Kể về mùa gặt

Tôi lặng người trước cảnh nhà nông    Vào mùa gặt chẳng khác nào ra trận        Một nắng hai sương cánh cò lận đận        Bưng bát cơm đầy nhớ mùa gặt hôm nay
Những câu thơ trên khiến tôi bỗng nhớ về quê lúc mùa gặt tới để được tắm mình trong hương thơm của lúa hay thả bộ trên con đường làng, cảm nhận bàn chân ngập sâu giữa những sợi rơm vàng êm ái.
Từ sáng sớm bà con nông dân ra đồng.Nón trắng lấp lóa, nhấp nhô trên những thửa ruộng xa xa. Những giọt sương sớm còn ngủ nên chẳng hiểu tại sao mình bị tan chảy trong nếp áo của những người dân quê. Cảm giác mát mẻ, tinh khiết mơn man trên da thịt. Cái thú của việc đi ra đồng sớm của bọn trẻ con chúng tôi là vừa gặt vừa được tắm sương. Lâu lâu, chị gái nào lơ việc còn lấy chai hứng sương để dành chẳng biết làm gì.
Mặt trời lên cao,nắng gắt hơn. Cánh đồng lai láng trong màu vàng rộm của lúa chín, màu xanh thẫm của cây lúa mới tuốt hạt, màu vàng tươi của rơm, lai láng cả tiếng trò chuyện, tiếng cười giòn tan của những người áo nâu chân thật quê tôi. Những lúc mệt mỏi những người nông dân chân thật chất phát lại cùng ngồi trên những con đê ăn những thức ăn đơn giản: bánh ướt, bánh bèo, chè đậu xanh, chè đậu đen, có khi là mấy gói mì tôm, nồi cháo nóng, bịch kẹo động phộng, vài ba quả ổi vườn...Phía cuối làng, bên những lũy tre, một vài cánh diều của chú bé chăn trâu điểm tô cho bầu trời, làm cho cái nắng đỡ gắt gao hơn. Người làm ruộng thì mùa nào cũng hối hả, nhưng có lẽ, mùa gặt là mùa cực nhọc nhất. Bởi gia đình nào cũng vận động hết nhân lực ra đồng thu hoạch, cho thóc được nắng, để cày bừa cho đất ải, còn cấy vụ mùa. Nhìn thấy thóc vàng là nhìn thấy no ấm, vì thế, khi lúa được mùa, không khí đồng áng cũng vui vẻ hơn.Nhưng những lúc mùa màng thất bát,không khí nặng nề hơn.Ngoài ngả đường, những cánh đồng dẫn về làng đều tấp nập xe cộ, người gồng gánh... Lúa có thể sẽ được tuốt ngay tại đồng, hoặc được chở về nhà. Và phải khi nào phơi được nắng, thóc vàng thơm đổ vào bao đem về nhà thì bà con mới yên tâm. Thực ra, đám loắt choắt chúng tôi cũng được việc lắm. Mà vừa làm vừa chơi mới thích chứ. Công việc chuyên môn hoá ra trò. Đứa ở nhà thì phơi lúa, phơi rơm, nấu ăn, giặt giũ, tiếp tế đồ ăn, nước uống. Đứa lẽo đẽo theo ba mẹ ra đồng.
Thời khắc chúng tôi chờ đợi nhất vẫn là lúc về chiều. Mặt trời sau một ngày rực lửa giờ dịu dàng đến lại kì. Có đứa ngồi ở bờ mương ngước mắt lên nhìn và tự hỏi tại sao lại có vòm cây in hình lên quả cầu cam. Có đứa nghịch ngợm nhảy lên đống rơm mới thổi đang còn bốc hơi nóng, bay lên bay xuống như chơi bập bênh. Mùi thơm của rơm mới xông lên tận hốc mũi, ngọt mát đến lạ. Những ngày xưa của bé dại, chúng tôi vẫn thường chui vào ổ rơm vàng mùa gặt mới trong bếp, như chú cún con rồi bện rơm thành những cuộn vô hình thù. Khói rơm vàng làm cay mắt bà trong những chiều đốt nắng. Nhìn dáng mẹ lưng còng nhóm lửa, những chiếc đũa bếp gắp củ khoai cuối mùa nhỏ quắt queo giữa đống than cời, tự nhiên thấy tha thiết với hương vị quê nhà sắn khoai nghèo khó. Lâu rồi không được nếm thử miếng khoai lang nướng vùi trong đống tro rơm, đã quên mất vị béo bùi hương đồng nội.
Mái bếp nghèo của quê nhà, nơi có bà mỗi chiều cặm cụi. Ngày thơ dại tôi vẫn thường ngồi giụi đầu vào bên bà, nhìn ngọn lửa tử than rơm cháy đượm ấm nồng, nghe nồi cơm bằng đất reo sôi lúc búc mà bụng thấy cồn cào. Giờ đây người ta nấu cơm bằng nồi điện, đâu thấy được cái hương vị của nồi cơm bếp lửa nơi mái tranh nghèo quê cũ. Mái bếp nghèo quê nhà trong những chiều đông, cả khuôn mặt đỏ hồng vì lửa rơm, có cả những giọt nước mắt cay vì khói bếp của bà, của dì để đi xa bao năm rồi vẫn nhớ.
Ban đêm, làng xóm vẫn còn nhộn nhịp lắm. Đèn nhà ai cũng sáng trưng, sáng ra ngoài ngõ, sáng đến tận khuya. Tiếng máy tuốt lúa rập rình. Ai đó kéo lúa về còn rầm rì trò chuyện với nhau. Tiếng chó sủa gọi hàng xóm ra ăn hiếp kẻ lạ mặt. Tiếng trẻ con học bài sang sảng. Tiếng vợ chồng bàn chuyện bán lúa may áo mới cho con…
Tôi vẫn còn nhớ khi được nghe ông nội hát: “Ngồi