Hệ điều hành LINUX phần 4

Chương 4
Cài đặt phần mềm và
trình tiện ích
Nguyễn Nam Trung
E-mail : [email protected]
Nội dung chi tiết
Cài đặt phần mềm.
Chương trình rpm.
Các lệnh rpm.
Midnight Commander (MC).
Khởi động MC.
Sử dụng keyboard trong MC.
Trình tiện ích soan thảo Vi.
Các chế độ làm việc.
Soạn thảo bằng Vi
Di chuyển con trỏ.
04/2009
Khoa CNTT - CĐCNTT
2
RedHat Packet Manager (RPM)
Là hệ thống quản lý các gói phần mềm của Linux.

Có thể cài đặt, nâng cấp hoặc xóa trực tiếp các gói phần mềm.

Quản lý một cơ sở dữ liệu chứa thông tin tất cả các gói phần mềm đã cài và tập tin của chúng.

Cho phép nâng cấp hệ thống một cách tự động, thông minh.

Dễ sử dụng trong hầu hết các Linux Distro hiện nay.
04/2009
Khoa CNTT - CĐCNTT
3
Qui ước đặt tên RPM
Qui ước đặt tên cho một gói phần mềm RPM :
name-version-release.architecture.rpm
Trong đó :
name : tên mô tả gói phần mềm.
version : phiên bản của gói phần mềm.
release : số lần đóng gói của phiên bản này.
architecture : là tên của kiểu phần cứng máy tính mà phần mềm được đóng gói.
Ví dụ :
rh9.ymessenger-1.0.4-1.i386.rpm
x-unikey-0.9.2-1.i586.rpm

04/2009
Khoa CNTT - CĐCNTT
4
Cài đặt phần mềm - rpm
Cú pháp :
rpm mode [options] package_file

Các chế độ (mode) cài đặt :
-i cài đặt một gói phần mềm mới.
-U nâng cấp phần mềm đã có hoặc cài đặt mới.
-F nâng cấp gói phần mềm mới.

Ví dụ :
rpm -i openssh-3.5p1-6.i386.rpm
04/2009
Khoa CNTT - CĐCNTT
5
Một số tùy chọn cài đặt
--nodeps : không thực hiện kiểm tra sự phụ thuộc.

--replacefiles : thay thế các tập tin các gói phần mềm khác đã được cài.

--replacepkgs : cài đặt phần mềm ngay cả khi một số tập tin thuộc gói phần mềm đã được cài đặt.

--oldpackage : cho phép cài gói phần mềm ngay cả khi nó cũ hơn gói phần mềm hiện có.

--force : tương tự như sử dụng đồng thời 3 tùy chọn
–-replacefiles, --replacepkgs, --oldpackage

-vh : hiển thị mức độ hoàn thành quá trình cài đặt.
04/2009
Khoa CNTT - CĐCNTT
6
Truy vấn thông tin
Để biết thông tin về một phần mềm đã cài đặt, ta sử dụng rpm với cú pháp sau :
rpm –q argument [options]

Trong đó argument là đối số lệnh :
package_name : tên gói phần mềm đã cài đặt.
-a : truy vấn tất cả các gói phần mềm đã cài đặt.
-f file : truy vấn gói phần mềm là chủ của tập tin file.

Ví dụ :
# rpm –q –f /etc/sendmail.cf
sendmail-8.11.2-14
04/2009
Khoa CNTT - CĐCNTT
7
Truy vấn thông tin (tt)
Một số tùy chọn hiển thị thông tin :
-i : hiển thị thông tin gói gồm tên, phiên bản, mô tả, …
-R : danh sách gói phần mềm mà gói này phụ thuộc vào.
-s : hiển thị trạng thái của các tập tin thuộc gói phần mềm.
-d : liệt kê những tập tin tài liệu có trong gói phần mềm.
-c : chỉ liệt kê những tập tin cấu hình có trong gói phần mềm.

Ví dụ :
# rpm –q ypbind-1.11-4 -c
/etc/rc.d/init.d/ypbind
/etc/yp.conf
04/2009
Khoa CNTT - CĐCNTT
8
Kiểm tra tập tin đã cài
So sánh thông tin về các tập tin đã được cài đặt với thông tin về các tập tin có trong gói gốc.
Cú pháp :
rpm –V argument [options]
*Xem thông tin argument trong truy vấn thông tin.

