Giao duc moi truong

giáo dục
sức khoẻ sinh sản cho phụ nữ và
trẻ em gái



nội dung
1.Một số khái niệm cơ bản:
- Định nghĩa SKSS
- Nội dung của SKSS
- Mục tiêu của chăm sóc SKSS
- GDSKSS
2. Tầm quan trọng của GDSKSS cho PN và TEG
3.Một số chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước về chăm sóc SKSS
4.Gợi ý một số chủ đề, PP, hình thức GDSKSS cho PN và TEG
5. Thực hành về PP GDSKSS cho PN và TEG


một số kháI niệm cơ bản về SKSS
1. §Þnh nghÜa SKSS: Héi nghÞ Quèc tÕ lÇn thø t­ vÒ D©n sè vµ Ph¸t triÓn (9/1994) ®· ®Þnh nghÜa:
- SKSS lµ tr¹ng th¸i khoÎ m¹nh hoµn toµn vÒ thÓ chÊt, tinh thÇn vµ x· héi cña tÊt c¶ mäi thø liªn quan ®Õn hÖ thèng sinh s¶n , c¸c chøc n¨ng vµ qu¸ trinh cña nã, chø kh«ng chØ lµ bÖnh tËt hay èm yÕu.
SKSS hµm ý lµ: con ng­êi cã thÓ cã mét cuéc sèng tinh dôc tho¶ m·n, an toµn, cã kh¶ n¨ng sinh s¶n vµ ®­îc tù do quyÕt ®Þnh
SKSS ngô ý nãi vÒ quyÒn cña PN vµ NG ®­îc th«ng tin vµ tiÕp cËn c¸c biÖn ph¸p KHHG§ an toµn, hiÖu qu¶, dÔ dµng vµ thÝch hîp nh»m sinh ®Î cã kÕ ho¹ch, quyÒn ®­îc tiÕp cËn víi c¸c dÞch vô ch¨m sãc søc khoÎ thÝch hîp gióp PN thai nghÐn vµ sinh ®Î an toµn.

2. Nội dung của SKSS: Theo Hội nghị Quốc tế lần thứ tư về Dân số và Phát triển, SKSS có 10 nội dung sau:
* Làm mẹ an toàn
* Kế hoạch hoá gia đinh
* Nạo hút thai
* Bệnh nhiễm khuẩn đường sinh sản
* Các bệnh lây truyền qua đường tinh dục
* Giáo dục giới tính- TD cho thanh thiếu niên
* Điều trị và phát hiện sớm các bệnh ung thư vú và ung thư đường sinh dục
* Vô sinh
* Chăm sóc SKSS vị thành niên.
* Giáo dục truyền thông vi SKSS - KHHGĐ
Đối với VN, Theo Chiến lược Quốc gia về chăm sóc SKSS VN từ 2001-2010, SKSS bao gồm 7 ND cần được ưu tiên:
- Quyền sinh sản
- KHHGĐ, giảm phá thai và phá thai an toàn
- Làm mẹ an toàn và chăm sóc trẻ sơ sinh
- BLNQĐTD, kể cả HIV/AIDS và vô sinh
- Phòng và chưa ung thư đường sinh sản
- SKSS vị thành niên
- Binh đẳng giới trong lĩnh vực chăm sóc SKSS
3. Mục tiêu của chăm sóc SKSS:
* Hội nghị Quốc tế lần thứ tư về Dân số và Phát triển đề ra MT của SKSS như sau:
Bảo đảm các dịch vụ chăm sóc SKSS trên mọi lĩnh vực dễ tiếp cận, vừa túi tiền và thuận lợi đối với khách hàng
Cho phép và hỗ trợ khách hàng tự quyết định về việc sinh đẻ và lựa chọn các biện pháp tránh thai
Đáp ứng nhu cầu về SKSS phù hợp với cộng đồng địa phương

