I. TỔNG QUAN CƠ SỞ VĂN HÓA VIỆT NAM TS. BÙI QUANG XUÂN

I.TỔNG QUAN CƠ SỞ VĂN HÓA VIỆT NAM
TS. BÙI QUANG XUÂN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẢNH SÁT NHÂN DÂN
CƠ SỞ VĂN HÓA VIỆT NAM
VAN HểA VI?T NAM
MỤC TIÊU
1.Kiến thức:
Nắm được các quan điểm chủ yếu về văn hoá Việt Nam.
2. Kĩ năng:
Có kỹ năng phán đoán, phân tích, thuyết trình.
3. Giáo dục, tư tưởng
Yêu quí, trân trọng, tự hào về nền văn hoá Việt Nam.
CULTUS
(gieo trồng)
AGRICULTURE
(Nông nghiệp)
CULTURE
(Văn hóa)
Vì lợi ích mười năm: Trồng cây!
Vì lợi ích trăm năm: Trồng người!
文化
“VĂN TRỊ GIÁO HÓA”
THEO CÁI ĐẸP
VĂN HÓA?
Phương Đông
Theo chiết tự của tiếng Hán:
+ Văn: đẹp
+ Hóa: trở thành, biến cải
Văn hóa: làm cho cái gì trở nên đẹp có giá trị
- Trong “Chu dịch”, quẻ “Bi” đã có từ “văn” và “hóa”: “Quan hề nhân văn dĩ hóa thiên hạ” - xem dáng vẻ con người, lấy đó mà giáo hóa thiên hạ.
文化
Phương Đông
- Người sử dụng từ văn hóa sớm nhất có lẽ là Lưu Hướng (năm 77 – 76 B.C) thời Tây Hán, với nghĩa như một phương thức giáo hóa con người – văn trị giáo hóa – dùng “văn” để “giáo hóa”.
→ Văn hoá ở đây được dùng đối lập với vũ lực (phàm dấy việc võ là không phục tùng, dùng văn hóa mà không sửa đổi, sau đó mới thêm chém giết).
文化
Phương Tây
Thuật ngữ văn hóa bắt nguồn từ chữ Latin cultus – nghĩa gốc là trồng trọt => cultus agri (trồng trọt ngoài đồng) và cultus animi (trồng trọt tinh thần – sự giáo dục)
=> Về nghĩa gốc, dù theo quan niệm phương Tây hay phương Đông, văn hóa gắn liền với giáo dục, bồi dưỡng tâm hồn, trí tuệ, đào tạo con người, một tập thể người để cho họ có phẩm chất tốt đẹp, cần thiết cho toàn thể cộng đồng.
CULTUS
Văn hóa là một hệ thống hữu cơ của giá trị vật chất và tinh thần do con người sáng tạo và tích lũy qua quá trình hoạt động thực tiễn, trong sự tương tác với môi trường tự nhiên và xã hội.

------------------------------
(Theo “Lý luận Văn hóa” Bộ môn VHH (Tập bài giảng của GS.VS.TSKH Trần Ngọc Thêm).
KHÁI NIỆM
VĂN HÓA?
KN VĂN HÓA
Là hệ thống giá trị vật chất và tinh thần được sáng tạo, tích lũy trong lịch sử nhờ hoạt động thực tiễn của con người trong các công đồng xã hội.
Các giá trị này được cộng đồng chấp nhận, vận hành trong đời sống xã hội và trao chuyển cho thế hệ sau.
Văn hóa thể hiện trình độ phát triển và những đặc tính riêng của mỗi dân tộc.
www.themegallery.com
Bài 1: VĂN HÓA VÀ VĂN HÓA HỌC
b, Quan niệm chung về văn hóa
Kiến thức về nghệ thuật, về toán học, y học, phong tục tập quán, lễ tết….
Một bài hát
Một bức tranh
Trình độ học vấn
Món phở Hà Nội, Cốm làng Vòng…
Cá nhân một con người …..
=> Có được coi là văn hóa không?

Có được coi là văn hóa không?