Ký tự định dạng sự khác nhau của tập tin
04/2009
Khoa CNTT - CĐCNTT
9
Cài đặt từ nguồn *.tar, *.tgz
Các bước chung:
Giải nén gói mã nguồn
Xem thông tin và hướng dẫn trong file README, INSTALL
Ví dụ :
# tar zxvf source-ver.tar.gz
# cd source-ver
# ./configure
# make
# make install

Hướng dẫn tuỳ chọn cấu hình
# ./configure --help
04/2009
Khoa CNTT - CĐCNTT
10
Midnight Commander (mc)
04/2009
Khoa CNTT - CĐCNTT
11
Khởi động MC
Cú pháp :
$ mc [options]

Một số tùy chọn :
-a Không sử dụng các ký tự đồ họa để vẽ
các đường thẳng khung.
-b Khởi động chế độ màn hình đen trắng.
-c Khởi động chế độ màn hình màu.
-d Không hỗ trợ chuột
-v file Sử dụng chức năng view để duyệt file.
-V Cho biết phiên bản chương trình.
04/2009
Khoa CNTT - CĐCNTT
12
Qui ước sử dụng keyboard
C là ký hiệu của phím Ctrl.
M là ký hiệu của phím Meta hoặc Alt.
S là ký hiệu của phím Shift.

Sử dụng tổ hợp phím :
C-chr : giữ phím Ctrl và nhấn phím chr. Ví dụ C-f có nghĩa là giữ Ctrl và nhấn phím f.
C-chr1 chr2 : giữ phím Ctrl trong khi nhấn phím chr1 sau đó nhả tất cả ra và nhấn phím chr2.
M-chr : giữ phím Alt trong khi nhấn phím chr.
S-chr : giữ phím Shift trong khi nhấn phím chr.
04/2009
Khoa CNTT - CĐCNTT
13
Sử dụng keyboard trong mc
Enter Thực thi lệnh, chuyển đổi thư mục hiện hành.
C-l Cập nhật lại tất cả thông tin trong mc.
C-x i Xem thông tin tập tin hoặc thư mục.
C-x q Xem nhanh nội dung của tập tin.
C-x ! Thực thi lệnh và hiển thị kết quả lên panel.
C-x h Thêm thư mục hiện hành vào hotlist.
M-? Thực thi lệnh tìm kiếm tập tin.
M-c Hiển thị popup cho phép chuyển đổi nhanh
thư mục hiện hành.
C-o Đưa lệnh shell thực hiện ở lần sau cùng.
04/2009
Khoa CNTT - CĐCNTT
14
Phím thao tác trên panel
Tab, C-i chuyển đổi panel hiện hành.
Ins, C-t chọn tập tin / thư mục.
C-s, M-s tìm kiếm nhanh trong thư mục hiện hành.
M-t chuyển chế độ hiển thị thông tin.
C- hiển thị directory hostlist và chuyển thư mục.
M-o chuyển đổi thư mục hiện hành của panel khác về thư mục hiện hành của panel đang đứng.
+ chọn tập tin thỏa theo tiêu chí tìm kiếm.
- bỏ chọn tập tin thỏa theo tiêu chí tìm kiếm.
Home, Pg up, Pg down, End để di chuyển.

04/2009
Khoa CNTT - CĐCNTT
15
Phím thao tác trên dòng lệnh
M-Enter, C-Enter : Copy tên file đang chọn xuống dòng lệnh.

C-x t, C-x C-t : Copy tên file được chọn ở panel hiện hành (C-x t) hoặc của panel khác xuống dòng lệnh.

C-x p, C-x C-p : Copy đường dẫn của panel xuống dòng lệnh.

M-h : Hiển thị lịch sử dòng lệnh.
04/2009
Khoa CNTT - CĐCNTT
16
Input Line Keys
C-a Đưa con trỏ về đầu dòng.
C-e Đưa con trỏ về cuối dòng.
M-f Đưa con trỏ tới từ tiếp theo.
M-b Đưa con trỏ tới từ đứng trước đó.
M-backspace Xóa ngược một từ.
C-w Xóa các từ đứng sau từ đầu tiên.
04/2009
Khoa CNTT - CĐCNTT
17
Các phím chức năng
F1 Hiển thị trang trợ giúp.
F2 Hiển thị menu người dùng.
F3 Xem nội dung tập tin.
F4 Soạn thảo nội dung tập tin.
F5 Sao chép tập tin / thư mục.
F6 Di chuyển hoặc đổi tên tập tin / thư mục.
F7 Tạo thư mục.
F8 Xóa tập tin / thư mục.
F9 Chọn danh mục trên cùng.
F10 Thoát khỏi mc.
04/2009
Khoa CNTT - CĐCNTT
18
Trình tiện ích soạn thảo Vi
Vi (visual display) là trình soạn thảo chuẩn trên Linux.
Cú pháp :
$ vi [options] [filename]
$ view [filename]
Một số tùy chọn :
+n bắt đầu ở dòng n
+/pattern tìm kiếm các pattern
-r phục hồi tập tin sau khi hệ thống treo
Ví dụ :
$ vi text.txt soạn thảo tập tin text.txt
$ vi +5 text.txt mở tập tin text.txt tại dòng 5

