Hóa học

BIÊN SOẠN :THẦY BÙI TÂM
Bài 1
TT LT ĐẠI HỌC SÁNG TẠO - TP BUÔN MA THUỘT
BIÊN SOẠN :THẦY BÙI TÂM
(Từ % ( theo Khối lượng))
Bước 1: Đặt CTTQ
Bước 2: Lập phương trình đại số (*)
Bước 3: Giải phương trình (*)
Gồm 3 bước giải
TT LT ĐẠI HỌC SÁNG TẠO - TP BUÔN MA THUỘT
BIÊN SOẠN :THẦY BÙI TÂM

Gợi ý:
Nếu phương trình (*) có 3 ẩn,
thì có dạng:
B1: Cho z=1; 2; ... Cho đến khi
Tìm được x,y thì dừng
và suy ra công thức nguyên (CTNG).
B2: Tìm chỉ số CTNG để ? CTPT
ax + by = cz
( Phương pháp 2: PP2)
Chât hữu cơ (A) thuộc dãy đồng đẳng benzen, có % H = 9,43 (theo khối lượng) Tìm CTPT (A)
PP tìm CTPT
Khi dựa trên % nguyên tố

(ĐH Ngoại Thương - 1998)
Ví dụ1:
Ví dụ 1:
A: Đông đẳng Benen
%H = 9,43
A: ?

Giải:
- Đặt CTTQ (A): CnH2n - 6
- Theo đề có:
%H =
14 n - 6
= 9,43
n = 8
1(2n - 6)
. 100
Vậy CTPT A: C8H10
ví dụ 2:

A chứa C,H,O có %O = 43,24.
Tìm CTPT của A trong mỗi trường hợp :
a. MA<140 đvc.
b. Khối lượng oxi có trong 1 mol A
bé hơn khối lượng nitơ trong 150 gam
muối amoni nitrat.
B1.Đặt CTTQ
B2.Lập pt (*)
B3.Giải (*)
PP Tìm CTPT
Biết %1 nguyên tố

Ví dụ 2:
A: C, H, O có% O = 43,24
a. MA < 140. CTPT A?
b. mO trong 1 mol A < mN trong
150 g NH4NO3

Giải:
- Đặt CTTQ (A): CxHyOz
- Theo đề có:
% O =
= 43,24
12x +y + 16z
16. z
. 100
? 12x + y + 16z =
43,24
16. z
.100
=37.z
? 12x + y = 21 z (*)

Ví dụ 2:
A: C, H, O co �% O = 43,24
a. MA < 140. CTPT A?
b. mO trong 1 mol A < mN trong
150 g NH4NO3

Giải:
- Đặt CTTQ (A): CxHyOz
12x + y = 21 z (*)
Với z = 1:
(*) ? 12x + y = 21
? y = 21 - 12x
x
y
Điều kiện:
0 < y ? 2.x + 2
1
9
2
âm
Loại TH này


Giải:
(*) ? 12x + y = 42
? y = 42 - 12x
x
y
Điều kiện:
0 < y ? 2.x + 2
1
30
2
18
Chọn: x = 3 ? y = 6
CTNG A: ( C3H6O2)n
n ? ?+
Với z = 2:
3
6
4
âm


a. MA < 140
?74 n < 140
? n < 1,89
? n =1
Vậy CTPT A: C3H6O2


a. MA < 140
Có CTPT A: C3H6O2
CÓ: mO trong 1 mol A < mN trong 150 g NH4NO3
? 1.16.2n < 150/ 80 . 14.2
b. Theo trên ta có. CTNG A: ( C3H6O2)n ; n ? ?+
? n < 1,64 ? n =1 ;
Vậy CTPT A: C3H6O2
ví dụ 3:

A là chất hữu cơ chứa 3 nguyên tố, có %O = 50.
Tìm CTPT - CTCT của A

B1.Đặt CTTQ
B2.Lập pt (*)
B3.Giải (*)
PP Tìm CTPT
Biết %1 nguyên tố
(ĐH Ngoại Thương - 1998)

Ví dụ 3:
A: là hchc chứa 3 nguyên tố
% O = 43,24
CTPT - CTCTA:?

