Hai viên sỏi

Phong cảnh Trung Hoa và chuyện hai viên sỏi

Kính tặng Qúi vị
Sự khác biệt suy diễn về lý lẽ và suy diễn « bên lề »
Ngày xưa trong một làng quê có người nông dân nghèo khó,
không có tiền trả món nợ lớn cho một lão già xấu người, xấu nết.
Người nông dân có cô con gái xinh đẹp mà lão chủ nợ lâu nay ngắm nghé. Lão quyết định mặc cả với người nông dân.
Lão hứa sẽ xóa hết nợ nần, nếu người nông dân chịu gã con gái cho lão.


Thấy lão đề nghị, hai cha con lo lắng sợ hãi.


Thấy vậy, lão già gợi ý, đề nghị một giải pháp dễ nghe hơn.
Lão sẽ bỏ hai viên sỏi : một trắng, một đen vào trong một cái túi.
Và cô gái sẽ bốc một trong hai viên sỏi.
trong túi cột kín không thấy được.
Nếu cô gái bốc nhằm viên sỏi đen, cô sẽ trở thành vợ lão già xấu xí, nợ nần cha cô được tha.…
Nếu may mắn cô bốc trúng viên sỏi trắng, cô không phải làm vợ lão già, và nợ cha cô cũng được xóa hết.

Nhưng nếu cô từ chối, cha cô sẽ bị đẩy vào tù.
Lão già không ngừng nhắc về hai viên sỏi
trắng đen trong cái túi, và cô gái chấp nhận.

Khi lão lượm hai viện sỏi bỏ vào túi, cô gái nhìn rất kỹ.
Cô nhận ra lão già qủi quyệt đã bỏ vào túi 2 viên sỏi đen.
Nhưng cô gái im lặng, không nói gì cả.
Kế tiếp, lão già đề nghị cô thọc tay vào túi bốc một trong hai viên sỏi.
Cô gái nhìn ra dưới đất có vô số viên sỏi như lão già mới lấy bỏ vào túi xách.
Hãy tưởng tượng trường hợp như vậy bạn sẽ làm gì ?
để góp ý cho cô gái đáng thương đó.
Bạn có thể suy diễn ra 3 cách thức :

1. Cô gái có thể từ chối thọc tay vào túi bốc viên sỏi.
2. Bốc ra cả hai viên sỏi đen, cho lão biết lão đang lừa dối, gian xảo.

3. Chấp nhận bốc viên sỏi đen, làm vợ lão để giải thoát nợ nần cho cha cô.
Bạn dừng lại một vài phút suy nghĩ xem trong hoàn cảnh này mình phải làm gì.
Câu chuyện này mục đích để mỗi người nhìn lại chính mình…
hầu nhận ra sự khác biệt về lối suy diễn lấy lý lẽ làm chính, hay lối suy diễn « bên lề ».
trước sự lựa chọn của cô gái không thể có một kết thúc công minh
để phù hợp với lối suy nghĩ theo truyền thống  
mà bạn cho đó là kết qủa của một trong ba cách thức cô gái phải chấp nhận.
Như vậy bạn sẽ phải nghĩ gì đây ?
Bây giờ mời bạn theo dõi cô gái nhé:
Bạn cố gắng suy nghĩ trước khi xem giải thích…
Cô gái chậm rãi thọc tay vào túi, chọn một trong hai viên sỏi rồi làm sơ sẩy rơi xuống đường
trộn lộn với vô số viên sỏi dưới đất.

Trời ! Làm sao tôi có thể vụng về làm rơi viên sỏi ! Cô gái la lên.
Nhưng không quan trọng : tôi có thể bốc viên sỏi còn lại trong túi.
Ai cũng thấy tôi bốc viên sỏi đầu tiên, phải thế không ạ !

Bây giờ tôi bốc nhằm viên sỏi còn lại màu đen.
Như vậy chắc chắn viên đầu tiên rơi xuống đất phải la viên trắng. Thưa phải không ạ !
Và lão già chủ nợ cũng không thể nhận lỗi gian dối, lừa đảo của mình.
Cô gái đã biến đổi tình thế xem ra không còn lối thoát
bằng một chung cục nhiều lợi thế !
Ý hướng của câu chuyện này :
cho thấy luôn có những lý giải hiện hữu cho những vấn đề phức tạp
mà chúng ta chỉ nhìn dưới một khía cạnh .

Khi chúng ta vận dụng đầu óc suy nghĩ kỹ càng, rồi hãy trả lời theo sự khôn ngoan !
Tạm biệt Qúi vị
Belgique le 6 janvier 2011