* Đối với VN,Chiến lược Quốc gia về chăm sóc SKSS VN từ 2001-2010 đề ra MT của chăm sóc SKSS như sau: bảo đảm đến năm 2010:
- Tinh trạng SKSS được cải thiện rõ rệt và
- Giảm được sự chênh lệch giưa các vùng và các đối tượng
Bằng cách:
- Đáp ứng tốt hơn nhưng nhu cầu đa dạng về chăm sóc SKSS phù hợp với điều kiện của các cộng đồng ở từng địa phương,
- Đặc biệt chú ý đến các vùng và đối tượng khó khăn

4. Giáo dục SKSS:
GDSKSS khác Dịch vụ y tế
? ?
Tác động tới nhận thức, Cung cấp các
thái độ, hành vi có liên quan dịch vụ
tới SKSS

GDSKSS khác GDDS
? ?
Tác động tới các V/đ Giảm tỉ lệ
SK liên quan tới hệ SS, tăng dân số
liên quan tới giống nòi
Thảo luận
Thực trạng và nguyên nhân về SKSS hiện nay ở địa phương?
Các giải pháp đã làm?
Thực trạng về SKSS hiện nay
Thực trạng về SKSS ở nước ta có nhiều v/đ đáng lo ngại, ảnh hưởng đến SK của PN và TEG:
1. Về xâm hại tình dục TE:
Chiếm gần 1/3 trong các vụ mắc tội XHTD
Tính chất tội phạm ngày càng nghiêm trọng:
+ Phạm tội với trẻ nhỏ tuổi
+ Xâm hại tình dục xong giết trẻ để phi tang
+ XHTD nhiều TE
+ Bố đẻ xâm hại con gái
+ Bố dượng xâm hại con riêng của vợ
+ TE xâm hại TE
+.v.v.
2. Về tệ nạn tảo hôn:
ở các nước đang phát triển:
82 triệu TEG từ 10 - 17 tuổi kết hôn
ở Việt Nam:
17 nghìn TEG từ 13 - 14 tuổi kết hôn
126 nghìn TEG từ 15 - 17 tuổi kết hôn
3. Về ung thư vú:
ở Hà Nội: cứ 100 nghìn PN có 30 người bị ung thư vú
ở TP.HCM: cứ 100 nghìn PN có 20 người bị ung thư vú
4.Về mang thai, phá thai ở tuổi VTN:
Năm 2003: trên thế giới, 15 triệu TEG từ 15-19 tuổi sinh con (chiếm 10% TE sinh ra trên toàn thế giới)
Năm 2002: ở VN, 11,2% VTN có QHTD, trong đó 33,9% không sử dụng biện pháp tránh thai nào.
Tỉ lệ nạo, phá thai cao, đứng thứ 3 trên TG, trong đó 20% ở tuổi VTN
Mỗi năm trên TG:
600 nghìn người chết do thai nghén
70 nghìn người chết do nạo, phá thai
Mỗi năm ở VN: 70 nghìn ca nạo, phá thai
Bệnh viện Từ Dũ năm 2004: 30 nghìn ca nạo phá thai, trong đó 5 nghìn ca dưới 19 tuổi.
5. Về bệnh phụ khoa: mỗi năm tăng 15-27%
Các bệnh thường mắc:
Viêm nhiễm âm hộ - âm đạo
Viêm nội mạc tử cung
Viêm buồng trứng
Viêm ống dẫn trứng
6. Về ung thư đường sinh sản:
Mỗi năm trên TG: gần nửa triệu PN tử vong vì UTĐSS (chủ yếu là UT cổ tử cung)
ở HN: UTCTC đứng thứ 2 sau UTV
ở TP HCM: UTCTC đứng hàng đầu
8. Về nhiễm các bệnh lây truyền qua đường tình dục:
Mỗi năm trên TG: 333 triệu ca nhiễm CBLTQĐTD
ở VN: 1,16% VTN bị bệnh lậu
1,5% VTN bị CBLTQĐTD khác
Nguyên nhân
1. Nhận thức về SKSS còn hạn chế:
- 26,1% TN và VTN không biết cụm từ SKSS - KHHGĐ
- ít trao đổi với nhau về SKSS (tình dục)
2. Giáo dục của gia đình về SKSS chưa được chú trọng: chỉ khoảng
hơn một nửa số TN được gia đình trao đổi về GT -TD - SKSS
3.Thiếu kiến thức về SKSS:
25% TN và VTN không biết làm thế nào để tránh được thai
Nhiều PN mắc bệnh phụ khoa do thiếu k/t về vệ sinh PN
Nhiều PN bị UTCTC do: sinh hoạt tình dục sớm, sinh nở nhiều lần, nạo phá thai nhiều, nhiếm CBLTQĐTD,.
.v.v.
4. Do phong tục tập quán còn lạc hậu

