Lịch sử

Tình hình thế giới
Chỉ thi “ Nhật – Pháp bắn nhau và hành động của chúng ta” của ban thường vụ đảng.
Cao trào kháng Nhật
Tổng khởi nghĩa giành chính quyền
Kết luận
- Đầu 1945 chiến tranh thế giới thứ hai bước vào giai đoạn kết thúc.
- Hồng quân Liên Xô giải phóng nhiều nước ở Đông Âu và tiến như vũ bão về Beclin.
- Ở Tây Âu, Anh- Mỹ đã mở mặt trận thứ hai, đổ quân lên đất Pháp và tiến về phía Tây nước Đức.
Công nhân Pari nổi dậy, nước Pháp được giải phóng.
Ở mặt trận Thái Bình Dương:
- Quân Anh đánh lùi quân Nhật ở Miến Điện.
- Quân Đồng minh khống chế đường biển đến các căn cứ ở Đông Nam Á của Nhật.
I. Tình hình thế giới.
Hồng quân Liên Xô giải phóng Đông Âu.
- Nhật chỉ còn con đường bộ duy nhất nên rất sợ quân Đồng minh sẽ cắt quân Nhật trên lục địa Viễn Đông thành hai khúc.
- Lực lượng pháp ở Đông Dương hoạt động ráo riết chờ quân Đồng minh đổ bộ vào Đông Dương sẽ đánh Nhật.
- Mâu thuẫn giữa Nhật với Pháp ở Đông Dương càng trở nên gay gắt.“ Cả hai quân thù Nhật – Pháp đều đang sửa soạn tiến tới chỗ tao sống mày chết, quyết liệt cùng nhau”.
Nhật phải lật đổ Pháp để trừ họa.

9-3-1945 Nhật nổ súng, lật đổ Pháp trên toàn cõi Đông Dương
- Quân Pháp chống cự yếu ớt và nhanh chóng đầu hàng.
Video
Lính Pháp bị quân Nhật bắt 1945
- Dự đoán trước là Nhật sẽ lật Pháp ở Đông Dương, tổng bí thư Trường Chinh triệu tập hội nghị Ban Thường vụ Trung ương Đảng họp mở rộng tại làng Đình Bảng ngay trước ngày Nhật nổ súng.
- 12-3-1945 Ban Thường vụ Trung ương Đảng ra chỉ thị “Nhật-Pháp bắn nhau và hành động của chúng ta”.
+ Chỉ thị nhận định rằng cuộc đảo chính của Nhật lật đổ Pháp ở Đông Dương đã tạo ra một cuộc khủng hoảng chính trị sâu sắc, nhưng điều kiện khởi nghĩa chưa thực sự chín muồi. Tuy nhiên vẫn có những cơ hội tốt cho điều kiện tổng khởi nghĩa nhanh chóng chín muồi (chính trị khủng hoảng, nạn đói ghê ghớm và chiến tranh quyết liệt.
II.Chỉ thị “Nhật-Pháp bắn nhau và hành động của chúng ta” của Ban Thường vụ Trung ương Đảng.
- Chỉ thị quyết định thay khẩu hiệu : “Đánh đuổi phát xít Nhật-Pháp” bằng khẩu hiệu “Đánh đuổi phát xít Nhật” và đưa ra khẩu hiệu “Thành lập chính quyền cách mạng của nhân dân Đông Dương” để chống lại chính phủ bù nhìn Việt gian thân Nhật.
- Chỉ thị chủ trương phát động một cao trào kháng Nhật cứu nước mạnh mẽ dưới mọi hình thức làm tiền đề cho cuộc tổng khởi nghĩa.
- Phương châm đấu tranh lúc này là phát động chiến tranh du kích, giải phóng từng vùng mở rộng căn cứ địa.
- Chỉ thị dự kiến những hoàn cảnh thuận lợi để thực hiện tổng khởi nghĩa như:
- Khi quân Đồng minh kéo vào Đông Dương để đánh Nhật đã bám chắc và quân Nhật kéo ra ngăn cản quân Đồng minh để phía sau sơ hở....
- Chỉ thị còn chủ trương phá kho thóc gạo của đế quốc để cứu đói, lập Ủy ban quân sự cách mạng và xây dựng chính quyền (các Ủy ban dân tộc giải phóng và Ủy ban nhân dân cách mạng). 
- Chỉ thị nêu cao tinh thần dựa vào sức mình là chính.
Xác người chết chở bằng xe bò trong nạn đói ở Bắc Kỳ 1945
NẠN ĐÓI NĂM 1945 DO NHẬT PHÁP GÂY RA
Xác những người chết đói 1945
Phá kho thóc của giặc Nhật 1945
III. Cao trào kháng Nhật cứu nước.
- Từ giữa tháng 3-1945 trở đi, cao rào kháng Nhật cứu nước đã diễn ra rất sôi nổi, mạnh mẽ và phong phú về nội dung và hình thức.
- Dưới sự lãnh đạo của Đảng các tỉnh Cao Bằng, Bắc Cạn, Lạng Sơn, Tuyên Quang được giải phóng.
- Ở Bắc Giang, quần chúng nổi dậy thành lập Ủy ban dân tộc giải phóng ở nhiều làng. Đội du kích Bắc Giang được thành lập. Ở Quảng Ngãi, đội du kích Ba Tơ được thành lập. Đây là đội vũ trang thoát ly đầu tiên do Đảng tổ chức và lãnh đâọ ở miền Trung.

