Hot hot

Chào mừng các bạn và các thầy cô đến với bộ sưu tầm của tập thể tổ 1 với chủ đề:
"các vị vua thời lý &
thăng long thời lý"
1.Thân thế
Lý Cụng U?n l� ngu?i ? huong Diờn U?n, chõu C? Phỏp. M? l� Ph?m Th?. Khi lờn ba tu?i, m? ụng dem ụng cho su Lý Khỏnh Van, tr? trỡ chựa C? Phỏp l�m con nuụi v� du?c d?t tờn l� Lý Cụng U?n. Lý Cụng U?n di tu t? dú. L?n lờn, v?i s? b?o h? c?a su V?n H?nh - anh trai su Lý Khỏnh Van, ụng v�o kinh dụ Hoa Lu l�m quan nh� Ti?n Lờ, thang d?n ch?c T? thõn v? Di?n ti?n Ch? huy s?.
phần 1:vài nét về Thân thế và sự nghiệp của Lý Công uẩn
2. Sự nghiệp
Lý Công Uẩn lên ngôi hoàng đế, đặt niên hiệu là Thuận Thiên (nghĩa là “theo ý trời”).Vua Lý Thái Tổ trị vì từ năm 1009 đến lúc từ trần năm 1028, ở ngôi 20 năm, thọ 55 tuổi.Bộ máy hành chính được xây dựng có qui củ, cả nước chia làm 24 lộ, các thế lực cát cứ địa phương bị dẹp yên. Nhà vua đặc biệt chăm lo xây dựng cơ sở xã hội, chính trị, tư tưởng cho vương triều. Lý Công Uẩn thi hành chính sách "thân dân", năm 1013 định lại các lệ thuế, từ thuế ruộng đất, ao hồ đến thuế bãi dâu, các thuế sản vật... , và nhiều năm xá thuế cho dân như năm 1016 xá tô thuế 3 năm, năm sau, năm 1017 lại xá tô ruộng... Trong 20 năm cầm quyền, Lý Thái Tổ cho xây dựng và tu sửa nhiều chùa, đúc nhiều chuông ở kinh thành và các nơi, một lúc độ hàng nghìn người làm tăng đạo.
phần 2: Vài nét về các vị vua còn lại của thời lý
1.Lý TháI Tông
- Lý Thỏi Tụng (1000 - 1054) l� v? vua th? hai c?a tri?u d?i nh� Lý trong l?ch s? Vi?t Nam, cai tr? t? nam 1028 d?n nam 1054. ễng tờn th?t l� Lý Ph?t Mó, sinh t?i kinh dụ Hoa Lu
- Nam 13 tu?i (1012), ụng du?c l?p l�m Thỏi t?, phong ch?c Khai Thiờn Vuong
- Trong th?i gian l�m Thỏi t?, ụng nhi?u l?n du?c c? l�m tu?ng c?m quõn di d?p lo?n v� d?u l?p du?c cụng.
- Nam 1019, Lý Ph?t Mó du?c trao quy?n nguyờn soỏi, c?m quõn v�o nam dỏnh Chiờm Th�nh.
Nam 1023, ụng c?m quõn di dỏnh Phong chõu. Nam 1025, ụng di dỏnh Di?n chõu. Nam 1027, ụng lờn phớa b?c dỏnh chõu Th?t Nguyờn (L?ng Son).
- Khi đổi luật mới, nhà vua đổi niên hiệu là Minh Đạo, đồng thời cho đúc tiền Minh Đạo (1042). Bộ Luật Hình thư năm 1042 được xem là bộ luật đầu tiên trong lịch sử Việt Nam.

- Năm 1049, Lý Thái Tông cho dựng chùa Diên Hựu, tức chùa Một Cột.

- Vua Thái Tông ở ngôi cao nhưng vẫn luôn gắn bó với lao động. Tháng 2 năm 1038, ông thân hành ra cửa Bố Hải Khẩu cày ruộng tịch điền. Ông tế Thần Nông, tế xong tự mình cầm cày xuống ruộng.
2.Lý Thánh Tông
- Lý Thỏnh Tụng (1023 - 1072) l� v? vua th? ba c?a nh� Lý, cai tr? t? nam 1054 d?n 1072. ễng tờn th?t l� Lý Nh?t Tụn, sinh t?i kinh dụ Thang Long
- Cung nhu cha v� ụng, Lý Thỏnh Tụng l� ngu?i t�i kiờm van vừ. Song, ụng cũn n?i ti?ng l� m?t minh quõn cú nhi?u d?c d? trong l?ch s? Vi?t Nam. ễng t?n t?y cụng vi?c, thuong dõn nhu con, du?c bi?t d?n vỡ dó d?i x? t?t v?i tự nhõn
- Cụng lao c?a ụng l� d?t qu?c hi?u D?i Vi?t, xõy d?ng Van Mi?u, phỏ T?ng (1060) v� Bỡnh Chiờm (1069), l?y du?c ba chõu c?a Chiờm Th�nh.
