Học và dạy tiếng Anh: Về ba bí quyết then chốt

Học và dạy tiếng Anh: Về ba bí quyết then chốt
10/07/2014 12:37 (GMT + 7)
TTCT - Chưa thấy có môn học nào được quan tâm như môn tiếng Anh. Phụ huynh nào cũng sẵn lòng cho con đi học thêm, rèn tiếng Anh ngay từ tiểu học.


Một lớp học tiếng Anh của học sinh Trường tiểu học Nguyễn Bỉnh Khiêm, Q.1, TP.HCM - Ảnh: Như Hùng
Nhà nước có hẳn một đề án ngoại ngữ quốc gia 2020 rất đồ sộ. Các trung tâm dạy tiếng Anh mọc lên khắp thành phố. Nhưng rất hiếm thấy những công trình nghiên cứu về thế nào là một phương pháp tối ưu dạy và học tiếng Anh trong môi trường Việt Nam được phổ biến rộng rãi, kể cả đề án nói trên. 
Tạm thời gạt sang một bên các lý thuyết về phương pháp vì nó xa lạ với đa số người học, chỉ muốn nắm được một số kỹ năng tiếng Anh để thuận lợi cho công việc, dù đó là giao tiếp với khách nước ngoài, để theo học một chương trình dạy bằng tiếng Anh hay để đọc tài liệu bằng tiếng Anh.
Quan sát đặc thù của nước ta, kết hợp với những thay đổi chóng mặt trong lối sống hiện nay và thực tế sử dụng tiếng Anh như một công cụ, có thể nói bí quyết học và dạy tiếng Anh nằm ở ba điểm: “đừng quá ham”, “tận dụng cái có sẵn” và “luyện chứ đừng học”.
Nếu hỏi ai từng học tiếng Anh theo một giáo trình nào đó, điều họ ngại nhất là không theo kịp tiến độ của lớp. Chưa nắm được điểm ngữ pháp này đã thấy lớp nhảy qua điểm ngữ pháp mới, chưa xong mẫu câu này đã phải học mẫu câu mới, từ vựng cần học xuất hiện dồn dập. Chớp mắt một cái đã thấy lớp tiến đến gần hết cuốn giáo trình dày cộp mà lòng cứ vương vấn những bài cũ, chưa học kỹ, chưa nắm được hết. Kết thúc khóa học lại trở về con số không.
Ở bậc phổ thông cũng vậy. Giáo viên chạy theo giáo án, học sinh bận chạy theo các môn khác, cứ gần đến giờ học nhìn qua sách giáo khoa, nhớ mài mại vài từ mới, vài điểm ngữ pháp mới để đối phó. Cuối cùng, kết thúc năm học, chữ nghĩa trả lại hết cho thầy.
Cho nên bí quyết đầu tiên với người muốn học thật sự là “đừng quá ham”. Hãy vứt bỏ hết mọi kế hoạch vĩ đại thanh toán chương trình này trong năm này, đống từ vựng kia trong năm tới. Hãy đặt mục tiêu khiêm tốn, học các câu đơn giản, rèn đi luyện lại đến khi nào sử dụng được trong thực tế thì hãy chuyển qua cái mới. Điều này sẽ tạo cho người học sự tự tin, để làm đòn bẩy học tiếp.
Với ngành giáo dục
Với ngành giáo dục, xin soạn lại sách giáo khoa thật đơn giản, giảm bớt nhịp độ chương trình. Thật ra ngữ pháp tiếng Anh đâu có khó, học tập trung chỉ một năm là hết nên đừng cố gắng giới thiệu các điểm ngữ pháp vào bài học theo kiểu tuần tự cho chóng hết làm gì! Từ vựng cũng vậy, chỉ cần 750 từ là đủ để một người giao tiếp khá thoải mái cho mọi nhu cầu bình thường trong cuộc sống.
Làm sao để một em học sinh tốt nghiệp phổ thông đọc được các truyện loại viết lại theo văn tiếng Anh đơn giản, nói chuyện bâng quơ với người nước ngoài là đã có một bước tiến lớn rồi. Bảy năm học từ lớp 6 đến lớp 12 chắc chắn làm được nếu chúng ta đừng ham hố thành tích, tập trung rèn thật nhiều thay vì câu nệ bám chặt giáo án.
Hãy bỏ những kỹ năng mà chúng ta đang mất thì giờ bắt học sinh học như chuyển đổi câu chủ động sang câu bị động, chuyển câu để dùng danh từ thay vì động từ. Cứ để học sinh nói sai, đừng vội sửa ngay, bởi mục tiêu là giao tiếp chứ không phải là ngôn ngữ.
Bí quyết thứ nhì là “tận dụng cái có sẵn”. Với bất kỳ học sinh bình thường nào, cuộc sống hiện nay buộc các em “tự dưng có sẵn” trong người một vốn từ tiếng Anh kha khá. Khi dùng máy tính, chắc chắn các em phải hiểu file là gì, delete là gì. Các em tự động hiểu save là bắt các em làm gì, print là sao...
Với các em sử dụng Facebook (mà hầu như học sinh nào cũng từng chơi Facebook), các em cũng không muốn phải thuộc các từ status, friend, feed, group, messages... Còn nhiều thứ khác như điện thoại di động, các trò chơi, các ứng dụng đủ kiểu... tất cả hiện đã trang bị cho các em một vốn từ tiếng Anh kha khá.
Vấn đề là người thầy giỏi sẽ tận dụng vốn từ này để chuyển chúng thành vốn từ tiếng Anh cho các em, bắt các em dùng