Khung xuong tế bào

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SÀI GÒN
KHOA KHOA HỌC TỰ NHIÊN
LỚP DSI1081
BAØI THUYEÁT TRÌNH



THÖÏC HIEÄN:NHOÙM 1 / TOÅ 1
KHUNG XƯƠNG TẾ BÀO
KHUNG XƯƠNG TẾ BÀO
DANH SÁCH SINH VIÊN NHÓM 1
????????
MAI THỊ TRÀ GIANG
TRẦN THỊ NGỌC MAI
LÊ THỊ NHƯ TRANG
VÕ THỊ NGỌC TUYỀN
NGUYỄN THỊ HỒNG SEN
CÁC VẤN ĐỀ CẦN QUAN TÂM KHI NÓI ĐẾN KHUNG XƯƠNG TẾ BÀO :
?KHUNG XƯƠNG TẾ BÀO LÀ GÌ ? CHỨC NĂNG ?
?CẤU TẠO KHUNG XƯƠNG GỒM NHỮNG THÀNH
PHẦN NÀO?
-VI SỢI
CẤU TẠO VÀ CHỨC NĂNG NHƯ THẾ NÀO?
-VI ỐNG
?VÌ SAO CON AMIP VÀ TINH TRÙNG CÓ THỂ DI
CHUYỂN DỄ DÀNG ĐƯỢC ?

GIỚI THIỆU VỀ KHUNG XƯƠNG TẾ BÀO:

Như chúng ta đã biết tế bào chất của tế bào nhân sơ và tế bào nhân thực đều có cấu tạo gồm bào tương và các bào quan khác.Tuy nhiên khác với tế bào nhân sơ bào tương ở tế bào nhân thực được gia cố bởi 1 hệ thống các vi ống,vi sợi và sợi trung gian.Hệ thống này được gọi là khung xương tế bào.Bộ xương tế bào là 1 thành phần quan trọng và linh động của tế bào,nó nằm trong tế bào chất.Nó có trong mọi tế bào nhân chuẩn (tế bào eukaryotic) và những nghiên cứu gần đây còn cho thấy nó còn có trong tế bào chưa có nhân chuẩn nữa(tế bào prokaryotic).
CHỨC NĂNG CỦA KHUNG XƯƠNG :
Bộ xương tế bào là một cấu trúc vững chắc,giúp duy trì hình dạng tế bào,bảo vệ tế bào và giúp tế bào di động(các cấu trúc lông và roi). Khung xương tế bào có chức năng như 1 giá đỡ cơ học của tế bào và tạo cho tế bào động vật có hình dạng xác định.Khung xương cũng là nơi neo đậu của các bào quan và ở 1 số loại tế bào,hỗ trợ quá trình thực bào (tế bào thu nhận các chất bên ngoài).Ngoài ra nó còn có vai trò quan trọng,không những trong sự vận chuyển bên trong tế bào(lấy vd như chuyển động của các túi màng và các bào quan) mà còn trong sự phân chia tế bào.Đây là 1 cấu trúc giống như bộ xương động vật và nối trong tế bào chất.
Khung xương có cấu tạo gồm:
Vi sợi
Vi ống
Sợi trung gian
VI SÔÏI
Có 3 loại vi sợi :
-Vi sợi actin
-Vi sợi myozin
-Vi sợi trung gian
Có 3 loại vi sợi :
-Vi sợi actin
-Vi sợi myozin
-Vi sợi trung gian
VI SÔÏI ACTIN
CẤU TẠO

Laø vi sôïi ñöôïc caáu taïo töø protein actin.Actin laø loaïi protein raát phoå bieán trong teá baøo thöïc vaät vaø coù haøm löôïng raát lôùn.Actin laø moät phaân töû polypeptit,cuoän khuùc thaønh hình caàu. Ñöôøng kính 7nm,loaïi sôïi naøy bao goàm hai chuoãi caùc phaân töû actin xoaén quanh nhau.Caùc phaân töû actin ñöôïc truøng hôïp nhanh choùng khi teá baøo caàn vaø ngöôïc laïi thì seõ giaûi theå.