- Vua Thánh Tông có nhân từ nên trăm họ mến phục, trong thời ông cai trị ít có việc giặc giã. Tuy vậy, ông còn rất chú trọng Nho giáo. Vì muốn khai hóa văn học, ông cho lập Văn Miếu, làm tượng Chu công (Chu V¨n An), Khổng Tử và 72 tiên hiền để thờ. Việt Nam có Văn Miếu thờ Khổng Tử và các bậc hiền tài khởi đầu từ đó.

- Nước Chiêm Thành phía Nam hay sang quấy nhiễu, năm 1069 vua Thánh Tông thân chinh đi đánh. Đánh lần đầu không thành công, bèn đem quân trở về. Đi nửa đường đến châu Cư Liên, vua nghe thấy nhân dân khen Nguyên phi ở nhà giám quốc, trong nước được yên trị, Thánh Tông nghĩ bụng: "Người đàn bà trị nước còn được như thế, mà mình đi đánh Chiêm Thành không thành công, thế ra đàn ông hèn lắm sao?" Ông bèn đem quân trở lại, đánh bắt được vua Chiêm Thành là Chế Củ råi về triều, đổi niên hiệu là Thần Vũ
3.Lý nhân Tông
- Lý Nhõn Tụng (1066 - 1127), l� v? vua th? tu c?a tri?u Lý. Tờn th?t c?a ụng l� Lý C�n D?c. ễng n?i ti?ng l� m?t minh quõn trong l?ch s? Vi?t Nam, l� ngu?i d?t n?n múng xõy n?n giỏo d?c d?i h?c Vi?t Nam.
-. ễng du?c l?p l�m thỏi t? khi cũn nh?. Thỏnh Tụng m?t, C�n D?c m?i 7 tu?i lờn n?i ngụi, t?c l� vua Lý Nhõn Tụng.
- Vua Nhõn Tụng cũn nh?, nh? v�o Thỏi phi ? Lan l�m nhi?p chớnh, l?i thờm s? phũ tỏ c?a Thỏi su Lý D?o Th�nh v� Ph? qu?c thỏi ỳy Lý Thu?ng Ki?t, nh?ng nhõn v?t l?ch s? tờn tu?i khụng ch? c?a tri?u Lý m� c? trong l?ch s? Vi?t Nam, nờn nu?c D?i Vi?t tr? nờn hựng m?nh.
- ễng l�m vua d?n nam Dinh Mựi (1127) thỡ m?t, tr? vỡ du?c 56 nam, hu?ng th? 63 tu?i. Lý Nhõn Tụng l� m?t trong cỏc vua ? ngụi lõu nh?t trong l?ch s? Vi?t Nam.
- Vua Nhân Tông cho đắp đê Cơ Xá nhằm giữ cho kinh thành khỏi ngập lụt.
- Năm Ất Mão (1075), vua mở khoa thi tam trường, còn gọi là Minh kinh bác học để chọn người có tài văn học vào làm quan
- Năm Bính Thìn (1076), vua cho lập Quốc Tử Giám - trường đại học đầu tiên ở Đại Việt, chọn những nhà khoa bảng tài giỏi vào dạy. Đến năm Bính Dần (1086), mở khoa thi chọn người có tài văn học vào Hàn lâm viện.
- Năm Kỷ Tị (1086), vua Nhân Tông định quan chế, chia văn võ bá quan làm 9 phẩm. Quan đại thần có thái sư, thái phó, thái uý và thiếu sư, thiếu uý. Ở dưới những bậc ấy, về văn ban có thượng thư, tả hữu tham tri, tả hữu gián nghị đại phu, trung thư thị lang, bộ thị lang. Về võ ban có đô thống, nguyên suý, tổng quản khu mật sứ, khu mật tả hữu sứ, kim ngô thượng tướng, đại tướng, đô tướng, chư vệ tướng quân v.v...
- Ở các châu quận, văn thì có tri phủ, tri châu; võ thì có chư lộ trấn, lộ quan.
- Năm Bính Thìn (1076), nhà Tống cử Quách Quỳ, Triệu Tiết đem đại binh sang xâm lược Đại Việt. Quân đội nhà Lý dưới sự chỉ huy của Phụ quốc thái úy Lý Thường Kiệt đã đánh bại được đội quân nhà Tống tại trận tuyến trên sông Như Nguyệt.
4.Lý thần Tông
- Lý Th?n Tụng,tờn th?t l� Lý Duong Hoỏn (1116 - 1138), l� v? vua th? nam c?a nh� Lý, tr? vỡ t? nam 1127 d?n nam 1138.
