Khía cạnh giải phẫu sinh lý

Bài 4
Khía cạnh sinh lý và giải phẫu của tính dục - giới tính
Mục tiêu
Hiểu về giải phẫu sinh lý bộ máy sinh dục nam, nữ;
Giải thích được các mối liên quan giữa tính dục, tình dục với giải phẫu và sinh lý bộ máy sinh dục
Vận dụng hiểu biết về giải phẫu, sinh lý bộ máy sinh dục vào việc chăm sóc sức khỏe sinh sản và sức khỏe tình dục
Nhiễm sắc thể giới tính
Tế bào cơ thể người chứa 23 cặp nhiễm sắc thể, trong đó có 1 cặp nhiễm sắc thể giới tính.
Người có cặp nhiễm sắc thể giới tính XX mang giới nữ, XY mang giới nam
Bộ nhiễm sắc thể do 23 NST của trứng và 23 NST của tinh trùng hợp thành.
Eve và Adam
Phôi thai có NST giới tính XX dần hình thành buồng trứng, XY hình thành tinh hoàn.
Tinh hoàn sản xuất hormone giới tính nam testosterone, cơ thể hình thành giới tính nam.
Cơ thể không có testosterone “tự động” phát triển thành giới tính nữ.
(Eve được tạo ra trước, sau đó Adam được tạo ra từ xương sườn của Eve và một lượng testosteron)

Cấu thành cơ bản của giới tính về mặt cơ thể
Giới tính = bộ phận sinh dục + hormone giới tính
Bộ phận sinh dục là “phần cứng”, “phần xác”
Hormone là “phần mềm” hay “phần hồn” của giới tính
Bộ phận sinh dục
Là những bộ phận thể hiện về mặt thể chất giới tính của một người/1giới
Chú ý: hoạt động tình dục không chỉ giới hạn ở các bộ phận sinh dục mà còn có thể có sự tham gia của những bộ phận khác của cơ thể (miệng, lưỡi, tay, da…)

Bộ phận sinh dục nữ
Bộ phận sinh dục ngoài: mu, môi lớn, môi bé, âm vật, lỗ niệu đạo, cửa âm đạo, màng trinh
Bộ phận sinh dục trong: âm đạo, cổ tử cung, tử cung, vòi trứng, buồng trứng.
Bộ phận sinh dục ngoài
Âm hộ là phần da phủ ngoài, gồm mu và môi lớn
Âm vật rất nhạy cảm, khi bị kích thích âm vật chứa đầy máu, căng lên
Âm vật, âm đạo, môi bé có các đầu mút thần kinh và mạch máu
Bộ phận sinh dục trong
Âm đạo là 1 khoang ảo, có thể dãn rộng đến mức sơ sinh có thể lọt qua
Buồng trứng chứa trứng và sản xuất ra hormon sinh dục nữ (oestrogen)
Vú
Vú được coi là bộ phận sinh dục phụ của nữ vì nam cũng có vú.
Núm vú nhạy cảm với các kích thích (cả ở nam và nữ) nên có vai trò trong hoạt động tình dục.
ở nữ, vú có chức năng sản xuất sữa để nuôi dưỡng sơ sinh.
Bộ phận sinh dục nam
Bộ phận sinh dục ngoài: dương vật, bìu
Bộ phận sinh dục trong: tinh hoàn, mào tinh hoàn, ống dẫn tinh, túi tinh, tuyến tiền liệt, tuyến Cowper’s, niệu đạo
Bộ phận sinh dục ngoài
Dương vật chứa các tổ chức xốp, khi bị kích thích, các tổ chức này chứa đầy máu làm cho dương vật to lên và căng cứng.
Bìu chứa tinh hoàn và các bộ phận phụ trợ của tinh hoàn nhưng các bộ phận này được coi là bộ phân sinh dục trong.
Bộ phận sinh dục trong
Tinh hoàn sản xuất ra tinh trùng và hormone sinh dục nam testosterone. Tuyến tiền liệt và Cowper’s sản xuất ra các dịch khác, cùng với tinh trùng tạo nên dịch tinh. Túi tinh chứa tinh dịch chuẩn bị cho xuất tinh. Tinh dịch đi qua niệu đạo để ra ngoài

8. Tinh hoàn
9. Mào tinh hoàn
10. Ống dẫn tinh
11. Túi tinh
13. Tuyến tiền liệt
14. Niệu đạo
15. Cowper’s
Hormone sinh dục
Hai hormone sinh dục cơ bản quyết định giới tính là testosterone ở nam và oestrogen ở nữ
Tuy nhiên, ở mỗi giới đều có cả hai loại hormone giới tính (trong “âm” có “dương” và ngược lại).
Tuyến thượng thận, tuyến yên cũng góp phần sản xuất các hormone sinh dục.
Testosterone cũng có thể chuyển thành oestrogen nhờ một loại men.
Sự thay đổi của hormone trong đời người
Trước dậy thì: lượng oestrogen và testosterone ở trai và gái gần tương đương nhau.
Dậy thì: ở nam testosterone tăng cao hơn hẳn oestrogen, và ngược lại ở nữ, dẫn đến sự phát triển giới tính rõ rệt và hoàn thiện. Hormone sinh dục đặc biệt quan trọng trong giai đoạn này.
Người trưởng thành: duy trì sự khác biệt về hormone giới tính nhưng không cần một lượng cao để duy trì chức năng tính dục (vd. phụ nữ cắt buồng trứng vẫn có đáp ứng tình dục).
Tóm lại
Giới tính được hình thành từ tế bào đầu tiên, và trong mỗi tế bào của cơ thể người
Việc xác định giới tính của mỗi người được dựa chủ yếu vào bộ phận sinh dục
Giới tính phát triển và hoàn thiện trong giai đoạn dậy thì
Hormone giới tính đóng vai trò thiết yếu trong hình thành và hoàn thiện giới tính
Xin cảm ơn