Khao khát hiẻu biét, tự tin tìm việc

Khao khát hiểu biết, tự tin tìm việc khó mà làm
Vương Trí Nhàn Tạp chí Tuổi trẻ 09:11` PM - Thứ năm, 15/02/2007
Một người bạn tôi đặt câu hỏi: “Theo anh, đâu là những yếu tố mới trong người Việt hiện nay? Nhìn vào lớp trẻ, những phẩm chất nào anh cho là mới mẻ và có triển vọng”? Tôi đã đáp lại bằng hai mẩu chuyện dưới đây, liên quan tới hai bạn trẻ, một là do quen biết riêng và một là đọc được trên báo.
Do hoàn cánh những năm chiến tranh, thế hệ chúng tôi (4x, 5x) vào lúc còn trẻ không có điều kiện nhìn xa, chỉ biết luẩn quẩn với những gì quanh mình. Lâu dần rói đâm ra ngần ngại, đem cái tình trạng khép kín đó làm chuẩn mực của cuộc sống. Nếu như sự hiểu biết thỉnh thoảng có mang lại cho chúng tôi ý niệm về một cuộc sống khác, thì cũng chỉ dừng lại ở ý nghị chứ không bao giờ dám sống theo.
Từ mấy năm trước, việc Nguyễn Mai Hiền sau khi học ngành ngoại giao ở MGIMO (Học viện Quan hệ quốc tế) từ Matxcơva (Nga) về nước, và đã học thêm cả Thạc sĩ nữa, không sao xin được vào cơ quan Nhà nước, không có gì là lạ. Song trong quá trình xác định nghề nghiệp của Hiền, có hai chuyện nho nhỏ lại khiến tôi có phần sửng sốt. Cái lạ thứ nhất: Hiền bảo sở dĩ bỏ việc ở một cơ quan, chẳng qua là vì khi làm thử Hiền thấy ở đó mấy chị làm được chỉ đóng vai "đấm lưng sắc thuốc" cho các sếp, ngoài ra mới đến điếu đóm, sai vặt trong chuyên môn, người ta có cho lớp trẻ làm việc đâu... Cái lạ thứ hai: khi Hiền đến xin việc ở một hãng nước ngoài, trước lời phàn nàn của người chủ rằng: tại sao người giúp việc lại giới thiệu với mình toàn đám trẻ con thế này, Hiền trả lời ngay rằng: "ông không có quyền nói thế, không có trẻ con thì không bao giờ có người lớn như ông, còn tôi thế nào, rồi ông sẽ biết". Và trong mấy tháng làm ở đó, Hiền làm giỏi đến mức hết hạn họ đề nghị nâng lương và ký hợp đồng tiếp, nhưng Hiền dứt khoát không làm nữa.
Trường hợp về Ngô Thị Giáng Uyên sau đây, tôi không quen nhưng có mấy chi tiết trong một bài báo viết về cô tôi cứ nhớ mãi. Cô học giỏi và tự tin trong giao thiệp, học xong đã xin được việc ở Anh song vẫn quyết định về nước mở Công ty. Khi thấy thời điểm chưa chín muồi cho việc này, cô đi làm cho một Công ty nước ngoài. Nhưng sắp tới sẽ nghỉ, vì muốn dừng để nhìn lại mình. Một dự án mới vừa hình thành, cô dự định sẽ trở lại Anh để học hỏi và rút kinh nghiệm. Một vài chi tiết khác trong tiểu sử Giáng Uyên: số quốc gia mà Uyên đã đi qua bằng với số tuổi của cô, số cuộc Hội nghị trên thế giới mà cô tham dư thì bằng một nửa. Một vài nét thuộc về tính cánh riêng. Cô tự thấy mình khác với một số bạn trẻ Việt Nam: các bạn đó sớm hài lòng với bản thân, còn Uyên thì không. Cô không thích gọi mình là thế hệ 8x hoặc @. Cô nhìn những người đi trước với ý nghĩ nhiều người trong họ cũng rất giỏi, chẳng qua không có điều kiện nên không "nổi" như lớp trẻ hiện nay.
Cái chính mà tôi tìm thấy ở họ là một lối nghĩ trường mới, một cách sống mới. Họ tự tin năng động, tìm việc khó mà làm, không chạy theo đồng tiền với bất cứ giá nào. Họ khao khát hiểu biết về thế giới và quan niệm mình phải hòa nhập vào đó. Với họ, hòa nhập với thế giới là con đường tốt nhất để phục vụ Tổ quốc. Trong việc hòa nhập này uếu có những suy nghĩ, hành động đi ngược với thành kiến xung quanh, họ cũng chấp nhận. Họ tin rằng tương lai cộng đồng sẽ hiểu.
Có thể có nhiều bạn trẻ hiện nay gia đình nghèo, không được học hành đến nơi đến chốn, đâu dám nghĩ như Hiền và Uyên. Trong trường hợp này, cái công thức cổ điển "nếu có ý chí, rồi việc gì cũng làm được" vẫn còn nguyên giá trị. Ở tuổi thanh niên, Nguyễn Tất Thành chấp nhận làm một chân bồi tàu Viễn dương để ra nước ngoài học hỏi, từ đó vươn lên trình độ của một trí thức. Xin đặc biệt nhắc lại câu chuyện ai cũng biết này với một số bạn trẻ đang nhận đi lao động ở nước ngoài.