Teá baøo thöïc vaät :caùc vi sôïi actin thöôøng phaân boá khaép teá baøo chaát.Teá baøo ñoäng vaät :caùc vi sôïi actin xeáp thaønh boù song song hay maïng löôùi naèm trong lôùp ngoaïi sinh chaát (ectoplasma)saùt ngay döôùi maøng sinh chaát.
Caùc vi sôïi trong boù hay maïng lieân keát vôùi nhau nhôø protein dính keát nhö fibrin,fodrin.
CHỨC NĂNG
Caùc vi sôïi actin naèm ngay döôùi maøng teá baøo giuùp naêng ñôõ hình daïng teá baøo (sôïi actin taïo thaønh caùc boù lieân keát cheùo) ,coá ñònh maøng sinh chaát,hình thaønh nhöõng choã loài teá baøo chaát (nhö caùc vi mao chaúng haïn) vaø tham gia vaøo söï di truyeàn tính traïng.Cuøng vôùi myozin chuùng cuõng tham gia vaøo hoaït ñoäng co cô.
Vai troø chính cuûa caùc vi sôïi laø vai troø vaän ñoäng.
Vi sôïi actin coøn ñoùng vai troø taêng cöôøng lieân keát
giöõa caùc teá baøo caïnh tranh –tham gia taïo caùc lieân keát vaø caàu noái teá baøo vaø nhôø söï truøng hôïp vaø giaûi truøng hôïp cuûa caùc vi sôïi actin maø teá baøo chaát coù söï chuyeån ñoåi töø traïng thaùi gel sang sol vaø ngöôïc laïi.
Söï di ñoäng kieåu amip,hieän töôïng thöïc baøo,söï di ñoäng cuûa caùc teá baøo nuoâi caáy nhôø caùc gai nhoû cuõng phuï thuoäc vaøo hoaït ñoäng cuûa caùc sôïi actin naèm ngay döôùi maøng teá baøo.
VI SỢI MYOZIN
CẤU TẠO
Laø caùc vi sôïi ñöôïc caáu taïo töø protein myozin.Myozin laø loaïi protein phöùc taïp,laø moät phaân töû daøi,baát ñoái xöùng,coù ñöôøng kính 2nm vaø chieàu daøi 150nm.Phaân töû myozin coù 6 maïch polipeptit:2maïch naëng vaø 2ñoâi maïch nheï.Vi sôïi myozin coù caáu taïo goàm thaân sôïi chöùa 2 maïch nheï coù daïng xoaén (phaàn ñuoâi);ñaàu vaø cuoái döôïc caáu taïo töø 2 maïch naëng daïng caàu, hay noùi caùch khaùc chuùng coù moät ñuoâi xoaén vaø 2 ñaàu hình caàu xeáp cheû ra 2 beân.
CHỨC NĂNG
?Các vi sợi myozin liên kết với các vi sợi actin bảo đảm cho hoạt tính vận động của tế bào.Trong tế bào cơ,các vi sợi myozin tạo nên các sợi dày của tơ cơ :các đuôi dài của myozin cấu tạo nên các vi sợi dày ,còn phần đầu tạo nên các mấu bên của vi sợi dày, các mấu này có chức năng liên kết myozin với actin tạo thành phức hợp actomyzin khi co cơ, đồng thời chứa trung tâm có hoạt tính ATPaza.
VI SỢI TRUNG GIAN
?Là loại vi sợi phổ biến trong các tế bào thực
vật,có độ dày 8-10nm. Chúng được
cấu tạo từ nhiều loại protein khác nhau như
vimentin,cytokeratin..Tuỳ theo bản chất protein cấu tạo nên chúng mà người ta phân thành 4 kiểu:
Kiểu 1:gồm các vi sợi vimentin:keratin axit,karetin trung tính,karetin kiềm có trong tế bào biểu bì da,tóc,móng.
Kiểu 2:gồm các vi sợi vimentin(ở tế bào trung mô),vi sợi đesmin(ở tế bào cơ trơn,cơ vân),vi sợi GFA(ở tế bào thần kinh giao)
Kiểu 3:gồm các tơ thần kinh tạo nên bộ xương nơron
Kiểu 4:gồm các vi sợi lamin tạo nên tấm lamina của màng nhân.
Các vi sợi trung gian định khu rất đặc trưng trong tế bào,chúng phân bố thành giỏ quanh nhân hoặc xếp kéo dài tận màng sinh chất.Chúng có cấu tạo phức tạp gồm nhiều nguyên sợi.(thường 9 nguyên sợi).
Chức năng: các vi sợi trung gian có vai trò cơ học , giữ cho tế bào có độ vững chắc nhất định.Vì vậy các vi sợi trung gian rất phát triển ở tế bào động vật ,nhất là ở những tế bào đảm nhiệm vai trò cơ học.
VI ỐNG
CẤU TẠO
Vi oáng laø nhöõng oáng roãng hình truï coù thaønh beân vaø roãng ôû giöõa,ñöôøng kính khoaûng 25nm,ñöôïc quaán quanh bôûi 13 sôïi nguyeân(laø caùc chuoãi polypeptit hình caàu,laø saûn phaåm nhò hôïp cuûa anpha vaø beta tubulin).Thaønh oáng daøy 5nm,loøng oáng trung taâm roäng 15nm.Chieàu daøi cuûa vi oáng coù theå thay ñoåi vaø khoâng phaân nhaùnh.Caùc nguyeân sôïi cuûa vi oáng laø phaân töû truøng hôïp töø caùc nhò hôïp(dimere) coù khoái löôïng phaân töû töø 110.000 120.000Da.Chaát colchicin coù taùc duïng öùc cheá söï truøng hôïp caùcnhò hôïp thaønh vi oáng,do ñoù öùc cheá söï hình thaønh thoi phaân baøo teá baøo bò öùc cheá ôû trung kì.