Đội du kich Ba tơ
Đội du kích Ba Tơ học Nghị quyết Trung ương Đảng tại Chiến khu Nước sung, Nước lá (tháng 5/1945).
Đại tướng Võ Nguyên Giáp duyệt giải phóng quân.
IV. Tổng khởi nghĩa giành chính quyền.
- Giữa lúc cao trào kháng Nhật cứu nước đang cuồn cuộn dâng lên.
- 15-5-1945 , Ban Thường vụ Trung ương Đảng triệu tập hội nghị quân sự cách mạng Bắc Kỳ tại Hiệp Hòa (Bắc Giang), do Trường Chinh chủ trì.
- Hội nghị nhận định: Tình thế đã đặt nhiệm vụ quân sự lên trên tất cả các nhiệm vụ quan trọng và cần thiết trong lúc này.
- Chúng ta phải tích cực phát triển chiến tranh du kích, gây dựng căn cứ địa kháng Nhật để chuẩn bị cuộc tổng khởi nghĩa cho kịp thời cơ.
- Hội nghị thống nhất các lực lượng vũ trang sẵn có thành Việt Nam giải phóng quân, xây dựng các chiến khu trong cả nước, phát triển hơn nữa lực lượng vũ trang và nửa vũ trang, mở trường đào tạo cán bộ quân sự và chính trị.
Tháng 5-1945, Hồ Chí Minh từ Cao Bằng chuyển về Tuyên Quang.

