Lịch sử: Lịch sử Đảng bộ tỉnh Yên Bái

Lịch sử Đảng bộ tỉnh Yên Bái 
( Nguồn: http://www.yenbai.gov.vn/vi/Pages/chitietlichsudangboyenbai.aspx ).
I. Thành lập Đảng bộ tỉnh Yên Bái:
Nằm ở phía Tây Bắc của Tổ quốc, Yên Bái là một tỉnh có nhiều dân tộc anh em cùng sinh sống, có vị trí chiến lược hết sức quan trọng trong thời kỳ dựng nước và giữ nước. Trải qua đấu tranh gian khổ nhân dân các dân tộc trong tỉnh đã hun đúc nên truyền thống yêu nước, đoàn kết, anh dũng kiên cường trong đấu tranh chống giặc ngoại xâm, cần cù, năng động sáng tạo trong lao động sản xuất. Từ thế kỷ XIII, đồng bào các dân tộc trong tỉnh đã đoàn kết sát cánh cùng quân đội nhà Trần chiến đấu chống giặc Nguyên - Mông, góp phần đánh bại các cuộc xâm lược của chúng. Cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX, nhân dân và các sỹ phu yêu nước đã liên tục đứng lên chống thực dân Pháp, điển hình là các cuộc khởi nghĩa và chiến đấu ở Tú Lệ; Làng Vần và cuộc khởi nghĩa của đồng bào dân tộc Dao, Tày, Kinh ở Trấn Yên, Lục Yên... Những sự kiện tiêu biểu ấy khẳng định truyền thống yêu nước, tinh thần đoàn kết quật khởi của nhân dân các dân tộc tỉnh Yên Bái. Truyền thống đó được nhân lên gấp bội khi có Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo, dẫn đường chỉ lối.
1. Chuẩn bị cho sự ra đời của Đảng bộ Yên Bái:
Đầu năm 1930 trên địa bàn Yên Bái đã diễn ra cuộc khởi nghĩa của tổ chức Việt Nam quốc dân Đảng do chí sỹ yêu nước Nguyễn Thái Học lãnh đạo. Tuy cuộc khởi nghĩa không thành công nhưng đã gây được tiếng vang lớn trong nước và thế giới, cổ vũ và bồi đắp thêm lòng yêu nước cho đồng bào các dân tộc trong tỉnh.
Ngày 3/2/1930, Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời. Ảnh hưởng và uy tín của Đảng đã tác động rất mạnh đến Yên Bái, thúc đẩy nhiều cuộc đấu tranh chống thực dân phong kiến, góp phần thức tỉnh tinh thần yêu nước, ý chí đấu tranh giành độc lập, tự do cho các dân tộc. Những năm 40 của thế kỷ XX, những cán bộ cách mạng của xứ ủy Bắc Kỳ được cử lên Yên Bái hoạt động và đã xây dựng được một số cơ sở cách mạng ở huyện Trấn Yên và thị xã Yên Bái. Năm 1943, đồng chí Hoàng Quốc Việt, ủy viên Ban thường vụ Trung ương Đảng, bí thư xứ ủy Bắc Kỳ đã nhận định vùng giáp ranh giữa hai tỉnh Yên Bái - Phú Thọ là nơi thực dân Pháp có nhiều sơ hở, không kiểm soát gắt gao, rất thuận lợi cho việc xây dựng cơ sở cách mạng. Nếu phát triển phong trào ở Yên Bái (đặc biệt là chiến tranh du kích) có thể mở rộng địa bàn hoạt động ra nhiều hướng như Phú Thọ, Sơn La, Lào Cai.
Từ thực tế trên, Trung ương Đảng đã ra quyết định xây dựng cơ sở cách mạng ở Vần - Hiền Lương nhằm mục đích làm nơi dừng chân cho các đồng chí tù vượt ngục từ nhà tù Sơn La ra và đã xây dựng căn cứ cách mạng chuẩn bị khởi nghĩa giành chính quyền ở địa phương.
2. Sự ra đời của Chi bộ Đảng Cộng sản đầu tiên ở Yên Bái:
Tháng 10 năm 1944 đến đầu năm 1945, từ những cơ sở đầu tiên ở Nang Xa, Hiền Lương (Phú Thọ) đã mở rộng lên Linh Thông, Vần, Vân Hội, Đại Lịch, Thị xã Yên Bái. Nhiều tổ chức cứu quốc được thành lập, tập hợp hàng ngàn hội viên.
Sau ngày Nhật đảo chính Pháp 9/3/1945 tình hình có nhiều biến đổi có lợi cho cách mạng. Khí thế cách mạng của quần chúng khắp nơi trong tỉnh dâng lên ngùn ngụt. Ngày 7/5/1945 Chi bộ Cộng sản đầu tiên ra đời ở thị xã Yên Bái đã mở ra sự chuyển hướng đấu tranh của nhân dân sang một giai đoạn mới. Tình thế cách mạng ngày một lớn, phong trào đấu tranh của công, nông với các tầng lớp nhân dân lao động Yên Bái không ngừng phát triển.
3. Thành lập Đảng bộ Yên Bái:
Ngày 30 tháng 6 năm 1945, xứ ủy Bắc Kỳ đã quyết định thành lập Ban cán sự Đảng liên tỉnh Yên Bái - Phú Thọ cho đồng chí Ngô Minh Loan làm bí thư - đánh dấu một mốc son lịch sử trong phong trào cách mạng của Đảng bộ, nhân dân các dân tộc Yên Bái. Từ đây, phong trào cách mạng của tỉnh Yên Bái được đặt dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo trực tiếp của Ban cán sự Đảng.
II. Đảng bộ tỉnh Yên Bái với cuộc đấu tranh giành chính quyền:
- Ngày 6/7/1945, chỉ sau khi thành lập mấy ngày Ban cán sự đã trực tiếp chỉ đạo thành lập lực lượng vũ trang Yên Bái. Sự kiện này đã làm nòng