- Khỏc v?i cỏc v? vua tri?u tru?c lo di?u h�nh d?t nu?c, Th?n Tụng ch? bi?t vui choi. B?y gi?, Vuong C?u l� lớnh ? T? Hung vu dem dõng con rựa, trờn mai cú nh?ng v?t h?p th�nh nột ch?. Vua li?n xu?ng chi?u cho cỏc h?c si, nh� su v� d?o si theo hỡnh nột ch? d? doỏn. H? tỏn ra th�nh ch? Thiờn thu h? th?, thỏnh nhõn v?n tu?, nghia l�: "sỏch tr?i b?o cho bi?t r?ng thỏnh nhõn (dõy ch? vua Lý Th?n Tụng) muụn nam".
Vua Th?n Tụng cung d?i xỏ cho cỏc tự ph?m v� tr? l?i ru?ng d?t m� dó t?ch thu c?a quõn dõn tru?c dú. ễng cung th?c hi?n chớnh sỏch ng? binh u nụng, cho binh lớnh thay phiờn nhau c? sỏu l?n m?t thỏng du?c v? l�m ru?ng.
- Lý Th?n Tụng ? ngụi ho�ng d? du?c 10 nam, ch? th? 23 tu?i. K?t thỳc th?i vua Lý Th?n Tụng, nh� Lý di v�o th?i kỡ suy vong.

5.Lý anh Tông
- Lý Anh Tụng l� v? vua th? sỏu c?a nh� Lý trong l?ch s? Vi?t Nam, cai tr? t? nam 1138 t?i nam 1175. ễng tờn th?t l� Lý Thiờn T?, sinh t?i kinh dụ Thang Long, H� N?i, Vi?t Nam.
Anh Tụng lờn k? v? ngụi vua khi m?i 3 tu?i. B?i v?y, thỏi h?u Lờ Th? c?m quy?n nhi?p chớnh
- T? nam 1171 d?n nam 1172, Anh Tụng xa giỏ di t?i nh?ng vựng nỳi non hi?m tr? trong nu?c, quan sỏt sinh ho?t c?a dõn, r?i sai quan l?i l�m t?p b?n d? nu?c D?i Vi?t.
- Vua Anh tụng dó l?p con l?n l� Long Xu?ng l�m thỏi t?, nhung Long Xu?ng ph?m l?i, ụng bốn ph? tru?t v� l?p con th? cũn nh? l� Long Cỏn (Trỏt) l� con c?a ho�ng h?u h? D?.
- Khi ?m n?ng, Anh Tụng quy?t d?nh u? thỏc con nh? cho Tụ Hi?n Th�nh. ễng phong Tụ Hi?n Th�nh l�m Thỏi phú Bỡnh chuong quõn qu?c tr?ng s?.
- Tụ Hi?n Th�nh giỳp vua dỏnh dụng d?p b?c, gi? cho nu?c du?c yờn m� cũn luy?n t?p quõn lớnh kộn ch?n nh?ng ngu?i t�i gi?i cho l�m tu?ng, coi quõn tr? dõn.
- Vua Anh Tụng m?t nam 1175, tr? vỡ 37 nam, th? 40 tu?i. Thỏi t? Long Cỏn m?i 2 tu?i lờn n?i ngụi, t?c l� vua Lý Cao Tụng.
6.Lý cao Tông
- Lý Cao Tụng (1173 - 1210) l� v? vua th? b?y c?a nh� Lý, cai tr? t? nam 1176 d?n nam 1210. ễng tờn th?t l� Lý Long Trỏt hay Lý Long Cỏn, sinh t?i kinh dụ Thang Long, H� N?i, Vi?t Nam.
- Khi cũn nh?, Cao Tụng l� ngu?i ngoan l�nh, song khi l?n lờn b?t d?u tr?c ti?p c?m quy?n tr? nu?c l?i sinh ra ham mờ san b?n, chớnh s? phỏp lu?t khụng rừ r�ng, vo vột c?a dõn xõy nhi?u cung di?n, b?t tram h? xõy d?ng ph?c d?ch nờn tr?m cu?p n?i lờn kh?p noi.
- Nam 1197, Cao Tụng cho d?ng cung Nghờnh Thi?m, d?n nam 1203 l?i ti?p t?c cho xõy d?ng h�ng lo?t cung di?n. Khi dang xõy d? gỏc Kinh Thiờn, cú chim khỏch d?n l�m t?, Cao Du?ng Long cho l� di?m bỏo s?p cú vuong t?c m?i thay th? tri?u Lý, bốn khuyờn can vua:
- Tru?c c?t s?a d?c, sau hóy kh?i cụng m?i ph?i
- Nhung vua l?i nghe l?i ho?n quan Ph?m B?nh Di, c�ng cho xõy g?p khi?n tram h? kh?n kh?.