Caùc nguyeân sôïi tubulin ñöôïc taïo thaønh do söï truøng
hôïp caùc nhò hôïp vaø töø ñoù taäp hôïp neân vi oáng,quaù
trình ñoù ñoøi hoûi phaûi coù ion Mg2+ vaø GTP(söï
truøng hôïp thuaän nghòch).Caùc vi oáng coù nhöõng bieåu
hieän raát linh hoaït nhö gaén GTP cho quaù trình
po1ymer hoùa.Chuùng ñöôïc toå chöùc bôûi trung theå.
CHỨC NĂNG
Nhiệm vụ chính:
?Vận chuyển bên trong tế bào(liên kết với dynein và kinesin, chúng vận chuyển các bào quan như ti thể hay các túi màng.
?Sự vận động của lông và roi (nhờ sự trượt lên nhau của các ống vi thể)
? Cấu tạo nên thoi vô sắc
?Tạo nên lớp màng bảo vệ ở tế bào thực vật.
- Ngoài ra các vi ống còn làm chuyển động các nhiễm sắc thể về 2 cực, sự di chuyển đó là do sự rút ngắn các vi ống tâm động nhờ sự giải trùng hợp của vi ống.

Sự di chuyển của các hạt sắc tố (melanosome) cũng là do hoạt động của vi ống.
-Duy trì hình dạng tế bào: nhiều tế bào có hình dạng nhất định và hình dạng đó được duy trì nhờ sự sắp xếp của hệ vi ống.vd:các sợi bào trong nuôi cấy thường códạng kéo dài,có phần lồi hình sóng và trong tế bào chất có nhiều vi ống.Khi bị xử lí bằng colchicin,vi ống biến mất te �bào trở nên tròn hoặc đa giác.
-Vi ống còn tham gia vào sự hình thành ,vận chuyển các bóng nhập bào,xuất bào,duy trì tính ổn định của màng sinh chất,tạo tính phân cực cho tế bào.