Kiến thức về nghệ thuật, về toán học, y học, phong tục tập quán, lễ tết….
Một bài hát
Một bức tranh
Trình độ học vấn
Món phở Hà Nội, Cốm làng Vòng…
Cá nhân một con người …..
Văn hóa theo nghĩa hẹp
+ Văn hóa chỉ một lĩnh vực nào đó của kiến thức (y học, kiến trúc, văn chương, hội họa
+ Chỉ trình độ học vấn
+ Những hiểu biết về lối sống, cách ứng xử với môi trường tự nhiên, cũng như môi trường xã hội
UNESSCO
Văn hóa là một tổng thể biểu trưng, ký hiệu chi phối cách ứng xử và sự giao tiếp trong một cộng đồng, khiến cộng đồng ấy có đặc thù riêng.
Nó bao gồm hệ thống những giá trị để đánh giá một sự việc, một hiện tượng theo lối tư duy của cộng đồng ấy.
Văn hóa theo nghĩa rộng
+ Văn hóa mang tính miêu tả thuần túy, không thiên về một lĩnh vực cụ thể nào.
+ Văn hóa là những gì làm nên đặc trưng, đặc tính của một dân tộc, khu biệt dân tộc này với dân tộc khác, tộc người này với tộc người khác, nhóm người này với nhóm người khác.
=> Theo nghĩa rộng nhất văn hóa là một hệ thống hữu cơ các giá trị vật chất và tinh thần do con người sáng tạo
a, Khái niệm văn hóa:
- Nghĩa rộng: Bao gồm toàn bộ những giá trị vật chất và tinh thần do con người sáng tạo ra.
- Nghĩa hẹp: chỉ bao gồm các giá trị trong lĩnh vực tinh thần.
VĂN HÓA BIỂU HIỆN TRONG ĐỜI SỐNG NHƯ THẾ NÀO?
QUAN NIỆM CHUNG VỀ VĂN HÓA
Theo sự hiểu biết của anh/ chị, văn hóa là gì?
Văn hóa là toàn bộ những giá trị và do sáng tạo và tích lỹ qua quá trình thực tiễn, trong sự tương tác với tự nhiên và xã hội.
Văn Hóa là gì ?
tinh thần
con người
hoạt động
môi trường
vật chất
b, Vai trò của văn hóa trong đời sống xã hội:
- Văn hoá là nền tảng tinh thần của xã hội, là mục tiêu, động lực thúc đẩy sự phát triển kinh tế xã hội.
- Văn hóa khơi dậy tiềm năng phát huy sức sáng tạo của con người.
HÃY NHẬN XÉT CÁC BỨC ẢNH TRÊN VÀ RÚT RA VAI TRÒ CỦA VĂN HÓA?
VAI TRÒ CỦA VH
TRONG PHÁT TRIỂN
PHÁT
TRIỂN
GIÁ TRỊ
VẬT CHẤT
GIÁ TRỊ
TINH THẦN
CON
NGƯỜI
MỤC TIÊU
VĂN HÓA

VĂN HÓA

KINH T?
ĐỘNG LỰC
VAI TRÒ CỦA VH
TRONG PHÁT TRIỂN
- Thiết lập nền tảng tinh thần cho xã hội.
- Tạo động lực hướng đến mục tiêu của phát triển kinh tế. Định hướng con người đến Chân - Thiện - Mỹ.
- Phát triển tiềm năng “con người”. Phát huy sáng tạo và nâng cao năng suất lao động.
- Kế thừa các giá trị truyền thống, làm giàu giá trị văn hóa cho nhân loại.
- Giữ gìn, phát huy bản sắc dân tộc.Tạo nội lực trong giao lưu, đối ngoại, tự vệ; lựa chọn con đường phát triển của cộng đồng.
Đối tượng nghiên cứu của văn hóa học
Toàn bộ thế giới vật chất do con người sáng tạo ra khác với tự nhiên – hệ thống những giá trị vật chất và tinh thần được tích lũy trong lịch sử và đương đại của mỗi cộng đồng, dân tộc và nhân loại.