- D?n nam 1208 dúi kộm, ngu?i ch?t dúi h�ng lo?t. Trong lỳc ?y thỡ vua v?n rong choi vụ d?, xõy d?n d�i khụng ng?t, nghe ngo�i th�nh cú tr?m cu?p thỡ l?i l? di nhu khụng bi?t.
- Ng�y 28 thỏng 10 nam 1210, Cao Tụng m?t ? cung Thỏnh Th?, ?y thỏc cho D? Kớnh Tu vi?c tri?u dỡnh. Cao Tụng th? 38 tu?i.
7.Lý huệ Tông
- Vua Lý Hu? Tụng t?c Lý S?m, con trai vua Lý Cao Tụng, ễng k? v? ngụi vua lỳc 17 tu?i (nam 1211). Sinh th?i vua Lý Cao Tụng dó r?t bờ tha, d?t nu?c lỳc n�y l?i dang suy d?i, vua Hu? Tụng n?u bi?t phỏt huy t�i nang thỡ s? cú nhi?u h?a h?n.
- Vua b? m?c b?nh trỳng phong, ch?a mói khụng kh?i ụng d?n d?n phỏt diờn (nam 1217). Anh c?a Tr?n Th? Dung l� Tr?n T? Khỏnh dang gi? ch?c Thỏi Uý cho nh� vua dó tỡm cỏch dua anh em b� con h? Tr?n v�o chi?m linh cỏc v? trớ quan tr?ng trong tri?u v� trong quõn. Tr?n Th? D? du?c v�o coi súc d?o quõn. Tr?n Th?a cung du?c giao nh?ng nhi?m v? l?n. Khi Tr?n T? Khỏnh m?t thỡ Tr?n Th?a du?c c? l�m Ph? qu?c thỏi uý, ng�y dờm h? tr? cho Lý Hu? Tụng coi súc chớnh s?.�ễng khụng cú con trai (Ho�ng h?u ch? sinh du?c hai ngu?i con gỏi) d�nh ph?i truy?n ngụi cho cụng chỳa Chiờu Thỏnh (con th? hai) khi b� m?i du?c 8 tu?i.
- Thỏng 10 nam Giỏp Thõn (1224) Lý Hu? Tụng truy?n ngụi cho Chiờu Thỏnh r?i v�o tu t?i chựa Chõn giỏo trong d?i n?i, lỳc t?nh, lỳc mờ. Cú l?n ụng ng?i nh? c? tru?c chựa Tr?n Th? D? di qua, b?o v?i ụng r?ng " Nh? c? thỡ ph?i nh? c? g?c". ễng hi?u ý ngay quay v�o t? t?, nam ?y ụng 33 tu?i tr? v? du?c 14 nam..
8.Lý chiêu hoàng
- Tờn th?t c?a b� l� Ph?t Kim cũn cú tờn l� Chiờu Thỏnh b� sinh v�o thỏng 9 nam M?u D?n (1218).
- Chiờu thỏnh cụng chỳa lờn ngụi nam Giỏp Thõn (1224) t?c l� Lý Chiờu Ho�ng. Tr?n Th? D? dua Tr?n C?nh l� con th? hai c?a Tr?n Th?a, lỳc dú m?i lờn 8 tu?i cựng tu?i v?i Lý Chiờu Ho�ng, Chiờu Ho�ng th?y Tr?n C?nh dem lũng m?n yờu. Ng�y 21 thỏng 10 nam �`t D?u (1225) cú chi?u c?a Chiờu Ho�ng nhu?ng ngụi cho Tr?n C?nh, ng�y 11 thỏng 12 nam ?t D?u (1225) Chiờu Ho�ng thi?t Tri?u ? di?n Thiờn An ng? trờn giu?ng bỏu, cỏc quan m?c tri?u ph?c l?y ? sõn r?ng.� Chiờu Ho�ng trỳt b? ỏo ng?, khuyờn m?i Tr?n C?nh lờn ngụi vua. Sau 3 l?n nhỳn nhu?ng l�m phộp, Tr?n C?nh ng?i lờn ngai v�ng chớnh th?c l�m Ho�ng D?.
- Chiờu Ho�ng m?t nam 60 tu?i..