SỢI TRUNG GIAN
Các sợi trung gian là các protein hình sợi,thông thường gồm 3 chuỗi polypeptit hình sợi với kích

thước khác nhau.Những sợi này có đường kính từ 8 đến 11nm và bền hơn các sợi actin. Chúng tổ chức các cấu trúc không gian 3 chiều bên trong tế bào(vd chúng có trong cấu trúc của màng nhân).Có nhiều loại sợi trung gian khác nhau:
Tạo thành từ vimentin:thường thấy ở các cấu trúc nâng đỡ tế bào.
Tạo thành từ karetin: tìm thấy trong các tế bào da,lông,tóc.
Sợi thần kinh:trong các tế bào thần kinh.
Tạo thành từ lamin:cấu trúc nâng đỡ màng nhân.
CON AMIP VÀ TINH TRÙNG DI CHUYỂN NHƯ THẾ NÀO?
Như chúng ta đã biết ở trên khung xương
giúp tế bào di chuyển,để giải thích rõ cho
vấn đề trên ta hãy tìm hiểu về amip và tinh
trùng là 2 trường hợp điển hình.
AMIP

Chúng có khả năng hình thành chân giả(pesudopodu) để di chuyển và bắt mồi vì vậy hình dạng cơ thể không cố định.Có 1 số giả thuyết hình thành chân giả,liên quan đến sự có mặt của 2 loại protein là actin và myozin giữ vai trò quan trong hoạt động cơ của động vật đa bào và sự chuyển đổi và sự chuyển đổi qua lại giữa 2 trạng thái sol và gel của tế bào chất của amip.
Khởi đầu 1 tác nhân kích thích lên màng tế bào,gây hoá mỏng vùng ngoại chất đó,do sức ép của ngoại chất xung quanh,nội chất sẽ dồn về đó tạo thành chân giả.Khi chân giả đủ lớn thì con vật có thể di chuyển được 1 đoạn ngắn theo cách kéo lê cơ thể trên giá thể.Khi tế bào chất chạy đến chóp chân giả thì chúng bị đẩy sang 1 bên và chuyển sang trạng thái gel hoàn toàn,tiếp đến sẽ hình thành vách tế bào ơbộ phận đó.Vị trí hình thành và hình dạng của chân giả thường không cố định trên cơ thể và sai khác nhau ở các loài khác nhau.
Thức ăn của amip là các vi khuẩn ,sinh vật nhỏ bé(trùng roi, trùng cỏ) và các vụn bã hữu cơ mà chúng bắt gặp trên đường đi.Amip hình thành chân giả bao lấy thức ăn sau đó đưa vào nội chất.Trong nội chất sẽ hình thành nêh không bào tiêu hoá.Các men tiêu hoá được tiết vào trong không bào tiêu hoá phân huỷ thức ăn và chất dinh dưỡng.
TINH TRÙNG
Sự sắp xếp các siêu vi ở vùng đuôi rất giống với sự sắp xếp ở lông rung và lông roi.Chuyển động quất mạnh của đuôi giúp cho tinh trùng tiến về phía trước với tốc độ 4mm/giây.Đầu tiên,tinh trùng sản sinh ra chưa hoạt động,chúng được đưa tới mào tinh hoàn 1 cách thụ động nhờ áp lực gây ra bởi sự sinh sản liên tục các tế bào mới,nhờ tinh dịch trong các ống sinh tinh và nhờ sự chuyển động nhu động của cơ trơn thành ống.
Chiều dài đuôi tinh trùng chiếm 98% tổng chiều dài toàn thân. Đuôi gồm các ống nhỏ chứa trong 1 cái bao gồm có 9 chiếc ống tựa như 1 bó mì que.Trong trục trung tâm của đuôi có 1 cặp ống li ti được bao quanh bởi 9 cặp ống li ti khác.Hết thảy những ống li ti này được tạo ra bởi các chất protein có tính đàn hồi gọi là chất tubulin và chất dyneine.
Các phân tử này trượt lên nhau và co kéo lên nhau,nhờ vậy tinh trùng có khả năng di động rất nhanh. Muốn di động nhanh thì cần có nhiều năng lượng.Bộ phận ở giữa là nguồn cung cấp năng lượng này.Bộ phận này nằm ở giữa cổ và đuôi,là 1 cái bao chứa nhiều ty lạp thể,là những máy phát năng lượng li ti,nhờ AND của riêng mình cung cấp năng lượng bằng cách sử dụng các chất dinh dưỡng.