- Người chỉ thị phải gấp rút chuẩn bị Đại hội quốc dân.
4-6-1945 khu giải phóng chính thức được thành lập gồm hầu hết các tỉnh Bắc Kỳ. Khu giải phóng trở thành căn cứ địa chính của cách mạng cả nước và là hình ảnh thu nhỏ của nước Việt Nam mới.
- Thực hiện khởi nghĩa từng phần, giành chính quyền bộ phận , mở rộng căn cứ địa cách mạng để thúc đẩy mạnh mẽ việc chuẩn bị lực lượng tiến lên tổng khởi nghĩa là điểm độc đáo và sáng tạo của Đảng ta trong tiến trình lãnh đạo chuẩn bị khởi nghĩa vũ trang ở một nước vốn là thuộc địa.
Đảng còn lãnh đạo nhân dân kết hợp với phong trào đấu tranh chính trị như mít tinh, biểu tình, diễn thuyết xung phong,...
- Giữa lúc phong trào của quần chúng của cả nước đang phát triển mạnh thì nạn đói diễn ra nghiêm trọng ở các tỉnh Bắc Bộ và Bắc Trung Bộ.
- Xuất phát từ lợi ích sống còn trước mắt của quần chúng, Đảng kịp thời đề ra khẩu hiệu “Phá kho thóc, giải quyết nạn đói”. Chủ trương đó đã đáp ứng đúng nguyện vọng cấp bách của quần chúng nên chỉ trong một thời gian ngắn Đảng đã động viên được hàng triệu quần chúng tiến lên trận tuyến cách mạng,
“thổi bùng ngọn lửa căm thù trong đông đảo nhân dân và phát động quần chúng vùng dậy với khí thế cách mạng hừng hực tiến tới tổng khởi nghĩa giành chính quyền”.
Trong thời kỳ gấp rút chuẩn bị tổng khởi nghĩa, Đảng rất coi trọng cuộc đấu tranh để thống nhất đường lối, tăng cường sự nhất trí về tư tưởng và hành động trong Đảng.
- Đảng kịp thời phát hiện và phê phán nghiêm khắc những quân điểm mơ hồ lệch lạc chớm nở trong một số cán bộ Đảng viên ở miền Trung.
- Đảng kiên quyết vạch trần những thủ đoạn lừa bịp của phát xít Nhật và các đảng phái chính trị tay sai Nhật.
Tại Tân Trào (Tuyên Quang) đã diễn ra Hội nghị toàn quốc của Ðảng họp ngày 14 và 15-8-1945. Hội nghị của Ðảng họp ở thời điểm lịch sử phong trào cách mạng của toàn dân ta diễn ra sôi sục trong cả nước và phát-xít Nhật đầu hàng vô điều kiện (15-8).
Ðảng ta nhận định "cơ hội rất tốt cho ta giành quyền độc lập đã tới". Mục đích cuộc chiến đấu của ta giành quyền độc lập hoàn toàn. Tiến hành cuộc tổng khởi nghĩa theo ba nguyên tắc:
a) Tập trung -tập trung lực lượng vào những việc chính;
b) Thống nhất - thống nhất về mọi phương diện quân sự, chính trị, hành động và chỉ huy;
c) Kịp thời - kịp thời hành động, không bỏ lỡ thời cơ.
- Khẩu hiệu đấu tranh của Ðảng là Phản đối xâm lược, hoàn toàn độc lập, chính quyền nhân dân.
Hội nghị Ðảng toàn quốc công bố mười chính sách của Việt Minh và nhấn mạnh chủ trương "Lập nên một nước Việt Nam dân chủ Cộng hòa hoàn toàn độc lập". 
- Lệnh khởi nghĩa (Quân lệnh số 1 của Ủy ban khởi nghĩa) được ban bố: Chúng ta phải hành động cho nhanh, với một tinh thần vô cùng quả cảm, vô cùng thận trọng! Cuộc thắng lợi hoàn toàn nhất định sẽ về ta. Cũng ở thời điểm lịch sử đó Hồ Chí Minh có Thư kêu gọi tổng khởi nghĩa nêu rõ: “Giờ quyết định cho vận mệnh dân tộc đã đến. Toàn quốc đồng bào hãy đứng dậy đem sức ta mà tự giải phóng cho ta...chúng ta không thể chậm trễ. Tiến lên! Tiến lên!. Dưới lá cờ Việt Minh , đồng bào hãy dũng cảm tiến lên”. 
- Ngày 16-8-1945, Quốc dân Ðại hội họp và ra Nghị quyết về giành chính quyền toàn quốc và thi hành mười chính sách lớn của Việt Minh, Ủy ban dân tộc giải phóng được thành lập gồm 15 ủy viên do Hồ Chí Minh làm Chủ tịch. Thường trực Ủy ban gồm Hồ Chí Minh, Trần Huy Liệu, Phạm Văn Ðồng, Nguyễn Lương Bằng, Dương Ðức Hiền trực tiếp chỉ đạo cuộc Tổng khởi nghĩa.
- Ủy ban dân tộc giải phóng là tổ chức tiền thân của Chính phủ Việt Nam dân chủ Cộng hòa. Nghị quyết của Quốc dân Ðại hội nhấn mạnh mục tiêu: "Giành lấy chính quyền, xây dựng một nước Việt Nam dân chủ Cộng hòa trên nền tảng hoàn toàn độc lập". 
Thực hiện Nghị quyết của Ðảng và Quốc dân Ðại hội, chỉ trong vòng hai tuần từ 14 đến 28-8-1945, nhân dân cả nước ta đã giành thắng lợi vẻ vang trong cuộc Cách mạng Tháng Tám.
Lễ xuất quân của 34 chiến sĩ Giải phóng quân  tại cây  đa Tân trào ngày 16-8-1945
Đại hội quốc dân tại đình Tân Trào ngày 16/08/1945
do Bác Hồ chủ trì
 Thư kêu gọi Tổng khởi nghĩa
Phát lệnh Tổng khởi nghĩa năm 1945
V. Kết luận.
- Bản chị thỉ ngày 12-3-1945 thể hiện sự lãnh đạo sáng suốt, kiên quyết, kịp thời của Đảng. Đó là kim chỉ nam cho mọi hành động của Đảng và Việt Minh với khẩu hiệu “Đánh đuổi phát xít Nhật” thay cho khẩu hiệu “Đánh đuổi Nhật- Pháp”, trong cao trào kháng Nhật cứu nước, trực tiếp dẫn đến thắng lợi của cuộc tổng khởi nghĩa tháng 8-1945.
Sự lãnh đạo kiên quyết, sáng suốt và kịp thời của Trung ương Ðảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh có ý nghĩa quyết định thắng lợi.
- Khi nghiên cứu về vai trò lãnh đạo của Ðảng, cần phải thấy rõ tinh thần trách nhiệm cao, sự năng động, chủ động, sáng tạo của các đảng bộ địa phương, tức các xứ ủy, tỉnh ủy, huyện ủy và tổ chức đảng ở cơ sở. Các cuộc khởi nghĩa tiêu biểu ở Hà Nội (19-8), Huế (23-8), Sài Gòn (25-8) và cả những tỉnh xa xôi, điều kiện liên lạc khó khăn đã thể hiện điều đó.
- Vai trò của hệ thống tổ chức đảng từ Trung ương đến cơ sở, của các đảng viên kiên trung của Ðảng, từ người lãnh đạo cao nhất đến người đảng viên ở cơ sở, đã bảo đảm cho Ðảng sự lãnh đạo, điều hành tập trung, thống nhất ở giờ phút quyết định của lịch sử. 