- Nhu v?y Tri?u Lý t?n t?i trong 215 nam thỡ tan ró. Tr?i qua 9 d?i vua (k? c? Lý Chiờu Ho�ng)��

1.Lý tháI tổ và sự kiện dời đô về thăng long
- Lý Thỏi T? th?y d?t Hoa Lu, kinh dụ cu c?a nh� Dinh v� Ti?n Lờ ch?t h?p khụng cú th? m? mang ra l�m ch? dụ h?i du?c, bốn d?nh d?i dụ v? th�nh D?i La (hay La Th�nh), ng�y nay l� H� N?i. Thỏng 7, Thu?n Thiờn nam th? nh?t (1010) thỡ kh?i s? d?i dụ. Khi ra d?n La Th�nh, ụng cú di?m trụng th?y r?ng v�ng bay lờn tr?i nờn d?i tờn D?i La th�nh sang Thang Long th�nh, v� c?i Hoa Lu l�m Tru?ng An ph? v� C? Phỏp l�m Thiờn D?c ph?.
- Quy?t d?nh r?i b? h?n m?t kinh dụ t? vựng nỳi non hi?m tr? ra vựng d?ng b?ng cú th? cho th?y b?n linh v� t?m nhỡn c?a m?t v? vua khai sỏng ra tri?u Lý v� th? dụ H� N?i c?a Vi?t Nam. Trong chi?u d?i dụ, Lý Thỏi T? kh?ng d?nh l�m th? khụng ph?i theo ý riờng m� d? muu vi?c l?n, th?y thu?n ti?n thỡ thay d?i
PHẦN 3: NHÀ LÝ ĐẨY MẠNH CÔNG CUỘC XÂY DỰNG ĐẤT NƯỚC
Chiếu dời đô
Bản dịch tiếng Việt:
“Xưa nhà Thương đến đời Bàn Canh năm lần dời đô, nhà Chu đến đời Thành Vương ba lần dời đô, há phải các vua thời Tam Đại; ấy theo ý riêng tự tiện dời đô. Làm như thế cốt để mưu nghiệp lớn, chọn ở chỗ giữa, làm kế cho con cháu muôn vạn đời, trên kính mệnh trời, dưới theo ý dân, nếu có chỗ tiện thì dời đổi, cho nên vận nước lâu dài, phong tục giàu thịnh. Thế mà hai nhà Đinh, Lê lại theo ý riêng, coi thường mệnh trời, không noi theo việc cũ Thương Chu, cứ chịu yên đóng đô nơi đây, đến nỗi thế đại không dài, vận số ngắn ngủi, trăm họ tổn hao, muôn vật không hợp. Trẫm rất đau đớn, không thể không dời.
Huống chi thành Đại La, đô cũ của Cao Vương, ở giữa khu vực trời đất, được thế rồng chầu hổ phục, chính giữa nam bắc đông tây, tiện nghi núi sông sau trước. Vùng này mặt đất rộng mà bằng phẳng, thế đất cao mà sáng sủa, dân cư không khổ thấp trũng tối tăm, muôn vật hết sức tươi tốt phồn thịnh. Xem khắp nước Việt đó là nơi thắng địa, thực là chỗ tụ hội quan yếu của bốn phương, đúng là nơi thượng đô kinh sư mãi muôn đời.
Trẫm muốn nhân địa lợi ấy mà định nơi ở, các khanh nghĩ thế nào?”
(Bản dịch của Viện Khoa học Xã hội Việt Nam, in trong Đại Việt sử ký toàn thư, Nhà Xuất bản Khoa học Xã hội, Hà Nội, 1993)
2.Luật pháp và quân đội thời lý
- Th?i nh� Lý, lu?t phỏp D?i Vi?t h?u nhu d?a ch? y?u v�o cỏc chi?u vua ban, tuy nhiờn cú m?t b? lu?t cú th? coi nhu t?ng h?p c?a lu?t dõn s?, lu?t hỡnh s?, lu?t t? t?ng hỡnh s? v� lu?t hụn nhõn gia dỡnh ng�y nay, g?i l� Hỡnh thu
- Quõn d?i th?i Lý g?m hai b? ph?n: c?m quõn v� quõn d?a phuong.
- C?m quõn: l� quõn tuy?n ch?n t? nh?ng thanh niờn kh?e m?nh trong c? nu?c, cú nhi?m v? b?o v? vua v� kinh th�nh.
- Quõn d?a phuong: Tuy?n ch?n trong s? thanh niờn trai trỏng ? cỏc l�ng xó d?n tu?i th�nh dinh (18 tu?i), cú nhi?m v? canh phũng cỏc l?,ph?.
- Nh� Lý thi h�nh chớnh sỏch "ng? binh u nụng" (g?i binh ? nh� nụng), cho quõn si luõn phiờn v? c�y ru?ng v� thanh niờn dang kớ tờn v�o s? nhung v?n ? nh� s?n xu?t, khi c?n tri?u dỡnh s? di?u d?ng. Quan d?i nh� Lý cú quõn b? v� quõn thu?, k? lu?t nghiờm minh, du?c huy?n luy?n chu dỏo;vu khớ trang b? cho quan d?i g?m giỏo mỏc, dao ki?m, cung n?, m?y b?n dỏ.