Giải:
- Đặt CTTQ (A): CxHyOz
- Theo đề có:
% O =
= 50
12x +y + 16z
16. z
. 100
? 12x + y + 16z =
50
16. z
.100
= 32.z
? 12x + y = 16 z (*)
C, H, O
- Theo đề A chứa:


Với z = 1:
(*) ? 12x + y = 16
? y = 16 - 12x
x
y
Điều kiện:
0 < y ? 2.x + 2
1
4
2
âm
Vậy chọn: x = 1 ? y =4
? CTNG A: ( CH4O)n ; n ? ?+
Vậy ta có:
CTNG A: ( CH4O)n ; n ? ?+
Ví dụ 3:
A: là hchc chứa 3 nguyên tố
% O = 43,24
CTPT - CTCTA:?
Dễ thấy bài này n chỉ có thể tìm từ điều kiện hoá trị !
Theo ĐK Hoá trị ta có:
0 0 < 4n ? 2 n + 2

? n = 1
Vậy A : CH4O có CTCT là CH3OH
Các bài tập tự luyện:
A(C,H,O) chỉ chứa 1 loại chức có %O = 37,21.
Khi A pứ với dd AgNO3/NH3 (dư), thấy:
1mol A sinh ra 4 mol Ag.
Tìm CTPT-CTCT của A . (ĐS:C2H4 (CHO)2)
���
1. ( ĐH THUỶ SẢN - 1997)
2. ( ĐHSPKTTP.HCM -2001)
Bài 2
(Từ Khối lượng phân tử)
Bước 1: Đặt CTTQ
Bước 2: Lập phương trình đại số (*)
Bước 3: Giải phương trình (*)
Gợi ý:
Nếu phương trình (*) có 3 ẩn,
thì có dạng:
B1: Cho cz < d ? Miền giá trị của z.
B2: Xét từng z để ? x,y ? CTPT
ax + by + cz = d.
( Phương pháp1:PP1)
Ví dụ 1: Chât hữu cơ (A) chứa C,H, O
có khối lượng phân tử bằng 74 (đvC)
Tìm CTPT (A)

( Phương pháp1:PP1)

Ví dụ 1:
A: (C, H, O)
MA = 74 đ.v.C
A: ?

Giải:
- Đặt CTTQ (A): CxHyOz
- Theo đề có: MA = 74 đvC
? 12x + y + 16z = 74 (*)
? 16z < 74
? z < 4,625
? z = 1; 2; 3; 4.
Với z = 1:
(*) ? 12x + y = 58

? y = 58 - 12x
x
y
Điều kiện:
Điều kiện hoá trị:
Với: CxHyOz
0 < y ? 2.x + 2
1
46
2
34
3
22
4
10
5
âm
; Chon x = 4 ? y = 10
Vậy: CTPT (A): C4H10O

Ví dụ 1:
A: (C, H, O)
MA = 74 đ.v.C
A: ?
(*) ? 12x + y = 42
? y = 42 - 12x
Điều kiện: 0 < y ? 2.x + 2

Với z =2:
? Nghiệm: x= 3; y = 6
? CTPT (A) : C3H6O2

Ví dụ 1:
A: (C, H, O)
MA = 74 đ.v.C
A: ?
(*) ? 12x + y = 26
Với z =2:
Có CTPT (A) : C3H6O2
Với z =3:
Có CTPT (A) : C2H2O3
Với z =4: Không tìm được x,y
Vây CTPT (A): C4H10O; C3H6O2; C2H2O3
Ví dụ 2:
A, B đều chứa C,H,O có tỉ khối hơi A so với B bằng 2
và thể tích của 1gam B bằng thể tích của 1 gam etan
( đo cùng diều kiện).
Tìm CTPT của A,B.

