 loại: chim non khỏe (đà điểu) và chim non yếu (bộ sẻ)
chim non khỏe
chim non yếu
Điền Huỳnh Ngọc Tuyết
Lớp Chim
h) Chăm sóc con.
-Chim đơn giao cả hai cùng chăm sóc con, Nhiều loài chỉ có 1 trong 2 chăm sóc con.
Gà mẹ và gà con
Chim cánh cụt bố và chim cành cụt con
Điền Huỳnh Ngọc Tuyết
Lớp chim
7. Quần thể chim.
Số lượng trong quần thể chim dễ bị biến đổi hơn so với các động vật khác. Tùy thuộc vào môi trường, thức ăn, sự tác động của con người.
Điền Huỳnh Ngọc Tuyết
Lớp Chim
6.Ý nghĩa kinh tế của chim:
6.1.vai trò của chim đối với nông nghiệp:
* chim có ích:
-chim ăn sâu bọ(các loài trong bộ chim sẻ, gõ kiến…)
sẻ ngô

sẻ đồng Châu Á

sẻ ức vàng
Điền Huỳnh Ngọc Tuyết
Lớp Chim
-Chim ăn thịt đã tiêu diệt côn trùng,gặm nhấm gây hạI cây trồng và cây rừng
-chim ăn quả rừng giúp việc phát tán cây rừng
-chim hút mật giúp việc thụ phấn hoa

Chim ăn thịt
Điền Huỳnh Ngọc Tuyết
Lớp Chim
Chim cướp biển đang ăn thịt đồng
Điền Huỳnh Ngọc Tuyết
Lớp Chim
Chim hút mật giúp thụ phấn cho hoa
Điền Huỳnh Ngọc Tuyết
Lớp Chim

2.chim có hại:
-Chim ăn cá, chim ăn thịt ngày bắt chim khác bắt gà vịt con…
-Chim ăn hạt: thóc, kê,hạt ngũ cốc khác (trong bộ bồ câu, sẻ nhà, sẻ đồng…)

Các loài chim ăn hạt
Điền Huỳnh Ngọc Tuyết
Lớp Chim
-chào mào ăn quả cây trồng
Điền Huỳnh Ngọc Tuyết
Lớp Chim
b. Vai trò thực phẩm và công nghệ của chim
-Được nuôi để lấy thịt, trứng, lông (gà, vịt, ngan, ngỗng…)
-Trước đây làm thông tin liên lạc(bồ câu), chim được nuôi làm cảnh (vẹt, yểng, hoạ mi, sáo …)
-Lông nhiều loài chim có giá trị công nghệ, làm gốI áo khoác hoặc dùng làm phân bón
-Là những đối tượng săn bắt (mòng két, cu ngói…)
Điền Huỳnh Ngọc Tuyết
Lớp Chim
yểng nhồng (Gracula religiosa)
vẹt làm cảnh
Điền Huỳnh Ngọc Tuyết
Lớp Chim
C.Bảo vệ chim:
Sự suy giảm rừng,sử dụng thuốc trừ sâu,săn bắt trái phép…đã ảnh hưởng rõ rệt tớI quần thể các loài chim
Để bảo vệ cần:
-Xây dựng các khu bảo tồn thiên nhiên
-Phát triển nhân nuôi sinh sản những loài chim quý
-nhà nước có luật bảo vệ,cấm săn bắt,khai thác,buôn bán chim thú rừng cần thi hành nghiêm chỉnh
Điền Huỳnh Ngọc Tuyết
Lớp Chim
Điền Huỳnh Ngọc Tuyết
Lớp Chim
Điền Huỳnh Ngọc Tuyết
Lớp Chim
Điền Huỳnh Ngọc Tuyết
Lớp Chim
American Oystercatcher
Điền Huỳnh Ngọc Tuyết
Lớp Chim
Barn Owl
Điền Huỳnh Ngọc Tuyết
Lớp Chim
Điền Huỳnh Ngọc Tuyết
Lớp Chim
Great Bustard
Điền Huỳnh Ngọc Tuyết
Lớp Chim
Điền Huỳnh Ngọc Tuyết
Lớp Chim
Điền Huỳnh Ngọc Tuyết
Lớp Chim
Greater Roadrunner
Điền Huỳnh Ngọc Tuyết
Lớp Chim
Điền Huỳnh Ngọc Tuyết
Lớp Chim
American Avocet
Điền Huỳnh Ngọc Tuyết
Lớp Chim
Wandering Albatross
Điền Huỳnh Ngọc Tuyết
Lớp Chim
Gouldian Finches
Điền Huỳnh Ngọc Tuyết
Lớp Chim
African Jacana
Điền Huỳnh Ngọc Tuyết
Lớp Chim