3.Giáo dục thời lý
Nam 1075 thỏng 2, xu?ng chi?u tuy?n Minh kinh bỏc h?c v� thi Nho h?c tam tru?ng.
- Thỏng 8 õm l?ch nam 1070, nh� Lý d?ng Van Mi?u, d?p tu?ng Kh?ng T?, Chu Cụng v� t? ph?i (Nhan Uyờn, Tang Sõm, T? Tu, M?nh T? l� b?n h?c trũ c?a Kh?ng T?), v? tu?ng th?t th?p nh? hi?n (72 h?c trũ gi?i c?a Kh?ng T?), b?n mựa cỳng t?. Ho�ng thỏi t? d?n h?c ? dõy.
- Ngay trong th? k? d?u tiờn c?a th?i Lý dó d? l?i trong di s?n tinh th?n c?a dõn t?c Vi?t Nam ba ỏng tho van cụ d?ng m� gõy du?c m?t ?n tu?ng v? khớ phỏch phi thu?ng: dú l� t? Chi?u d?i dụ (214 ch?), b�i van L? B? (148 ch?) v� b�i tho Nam qu?c son h� (28 ch?).
- Tỏc ph?m d?c s?c t?i n�y l� Thi?n Uy?n T?p Anh, ghi l?i h�nh tr?ng c?a 68 v? thi?n su, cựng 77 b�i tho, b�i k?. M?t s? tỏc gia th?i n�y nhu thi?n su Viờn Chi?u (999-1091), thi?n su Khụng L? (?-1119)...v� Ho�ng Thỏi h?u ? Lan cung du?c x?p trong h�ng ngu tỏc gia v?i b�i k? "S?c khụng".
4.Nền kinh tế và những chính sách đối nội, đối ngoại
Nụng nghi?p
Kinh t? th?i nh� Lý ch? y?u d?a v�o nụng nghi?p, vỡ th? trong su?t th?i gian c?a tri?u d?i n�y, ngu?i ta th?y cú nhi?u vi?c l�m c?a cỏc vua hay cỏc chi?u ch? liờn quan d?n v?n d? b?o v? v� phỏt tri?n nụng nghi?p.
Ru?ng d?t trong c? nu?c trờn danh nghia d?u thu?c quy?n s? h?u t?i cao c?a nh� vua. Nhung th?c t?,ph?n l?n ru?ng d?t l?i do nụng dõn canh tỏc. H?ng nam, dõn l�ng chia nhau ru?ng d?t cụng d? c�y c?y v� n?p thu? cho nh� vua. Cỏc vua nh� Lý thu?ng v? cỏc d?a phuong c�y t?ch di?n. Nh� Lý cũn khuy?n khớch vi?c khai kh?n d?t hoang, ti?n h�nh d�o kờnh muong, khai ngũi d?ng th?i cho d?p dờ phũng ng?p l?t.
Nam 1117 thỏng 2, vua Lý Nhõn Tụng d?nh rừ l?nh c?m gi?t, m? tr?m trõu. Hỡnh ph?t 80 tru?ng, d? l�m khao giỏp (ph?c d?ch trong quõn), v? x? 80 tru?ng, d? l�m tang th?t ph? (chan t?m) v� b?i thu?ng trõu; lỏng gi?ng bi?t m� khụng t? cỏo, ph?t 80 tru?ng. Nam 1123 thỏng 4 c?m gi?t trõu, xu?ng chi?u r?ng: "Trõu l� v?t quan tr?ng cho vi?c c�y c?y, l�m l?i cho ngu?i khụng ớt. T? nay v? sau ba nh� l�m m?t b?o, khụng du?c gi?t trõu an th?t, ai l�m trỏi thỡ tr? t?i theo hỡnh lu?t".
Thủ công nghiệp
Trong dân gian, nghề chăn tằm ươm tơ, dệt lụa, làm đồ gốm, xây dựng đền đài, cung điện, nhà cửa rất phát triển.
Ngoài ra, nghề làm đồ trang sức bằng vàng,bạc,nghề làm giấy, nghề in bảng ghỗ, đúc đồng, rèn sắt, nhuộm vải, đều được mở rộng. Có những công trình do bàn tay người thợ thủ công Đại Việt tạo dựng nên rất nội tiếng như chuông Quy Điền, tháp Bảo Thiên (Hà Nội),vạc Phổ Minh (Nam Định) v.v…
Thương mại
Tuy nhiên, đã có mầm mống của việc trao đổi hàng hóa thông qua tiền tệ, như tháng 10 năm 1042, vua Lý Thái Tông cho đúc tiền Minh Đạo. Từ giữa thế kỷ 12 đã có mầm mống của ngoại thương ngoài việc trao đổi hàng hóa với các nước có chung biên giới.
