Lịch sử quan hệ đối ngoại của Việt Nam thế XVI - XVIII

Phần 2
VII. NGOẠI GIAO THỜI HẬU LÊ (tt)
2. Ngoại giao thời Lê Trung Hưng
* Nhà Mạc (1527 - 1592)
Trong phần này chúng tôi xin mạn phép đưa ra một số sự kiện tiêu biểu trong quan hệ ngoại giao của nhà Mạc.
Thời gian
Sự kiện
Ý nghĩa

2 - 1528
Tháng 2 năm 1528, Mạc Thái Tổ sai sứ sang nhà Minh "xin được tạm coi việc nước vì con cháu họ Lê không còn ai thừa tự". Nhà Minh tạm thời chưa có phản ứng nào đáng kể vì nội bộ cũng chưa hoàn toàn nhất trí về cách phản ứng với tình hình Đại Việt
Đây là sự rút kinh nghiệm từ thất bại của nhà Hồ do việc cướp ngôi nhà Trần, ngay sau khi giành ngôi nhà Lê, Mạc Thái Tổ đã chủ động tìm giải pháp thương lượng với nhà Minh. Qua đây cũng thể hiện sự lưỡng lự của nhà Minh trước tình hình Đại Việt

1540
 Mạc Đăng Dung cùng các bầy tôi Nguyễn Như Quế, Đỗ Thế Khanh, Đặng Văn Trị lên cửa ải. Ông tự trói mình đến dâng biểu xin hàng quân Minh.
Sự đớn hèn của Mạc Đăng Dung khuất phục trước sức mạnh của nhà Minh.

1542 
Triều Mạc bình thường hóa quan hệ với nhà Minh
Góp phần tạo sự ổn định cho đất nước. Tuy nhiên, làm địa vị nước ta kém đi. Đồ tiến cống từ giữa thời Mạc đổi ra lư hương, bình hoa bằng vàng bạc, nặng bằng người vàng

2- 1539
Nhà Mạc dâng biểu sang nhà Minh xin hàng
Sự hèn nhát của nhà Mạc, sự thiếu ý chí chiến đấu, đớn hèn của nhà Mạc

1566
Thời Mạc Mậu Hợp, nhà Mạc đã suy yếu, thường thất thế trước quân Nam triều nhà Lê. Nhà Mạc dùng chính sách tăng cường ngoại giao
Sự hèn nhát, thiếu dũng khí của nhà Mạc. Nhà Mạc làm vậy để tranh thủ sự ủng hộ của nhà Minh khi bị thất thế, duy trì lệ tiến cống 6 năm 1 lần

1592
Họ Mạc rút chạy lên Cao Bằng. Nhà Hậu Lê xin cầu phong của nhà Minh.
Kết thúc triều đại nhà Mạc, nhưng vận nước vẫn còn trong cơn rối ren, loạn lạc

* Quan hệ đối ngoại thời Trịnh Nguyễn phân tranh
ĐÀNG NGOÀI
Chúng tôi xin được phép trình bày một số sự kiện ngoại giao tiêu biểu thời Trịnh Nguyễn phân tranh, đó là quan hệ đối ngoại của Đàng Ngoài , mà điển hình là mối quan hệ Đàng Ngoài với các nước phương Tây. Chúng tôi xin phép sử dụng bảng biểu để dễ đánh giá vấn đề hơn.
Thời gian
Sự kiện
Ý nghĩa

1523
Vua Bồ Đào Nha đã gửi một bức thư đến chính quyền Đại Việt chính thức xin thông thương và truyền đạo

Sự kiện này là khởi nguyên cho quan hệ đối ngoại giữa Đại Việt với các nước phương Tây, đồng thời đánh dấu sự xuất hiện của tôn giáo mới, chữ viết mới (chữ Quốc ngữ) vào nước ta.


1533
Giáo sĩ người Bồ Đào Nha đã tới Đàng Ngoài truyền đạo



1627
Chúa Trịnh Tạc kết bạn đồng tuế với giáo sĩ Alexandre de Rhodes


24 – 7 - 1641
Trịnh Tráng gửi cho phó Toàn quyền Hà Lan ở Đài Loan một bức thư thể hiện rõ sự tin cậy và quý mến đối với người phương Tây.
Sự kiện này mối quan hệ hảo hữu của chúa Trịnh với người phương Tây

1650
Trịnh Tạc cho phép các tàu Hà Lan, Pháp, Bồ Đào Nha, Italia, Anh được phép trú ngụ ở những làng Thanh Trì và Khuyến Lương, được canh gác, bảo vệ, giúp đỡ hiểu biết các thể lệ.
Góp phần quản lý sự cư ngụ của các tàu phương Tây, góp phần củng cố mối quan hệ giữa chính quyền Chúa Trịnh với bên ngoài.

1687
Trịnh Căn đã ra một lệnh chỉ, trong đó cấm người nước ngoài không được tụ tập và trú ngụ tại kinh thành.

Điều này cho thấy sự kỳ thị người phương Tây của chính quyền chúa Trịnh.

 Tiếp theo, chúng tôi cũng viện ra một số sự kiện trong mối quan hệ giữa chính quyền Trịnh với nhà Minh Trung Quốc. Năm 1599, Quan Tả giang nhà Minh là Trần Đôn Lâm sai Vương Kiến Lập đem ngựa tết, đại ngọc, mũ xung thiên cho tiết chế Trịnh Tùng “xin kết tình láng giềng”. Năm 1646, vua Minh sai hàn lâm Phạm Kỳ mang sắc thư cáo mệnh và ấn bạc mạ vàng sang nước ta phong Thái thượng hoàng (vua Thần Tông) làm An Nam quốc vương. Hai sự kiện này cho thấy, tuy nhà Minh “kết tình láng giềng”, nhưng thực ra nhà Minh đang thất thế, phải chạy về phương Nam, sự thể cùng quẫn, muốn cầu cứu ở nước ta.
Vào 1667, Nhà Thanh sai sứ sang phong vua Lê Huyền Tông làm An Nam quốc