Nghe đặc điểm
đoán con vật-5`
Điền Huỳnh Ngọc Tuyết
Lớp Chim
Sống chủ yếu ở bải cỏ, bụi thấp, đầm lầy, chạy giỏi, bay kém.
Chân 4 ngón.Con đực kêu suốt ngày đêm trong mùa sinh sản. Chim non khỏe.
Cuốc
Điền Huỳnh Ngọc Tuyết
Lớp Chim
2. Loài đặc hữu của VN, phân bố ở lâm Đồng, bay giỏi
Di chuyển dễ dàng trên mặt đất và cành cây
Nhảy bằng 2 chân 1 lúc.
Chân cao 4 ngón.
Chim non yếu.
Sẻ thông họng vàng
Điền Huỳnh Ngọc Tuyết
Lớp Chim
3. Bay giỏi, không đi được. Cánh dài và hẹp. Chân dài và khỏe, ngón cái xoay được. Chim non yếu.
Yến hồng xám
Yến Cọ
Điền Huỳnh Ngọc Tuyết
Lớp Chim
4. Được mệnh danh là tổ tiên loài gàTìm thức ăn bằng cách bới đất, không bay xa, chân khỏe, ngón cái cao. Con đực có cựa và bộ lông mã. cánh tròn, đa thê. Chim non khỏe
Gà rừng
Điền Huỳnh Ngọc Tuyết
Lớp Chim
Nhận diện qua hình ảnh-6`
Trò chơi
Điền Huỳnh Ngọc Tuyết
Lớp Chim
1
2
3
4
5
6
9
7
8
10
Diệc xám
Vạc
Cò trắng
Rẽ gà
Mòng bể
Cun cút
Nhát hoa
Choi choi khoang coå
Cuốc
Sếu xám
Đại diện bộ Hạc, Sếu, Rẽ, Mòng bể
Điền Huỳnh Ngọc Tuyết
Lớp Chim
1
5
7
6
8
9
Cu gáy
2
3
4
Đaị bàng đầu nâu
Cú lợn
Cú vọ
Gà gô
Công
Ưng Ấn độ
Gà rừng
Gà gô
Bộ
Gà Bồcâu Cắt, Cú
Điền Huỳnh Ngọc Tuyết
Lớp Chim
1
3
2
6
5
4
8
7
9
Vẹt ngực đỏ
Tu hú
Cu rúc bụng nâu
Cú muỗi
Bắt cô trói cột
Gõ kiến nhỏ đầu xám
Sả đầu nâu
Trẩu ngực nâu
Bòng chanh
Bộ
Vẹt
Cucu
Gõ kiến
Sả
Cú muỗi
Điền Huỳnh Ngọc Tuyết
Lớp Chim
1
3
2
5
4
Chèo bẻo
Quạ đen
Chích chòe
Vành khuyên
Vàng Anh
Bộ Sẻ
Điền Huỳnh Ngọc Tuyết
Lớp Chim
Hải âu mặt trắng
Chim Kiwi
Vịt trời
Bồ nông chân xám
Lele cổ đen
Vịt vàng
Điền Huỳnh Ngọc Tuyết
Lớp Chim
Điền Huỳnh Ngọc Tuyết
Lớp Chim
Điền Huỳnh Ngọc Tuyết
Lớp Chim
Điền Huỳnh Ngọc Tuyết
Lớp Chim
Điền Huỳnh Ngọc Tuyết
Lớp Chim
Điền Huỳnh Ngọc Tuyết
Lớp Chim
Điền Huỳnh Ngọc Tuyết
Lớp Chim
Điền Huỳnh Ngọc Tuyết
Lớp Chim
Điền Huỳnh Ngọc Tuyết
Lớp Chim
Điền Huỳnh Ngọc Tuyết
Lớp Chim
Điền Huỳnh Ngọc Tuyết
Lớp Chim
Điền Huỳnh Ngọc Tuyết
Lớp Chim

Loài chim Dodo (Raphus cucullatus) ở đảo Maurice, không có khả năng bay, bị truy sát để lấy thịt của thực dân, thủy thủ; bị các loài heo, mèo và chó du nhập tấn công, phá hủy trứng và con non nên đã bị tuyệt chủng vào thế kỷ XVII và XVIII.
Điền Huỳnh Ngọc Tuyết
Lớp Chim
Điền Huỳnh Ngọc Tuyết
Lớp Chim
Điền Huỳnh Ngọc Tuyết
Lớp Chim
Cò thìa
Điền Huỳnh Ngọc Tuyết
Lớp Chim
Cò ốc
Điền Huỳnh Ngọc Tuyết
Lớp Chim
Quắm cánh xanh
Điền Huỳnh Ngọc Tuyết
Lớp Chim
Già đẫy