- Ðảng đã đề ra đường lối giải phóng dân tộc đúng đắn, đã tập hợp đoàn kết rộng rãi lực lượng của toàn dân tộc trong Mặt trận Việt Minh, đã lựa chọn và kết hợp đúng đắn các hình thức tuyên truyền, tổ chức và phương pháp đấu tranh thích hợp tạo nên sức mạnh tổng hợp, đã xây dựng, phát triển thực lực cách mạng, thúc đẩy phong trào, đồng thời dự kiến và chớp đúng thời cơ hành động.
Trong việc thực hiện sứ mệnh nặng nề trước dân tộc và lịch sử, Ðảng đã rất coi trọng xây dựng Ðảng về tư tưởng chính trị và tổ chức, rèn luyện phương pháp đấu tranh và cách lãnh đạo.

- Trong Cách mạng Tháng Tám đã nổi bật năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Ðảng. Ðó là bài học quý báu cho nhiệm vụ xây dựng Ðảng hiện nay và thực hiện vai trò lãnh đạo của Ðảng trong công cuộc đổi mới, công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước ngày nay. 
Mít tinh trước nhà hat lớn Ha Nội Ngày 19/8/1945
Khởi nghĩa giành chính quyền ở Hải Phòng ngày 23-8-1945. 
Một cảnh cuộc khởi nghĩa giành chính quyền ở Sài Gòn ngày 25-8-1945.
Giành chính quyền ở Sài Gòn ngày 25-8-1945.

Giáo trình lịch sử Đảng.
www.tin247.com.su_lanh_dao_cua_dang_quyet_dinh_moi_thang_loi.
www.cpv.org.vn/cpv/modules/news.
PGS.TS NGUYỄN TRỌNG PHÚC Viện trưởng Viện Lịch sử Ðảng

TÀI LIỆU THAM KHẢO