Gợi ý:
Từ V 1gB = V1g etan , dễ dàng ? MB = 30 đvC
Theo đề có MA = 2 MB ? MA = 60 đvC
A�p dụng cách giải ví dụ 1, ta tìm được
B: CH2O;
A: C3H8O; C2H4O2
Các bài tập tự luyện:
Khi đốt một hợp chất hữu cơ A , thu được
sản phẩm gồm: CO2 , H2O.Biết :tỷ khối hơi của A
so với hydro bằng 28. Tìm CTPT của A. (ĐS:C4H8; C3H4O)
���
1.
2.
Hoá hơi hoàn toàn 5,8 gam A(C,H,O), thu được 4,48 lit
hơi A (ở 109,2oC; 0,7 at) Khi cho A pứ với ddAgNO3/NH3,
thấy: 1 mol A phản ứng , thu được 4 mol Ag.
Tìm CTPT- CTCT - Tên gọi của A. (ĐS: (OHC-CHO)
3.
a. Rượu B có 1 nối đôi C= C và cóKLPT không quá 60 đvC.
Tìm CTPT- CTCT B. (ĐS:CH2=CH-CH2-OH)
b. Rượu D có số nhóm OH bằng số C và có KLPT bằng 92 .
Tìm CTPT- CTCT D. (ĐS: Glyxêrin)
THẦY BÙI TÂM-THPT BUÔN MA THUỘT
()
Bước 1: Đặt CTTQ
Bước 2: Lập tỉ lệ số nguyên tử
các nguyên tố, theo công thức:
Bước 3:Lập công thức nguyên ( CTNG)
Gồm 4 bước giải
Với hợp chất AxBy có:
X : y =
%A
MA
:
%B
MB
Bước 4: Tìm chỉ số CTNG ? CTPT

Gợi ý:
-Tỉ lệ số nguyên tử các
nguyên tố phải là tỉ lệ
nguyên và tối giản
- Chỉ số CTNG có thể tìm từ:
M
Gợi ý của đề.
Điều kiện hoá trị
Một chât hữu cơ X có % khối lượng của C, H, Cl lần lượt là 14,28%; 1,19%; 84,53%. Hãy lập luận để tìm CTPT của X. Viết CTCT có thể có của X.

PP tìm CTPT
từ % các nguyên tố

(ĐHQG TP.HCM - 2000)
Ví dụ1:

Giải:
- Đặt CTTQ X: CxHy Clz
? x : y : z =
%C
12
%H
1
%Cl
35,5
:
:
? x : y : z = 1,19 : 1,19 : 2,38
? x : y : z = 1 : 1 : 2
?CTNG X: ( CHCl2)n ; n ? ?+

Vì : 0 < số H ? 2. Số C + 2 - số Cl
? 0 < n ? 2.n + 2 - n
? n ? 2 ? n =1; 2

Giải:
CTTQ X: CxHy Clz
CTNG X: ( CHCl2)n ; n ? ?+

Ta được : n =1; 2
� n = 1 ? CTPT X: CH Cl2
( loại: vì không đảm bảo hoá trị)
� n = 2 ? CTPT X: C2H2 Cl4
Vậy X: C2H2 Cl4
? 2 đông phân:
CHCl2-CHCl2; CH2Cl-CCl3
(hợp lý)
ví dụ 2:

-A chứa C,H,O có %C = 49,58, %H = 6,44
- Khi hoá hơi hoàn toan 5,45 gam A, thu được
0,56 lit hơi A (ĐKC)
Tìm CTPT của A
PP Tìm CTPT
Biết %các nguyên tố
(Trích đề thi ĐHGTVT - 1997)
B1.Đặt CTTQ
B2.Lập tỉ lệ số nguyên tử
các nguyên tố.
B3. Lập CTNG
B4. Tìm chỉ số CTNG

- Đặt CTTQ A: CxHy Oz
? x : y : z =
%C
12
%H
1
%O
16
:
:
? x : y : z =4,13 : 6,44 : 2,75
? x : y : z =
Vì : %C + %H + % O = 100%
? % O = 100 - (%C + %H ) = 43,98
1,5 : 2,3 : 1 = 3/2 : 7/3: 1 = 9 : 14 :6
Vậy CTPT X : C9H14O6

- Đặt CTTQ A: CxHy Oz
=
=
Theo đề ? % O =100 - (%C + %H ) = 43,98
Từ khối lượng và thể tích A ?MA =218 đvC
=
?
12x
%C
y
%H
16z
%O
MA
100
?
? X =9; y = 14 ; z = 6
Vậy: CTPT A: C9H14O6
ví dụ 3:

-A chứa C,H,O có:
%C = 76,85; %H = 12,36; % O =10,78
- Biết A là este có thể điều chế được xà phòng.
Tìm CTPT của A
PP Tìm CTPT
Biết %các nguyên tố
(Trích đề thi ĐH Ngoại Thương - 1997)


Giải:
- Đặt CTTQ A: CxHy Oz
? x : y : z =
%C
12
%H
1
%O
16
:
:
? x : y : z = 6,404 : 12,36 : 0,674
? x : y : z = 9,5 : 18,3 : 1 = 19/2: 55/3 : 1 = 57 : 110 : 6
?CTNG A: ( C57H110O6)n ; n ? ?+

Nhờ gợi ý A là este có thể điều chế được xà phòng.


?A là este 3 lần este của Glyxerin và axit béo
? A có 6 nguyên tử oxi ? n =1
Vậy A : C57H110O6
Bài tập đề nghị:
Câu 1: ( Trích đề thi ĐH Ngoại Thương - 2001)
Chất hữu cơ A mạch hở có thành phần: 31,58 %C;
5,26%H và 63,16 %O.
Tỉ khối hơi của A so với H2 bằng 38.
Tìm CTCT- CTCTA
Câu 2 : ( Trích đề thi ĐHQG HN - 1997)
Hai chất đồng phân A và B có thành phần 40,45%C ;
7,86%H ; 15,73%N; còn lại là O. Tỉ khối hơi của A so với
không khí là 3,069 . Khi phản ứng với NaOH, A cho muối
C3H6O2NNa còn B cho muối C2H4O2NNa.
a.Xác định CTPT của A, B.
b.Xác định công thức cấu tạo của A và B
ĐS CTPT: C2H4O3
CTCT: HO - CH2 - COOH
ĐS a: A,B : C3H7O2N
ĐS b: A là amino axit
B là este của amino axit
Bài 4
Tìm chỉ số công thức nguyên
Khối lượng phân tử (M)
Gợi ý của đề bài
Điều kiện hoá trị
Một hướng đặc biệt khác
A�p dụng 1:
mạch hở,
không phân nhánh
A�p dụng 2:
no mạch hở,
không phân nhánh
`
A�p dụng 3:
Axit no
`
A�p dụng 4:
no mạch hở
chứa đồng thời (-OH)

`
Gợi ý:
A: (C2H3O3)n
? A: C2nH3nO3n
A:
(COOH)x
(OH)y
3n -(x+y) =2(2n -x) + 2-(x+y)
y ? 2n - x
SốOxi bảo toàn:
3n = 2x + y
(1),(3) ? n =2x -2 (*)
Thay n =2x -2 vào (2), (3) ta được:
x ? 2
Mà: n =2x - 2 ? 0
?
? x= 2
Thay x=2 vào (3), (*) ? n =y= 2

?
Tóm lại ta tìm được:
x = y = n = 2
?
? CTCT A:
Trong gốc H-C:
SốH=2SốC+2-sốchức
Số (-OH) ? số C
a. (C2H5O)n
là rượu no đa chức
C2nH5nOn
? C2nH4n(OH)n
Vì (A) no, nên gốc H - C có:
Số H = 2 sốC + 2 - số chức
? 4n = 2. 2n + 2 - n
? n = 2
? (A):C2H4(OH)2
? C4nH9n ClnOn
Theo điều kiện hoá trị ta có:
Số H ? 2 sốC + 2 - số Cl
? 9n ? 2. 4n + 2 - n
? n ? 1
? n=1
Vậy: C4H9ClO
? C3nH4n O3n
Theo đề ( C ) là axit đa
Hydrocacbon (A): (CH)n
1 mol A pứ vừa đủ với
4 mol H2 hoặc với
1 mol Br2 trong dd
Xác định (A)
1 mol A pứ vừa đủ
4 mol H2
1 mol Br2
GV. NGUYỄN TẤN TRUNG
(Trung Tâm Luyện Thi Chất Lượng Cao VĨNH VIỄN)