04/2009
Khoa CNTT - CĐCNTT
19
Các chế độ làm việc
Có 3 chế độ (mode) làm việc:
Lệnh (command mode) – phím nhập vào là lệnh
Soạn thảo (edit mode)
Dòng lệnh (“:” mode) – thực hiện dòng lệnh sau “:”

Nhấn để thoát khỏi chế độ hiện tại
Hầu hết các lệnh là phân biệt hoa thường
04/2009
Khoa CNTT - CĐCNTT
20
Chế độ soạn thảo
a chèn ngay sau vị trí con trỏ
A chèn vào cuối dòng
i chèn ngay trước vị trí con trỏ
I chèn vào đầu dòng
o chèn một hàng mới duới vị trí con trỏ
O chèn một hàng mới trên vị trí con trỏ
r thay thế ký tự tại vị trí con trỏ
R thay thế bắt đầu từ vị trí con trỏ
S thay thế dòng hiện tại
C thay thế từ vị trí con trỏ đến cuối dòng
04/2009
Khoa CNTT - CĐCNTT
21
Di chuyển – theo ký tự
Sử dụng phím mũi tên để di chuyển con trỏ từng ký tự (tuỳ hỗ trợ của terminal)
h, j, k, l thay thế cho các phím mũi tên
[n]h dịch trái [n] ký tự
[n]j dịch xuống [n] ký tự
[n]k dịch lên [n] ký tự
[n]l dịch phải [n] ký tự

Lưu ý: lệnh có thể thêm chữ số đứng trước để chỉ số lần lặp lại lệnh đó
04/2009
Khoa CNTT - CĐCNTT
22
Di chuyển – theo màn hình
Sử dụng các phím PgUP, PgDown để cuộn 1 khung màn hình (tuỳ hỗ trợ của terminal)
ctrl + F cuộn xuống 1 khung màn hình
ctrl + B cuộn lên 1 khung màn hình
ctrl + D cuộn xuống 1/2 khung màn hình
ctrl + U cuộn lên 1/2 khung màn hình

(không phân biệt phím hoa thường)
04/2009
Khoa CNTT - CĐCNTT
23
Di chuyển – theo từ, dòng
G đến dòng cuối file
[n]G đến cuối file hoặc dòng thứ [n]
:n đến dòng thứ n
gg đến dòng đầu file
$ về cuối dòng (End)
^ về đầu dòng (Home)
[n]w tới [n] từ (word)
[n]b lùi [n] từ
e về cuối từ
04/2009
Khoa CNTT - CĐCNTT
24
Nhóm lệnh xóa
[n]x xoá [n] ký tự tại vị trí con trỏ (Del)
X xoá ký tự trước vị trí con trỏ (BkSpc)
[n]dw xoá [n] từ
D xoá từ vị trí con trỏ đến cuối dòng
[n]dd xoá [n] dòng từ vị trí con trỏ
d$ xoá đến cuối dòng
dG xoá đến cuối file

Văn bản bị xoá luôn được lưu tạm trong một bộ đệm (ý nghĩa giống như “cut”)
04/2009
Khoa CNTT - CĐCNTT
25
Copy, cut, paste
[n]yw copy [n] từ vào bộ đệm (yank)
[n]yy copy (yank) [n] dòng vào bộ đệm
[n]dw cắt [n] từ vào bộ đệm
[n]dd cắt [n] dòng vào bộ đệm
p dán từ bộ đệm vào sau con trỏ
P dán từ bộ đệm vào trước con trỏ
04/2009
Khoa CNTT - CĐCNTT
26
Một số lệnh đặc biệt
J nối dòng hiện tại và dòng kế
u undo thay đổi cuối cùng
U khôi phục dòng như trước khi bị sửa đổi
^R redo thay đổi sau đó
. lặp lại thay đổi cuối cùng
/[pattern] tìm kiếm theo hướng tới
?[pattern] tìm kiếm theo hướng lùi
n lặp lại tìm kiếm theo cùng chiều
N lặp lại tìm kiếm theo ngược chiều
04/2009
Khoa CNTT - CĐCNTT
27
Lưu và thoát tập tin
ZZ ghi nội dung bộ đệm ra file và thoát
x ghi nội dung bộ đệm ra file và thoát
:w ghi nội dung bộ đệm ra file
:q! huỷ phiên làm việc hiện tại và thoát
:wq ghi nội dung bộ đệm ra file và thoát

! buộc thi hành lệnh (force operation)
04/2009
Khoa CNTT - CĐCNTT
28
FAQ
04/2009
Khoa CNTT - CĐCNTT
29