Phương pháp nghiên cứu của văn hóa học
- Phương pháp lịch sử và lôgíc.
- Phương pháp phân tích và tổng hợp.
- Phương pháp tích hợp
Các đặc trưng của văn hóa
Văn hóa có tính hệ thống
Văn hóa có tính giá trị.
Văn hóa có tính nhân sinh
Văn hóa có tính lịch sử
Các đặc trưng của văn hóa
1.Tính hệ thống:
đặc trưng này cần để phân biệt hệ thống với tập hợp, thực hiện được chức năng tổ chức xã hội.
Các đặc trưng của văn hóa
Tính giá trị:
cần để phân biệt giá trị với phi giá trị, thực hiện chức năng điều chỉnh xã hội.
Các đặc trưng của văn hóa
3.Tính nhân sinh:
cho phép phân biệt văn hóa như một hiện tượng xã hội với các giá trị tự nhiên, thực hiện chức năng giao tiếp.
Các đặc trưng của văn hóa
4. Tính lịch sử:
thể hiện ở chổ nó bao giờ cũng hình thành trong một quá trình và được tích lũy qua nhiều thế hệ, thực hiện chức năng giáo dục.
Ở Việt Nam
Từ “văn hóa” hay khái niệm văn hóa xuất hiện khá muộn vào khoảng đầu thế kỷ XX – trong tác phẩm “Việt Nam văn hóa sử cương” – Đào Duy Anh.
Trước đó, Nguyễn Trãi dùng “văn hiến” – cũng với nghĩa văn hóa trong “Bình Ngô đại cáo” – Như nước Đại Việt ta từ trước, Vốn xưng nền văn hiến đã lâu
ĐẶC ĐIỂM VĂN HÓA VIỆT NAM
* QUAN NIỆM SỐNG, LÍ TƯỞNG, CÁI ĐẸP.
ĐẶC ĐIỂM VĂN HÓA VIỆT NAM trên những phương diện cụ thể nào?
QUAN NIỆM SỐNG:
+ Coi trọng hiện thế trần tục hơn thế giới bên kia.
+ Ý thức cá nhân và sở hữu không phát triển cao.
+ Mong ước: thái bình, an cư lạc nghiệp, đông con nhiều cháu.
THIẾT THỰC, YÊN PHẬN THỦ THƯỜNG, KHÔNG MONG GÌ CAO XA, KHÁC THƯỜNG HƠN NGƯỜI.
ĐẶC ĐIỂM VĂN HÓA VIỆT NAM
* QUAN NIỆM SỐNG, LÍ TƯỞNG, CÁI ĐẸP.
ĐẶC ĐIỂM VĂN HÓA VIỆT NAM trên những phương diện cụ thể nào?
QUAN NIỆM VỀ LÝ TƯỞNG SỐNG:
+ Chuộng con người hiền lành, tình nghĩa. KHÔNG CHUỘNG TRÍ. + Tâm trí dân có bụt (cứu giúp), có thần (uy linh bảo quốc hộ dân),
+ Ca tụng sự khôn khéo (ăn cỗ đi trước lội nước theo sau,biết thủ thế, giữ mình, gỡ được tình thế khó khăn).
+ Những cái khác bản thân: không dễ hoà hợp nhưng cũng không cự tuyệt đến cùng.
ĐẶC ĐIỂM VĂN HÓA VIỆT NAM
* QUAN NIỆM SỐNG, LÍ TƯỞNG, CÁI ĐẸP.
ĐẶC ĐIỂM VĂN HÓA VIỆT NAM trên những phương diện cụ thể nào?
QUAN NIỆM VỀ CÁI ĐẸP:
+ Không háo hức tráng lệ, huy hoàng
+ Không say mê huyền ảo, kì vĩ.
+ Chuộng màu sắc: thanh nhã, ghét sặc sỡ.
+ Qui mô: Chuộng vừa khéo, xinh, vừa phải.
+ Giao tiếp: Chuộng hợp tình, hợp lí.
+ Ăn mặc: Không chuộng sự cầu kì.