Sách Đại Việt sử ký toàn thư (ĐVSKTT) chép: Năm 1149 tháng 2, thuyền buôn ba nước Trảo Oa (Java), Lộ Lạc (có thể là Lộ Hạc - La Hộc - Lavo ở Lopburi, Thái Lan, Lộ Hạc có khả năng là nước Locac được nhắc đến trong du ký của Marco Polo), Xiêm La vào Hải Đông (tỉnh Quảng Ninh ngày nay, xin cư trú buôn bán, bèn cho lập trang ở nơi hải đảo, gọi là Vân Đồn hay năm 1184 tháng 3, người buôn các nước Xiêm La và Tam Phật Tề (Srivijaya ở đảo Sumatra, được nhắc đến với tên Thất Lợi Phật Thệ từ thế kỷ 7 và với tên Tâm Phật Tề từ thế kỷ 5 trong thư tịch Trung Quốc) vào trấn Vân Đồn dâng vật báu để xin buôn bán
Ngoại giao
Nhà Lý trong suốt thời đại của mình liên tục phải đối phó với những mưu đồ thôn tính hoặc cướp phá của các nước láng giềng như nhà Tống ở phía Bắc, Chiêm Thành, Chân Lạp ở phía Nam, Đại Lý ở Tây bắc hoặc những cuộc nổi loạn lẻ tẻ của các dân tộc thiểu số.
Với Trung Quốc
Năm 1164, Nam Tống công nhận Đại Việt là một nước độc lập với quốc hiệu ban cho vua Lý Anh Tông là An Nam Quốc vương. Đây là lần đầu tiên sau 225 năm kể từ khi Ngô Quyền giành được độc lập và xưng vương (939), vua Trung Quốc mới công nhận nền độc lập của Đại Việt. Trước đó các vua nhà Tống chỉ gọi các vua Việt là Giao Chỉ Quận Vương, xem đất Đại Việt chỉ là một quận của nhà Tống.
Với Chân Lạp
Tuy quan hệ ngoại giao với Chân Lạp không có gì với nhà Lý, tuy nhiên một sự kiện liên quan duy nhất với Chân Lạp đó là vào thời vua Lý Anh Tông (1138-1175). Chân Lạp dưới triều vua Suryavarman II đã trở thành đế chế hùng mạnh và rộng lớn nhất ở Đông Nam Á nhưng ông đã bị nhà Lý đánh bại và chết trận. Nhờ uy tín đó, nhà Tống đang lúc suy yếu vì đã mất miền Bắc cho nước Kim đã lấy lòng Đại Việt bằng cách phong cho Lý Anh Tông là An Nam Quốc Vương.
Với các bộ tộc thiểu số
Với các bộ lạc thiểu số, nhằm mục đích tạo ra mối quan hệ mật thiết giữa triều đình và các châu huyện có các bộ lạc thiểu số, vốn có tính tự trị cao, nhà Lý có chính sách gả công chúa cho các châu mục (chức quan đứng đầu các châu). Ví dụ năm 1029, tháng 3 gả công chúa Bình Dương cho châu mục châu Lạng (Lạng Sơn ngày nay) là Thân Thiệu Thái, nhưng khi cần thiết thì vua, con trai vua hay các quan cũng có thể đánh dẹp để đảm bảo khối thống nhất của đất nước. Trong sách Đại Việt Sử ký Toàn thư có rất nhiều đoạn nói về việc đánh dẹp của các vua đối với các châu (Vị Long, Đô Kim, Thường Tân, Bình Nguyên, Định Nguyên, Trệ Nguyên, Thất Nguyên, Văn Châu, châu Hoan v.v). Đỉnh cao là đánh dẹp cha con Nùng Tồn Phúc và Nùng Trí Cao ở châu Quảng Nguyên (1039-1053).

4.VĂn hóA, nghệ thuật, kiếN trúC thờI lý
Th�nh Thang Long phớa ngo�i cú d�o h�o, m? b?n c?a v? b?n phớa: dụng, tõy, nam, b?c. T? th?i Lý Thỏi T?, vũng th�nh n�y dó du?c g?i l� Long th�nh hay Ho�ng th�nh. Khu v?c Ho�ng th�nh cú v? trớ r?t quan tr?ng v?i to�n b? Kinh dụ v� c? nu?c; cú nhi?u cung di?n l�m noi ?, noi l�m vi?c c?a vua quan, quý t?c tri?u dỡnh.
Nhõn dõn ua thớch ca hỏt, nh?y mỳa. Hỏt chốo, mỳa r?i nu?c d?u phỏt tri?n. D�n nh?c cú tr?ng, d�n, sỏo, nh?. Nhi?u trũ choi dõn gian nhu dỏ c?u, v?t, dua thuy?n r?t du?c ham chu?ng. M?t nhõn v?t trong ngh? thu?t dõn gian mỳa r?i nu?c hỡnh th�nh t? th?i Lý cũn truy?n d?n ng�y nay l� Chỳ T?u.