HƯỚNG VÀO VẺ ĐẸP DỊU DÀNG, THANH LICH, DUYÊN DÁNG, QUI MÔ VỪA PHẢI
ANH CHỊ CÓ NHẬN XÉT GÌ VỀ CON NGƯỜI VIỆT NAM?
NGƯỜI VIỆT NAM
Chuộng thiết thực hơn mơ mộng
Khi gặp khó khăn, bất trắc trong cuộc sống biết linh hoạt, tìm cách tháo gỡ.
Trong cuộc sống cộng đồng, làm ăn, giao tiếp thường có sự dung hoà với nhau
GƯƠNG MẶT CỦA VĂN HOÁ VIỆT NAM TRONG QUÁ KHỨ
Quan niệm về sự sÁng tạo của người việt nam
Tinh thần chung văn hoá việt Nam là thiết thực, linh hoạt, dung hoà.
Thế mạnh:
Tạo ra cuộc sống thiết thực bình ổn, lành mạnh với những vẻ đẹp dịu dàng thanh lịch sống có tình nghĩa,có văn hoá trên 1 cái nền nhân bản.
Những đặc điểm nào có thể coi là hạn chế của vốn văn hoá dân tộc?
Hạn chế: Quan niệm về lý tưởng (không có khát vọng và sáng tạo lớn trong cuộc sống, không mong gì cao xa khác thường, hơn người. Trí tuệ không được đề cao.
II. Chức năng và quy luật phát triển của văn hóa
Chức năng nhận thức
Chức năng giáo dục
Chức năng thẩm mỹ
Chức năng dự báo
Chức năng giải trí
4-VĂN HÓA VỚI VĂN MINH
VĂN HIẾN, VĂN VẬT
@ Văn hóa:
- Chứa cả giá trị vật chất và tinh thần
@ Văn minh
- Chủ yếu thiên về giá trị vật chất, kỹ thuật
- Cho biết trình độ phát triển
- Có tính quốc tế
- Gắn nhiều hơn với phương Tây, đô thị
4-VĂN HÓA VỚI VĂN MINH
VĂN HIẾN, VĂN VẬT
@ Văn hiến
Thiên về giá trị tinh thần
Có tính truyền thống
@ Văn vật
Thiên về giá trị vật chất (nhân tài, di tích, hiện vật )
Văn vật có nghĩa hẹp hơn thường gắn với những truyền thống những thành quả văn hóa
BẢNG SO SÁNH VĂN HÓA, VĂN MINH, VĂN HIẾN, VĂN VẬT
Các quy luật phát triển của văn hóa
Sự phát triển của văn hóa chịu sự chi phối của cơ sở kinh tế, chính trị của một chế độ nhất định
Quan hệ giữa văn hóa và kinh tế trong quá trình phát triển
Tính kế thừa trong quá trình phát triển của văn hóa
Kết luận
1. Văn hoá là một hiện tượng lịch sử phát triển phụ thuộc vào sự thay thế các hình thái kinh tế xã hội.
Kết luận
2. Chủ nghĩa Mác coi quá trình sản xuất ra của cải vật chất là cơ sở, là nguồn gốc để phát triển văn hoá tinh thần.
Do vậy văn hoá tạo dựng nhờ hoạt động của đông đảo quần chúng lao động.
Tuy nhiên trong chừng mực nào đó văn hoá tinh thần có tính độc lập tương đối(có tính kế thừa, ảnh hưởng qua lại của các nền văn hoá của các dân tộc.)
Kết luận
3. Có con người có lịch sử là bắt đầu có văn hoá.
Quá trình nhân hoá tự nhiên cũng là văn hoá(con người từ hoạt động bản năng, chuyển sang hoạt động có ý thức, cải tạo tự nhiên phục vụ cuộc sống con người)
4. Hoạt động có ý thức của con người tác động vào tự nhiên, xã hội tạo ra sản phẩm, các kết quả mang theo giá trị nhằm nâng cao chất lượng cuộc sống vật chất và tinh thần của con người – xã hội đều thuộc về văn hoá.
VĂN HÓA VIỆT NAM
CON NGƯỜI VIỆT NAM