Th?i Lý ch?u ?nh hu?ng nhi?u c?a Ph?t giỏo do dú d?c di?m ki?n trỳc c?a cỏc cụng trỡnh xõy d?ng giai do?n n�y th? hi?n rừ nh?t qua vi?c xõy d?ng v� trựng tu cỏc ngụi chựa nhu: Chựa Keo, Chựa Tr?n Qu?c, Chựa M?t C?t, Chựa Th?y,... v?i cỏc chi ti?t nhu duụi mỏi cong, "lu?ng long ch?u nguy?t"...
D?c bi?t, th?i nh� Lý cú tu?ng d?c Ph?t l?n nh?t Vi?t Nam hi?n cú ? Chựa Ph?t Tớch. Tu?ng t?c b?ng dỏ hoa cuong xanh ng?i thi?n d?nh trờn tũa sen, cao 1,87 m, k? c? b? l� 2.77 m. Trờn b? v� trong nh?ng cỏnh sen, cú nh?ng hỡnh r?ng v� hoa lỏ d?c trung cho th?i Lý.
Ngh? thu?t th?i Lý phong phỳ v� da d?ng. D?c di?m d? nh?n th?y nh?t c?a cỏc lo?i hỡnh ngh? thu?t th?i n�y l� hỡnh tu?ng con r?ng, cú trờn cỏc d? dựng, trờn cỏc dia g?m, men, cỏc lo?i g?ch g?m, trờn cỏc c?a g? ra v�o c?a cụng trỡnh cung thu?ng cú c?p r?ng cu?n.
Th?i nh� Lý cú ba trong s? t? d?i khớ, dú l� tu?ng Ph?t Di L?c chựa Qu?nh Lõm, thỏp Bỏo Thiờn (d?ng nam 1057) g?m 12 t?ng, chuụng Qui Di?n (dỳc nam 1101). D?i khớ cũn l?i l� v?c Ph? Minh du?c dỳc v�o th?i Tr?n. Cỏc v?t trờn nay d?u khụng cũn.
mộT số hìNH ảNH liÊn quan
Lý c«ng uÈn & chiÕu dêi ®«
mét sè c«ng tr×nh, kiÕn tróc tiªu biÓu
Chùa Một cột
Chùa phật tích
một số bài thơ, văn nổi tiếng được sáng tác trong thời lý
Mựa thu v? khụng bỏo tin cho chim nh?n cựng v?
Dỏng cu?i ngu?i d?i c? n?y sinh bu?n thuong tru?c cỏi ch?t
Khuyờn cỏc mụn d? ch? cú vỡ ta m� quy?n luy?n
Th�y xua dó bao nhiờu l?n húa thõn l�m th�y nay.
"Th? t?ch cỏo d?i chỳng" (S?p m?t b?o m?i ngu?i) - T? L?

Nam qu?c son h� Nam d? cu,
Ti?t nhiờn d?nh ph?n t?i thiờn thu.
Nhu h� ngh?ch l? lai xõm ph?m,
Nh? d?ng h�nh khan th? b?i hu.
(Nam qu?c son h� - Lý Thu?ng Ki?t)
bài hát về thăng long

Thang Long Mựa Xuõn D?i Th?ng
Sỏng tỏc: Nguy?n Van Hiờn
Trựng di?p trựng do�n quõn di trong búng t?i.
Dờm ba muoi v?n d?n bu?c chõn xụng pha.
Ti?n ! Quy?t ti?n ! Quy?t ti?n ra sa tru?ng.
Bang bang lao nhanh du?i c? d�o quang vinh.
Vu?t d?m tru?ng, vu?t gian lao di chi?n d?u
Mang trong tim m?i h?n oỏn quõn xõm lang
Ti?n ! Quy?t ti?n ! Quy?t ti?n ra sa tru?ng.
Bang bang lao nhanh du?i c? d�o quang vinh.
Vua Quang Trung d?i phỏ quõn Thanh.
C?u nu?c nh� vu?t qua giụng t?.
Bu?c chõn th?n t?c r?n vang h?i tr?ng tr?n
ễi t? h�o ngu?i ỏo v?i Tõy Son.
V? Thang Long dỏnh tan t�nh quõn cu?p nu?c.
Phỏ tan Ng?c H?i vang l?ng chi?n th?ng D?ng Da.
Cựng ti?n lờn dỏnh tan quõn xõm lu?c.
Giuong cao c? d�o d?i th?ng mựa xuõn.
Kính chúc các thầy cô giáo cùng toàn thể các bạn học sinh mạnh khỏe, hạnh phúc và thành đạt!!!!!