? Cần thiết phải GDSKSS cho PN và TEG
Một số chủ trương, chính sách của đảng và nhà nước về chăm sóc SKSS
Nghị quyết HN lần thứ 4 BCHTƯ Đảng Khoá VII về chính sách DS-KHHGĐ
Chiến lược dân số VN 2001-2010
Chiến lược truyền thông-giáo dục chuyển đổi hành vi về DS-SKSS-KHHGĐ giai đoạn 2001-2005
Chiến lược phát triển thanh niên Vn đến năm 2010
Chiến lược quốc gia về chăm sóc SKSS VN giai đoạn 2010-2010
*Chiến lược dân số VN 2001-2010 đã đề ra:
Mục tiêu:
+ Tiếp tục thực hiện các giải pháp nhằm làm giảm sức ép của sự gia tăng DS ở mức hợp lí
+ Giải quyết đồng bộ, từng bước và có trọng điểm từng yếu tố của chất lượng, cơ cấu DS và phân bố DS
Nhiệm vụ cơ bản:
+ Xây dựng và thực hiện các chính sách XH để nâng cao vị thế và quyền năng cho PN
+ Khuyến khích nam giới chia sẻ trách nhiệm trong việc chăm sóc SKSS-KHHGĐ, trong công việc GĐ và nuôi dạy con
+ Tạo sự bình đẳng về chăm sóc y tế, cơ hội học hành cho TEG và PN
Giải pháp: nâng cao dân trí, tăng cường vai trò gia đình và bình đẳng giới
* Chiến lược quốc gia về chăm sóc SKSS VN giai đoạn 2010-2010 đề ra:
Mục tiêu của chăm sóc SKSS: bảo đảm đến năm 2010 tinh trạng SKSS được cải thiện rõ rệt và giảm được sự chênh lệch giưa các vùng và các đối tượng bằng cách đáp ứng tốt hơn nhưng nhu cầu đa dạng về chăm sóc SKSS phù hợp với điều kiện của các cộng đồng ở từng địa phương, đặc biệt chú ý đến các vùng và đối tượng khó khăn
7 nội dung của chăm sóc SKSS:
- Quyền sinh sản
- KHHGĐ, giảm phá thai và phá thai an toàn
- Làm mẹ an toàn và chăm sóc trẻ sơ sinh
- BLNQĐTD, kể cả HIV/AIDS và vô sinh
- Phòng và chưa ung thư đường sinh sản
- SKSS vị thành niên
- Binh đẳng giới trong lĩnh vực chăm sóc SKSS

Mục tiêu GDSKSS cho PN và TEG
Cung cấp/trang bị cho PN và TEG những kiến thức và kĩ năng cần thiết về SKSS
Củng cố kĩ năng biết chữ và tính toán
Góp phần nâng cao quyền năng cho PN và TEG, khuyến khích nam giới chia sẻ trách nhiệm trong việc chăm sóc SKSS-KHHGĐ.
gợi ý một số chủ đề GDSKSS cho PN và TEG
1.Cơ sở lựa chọn chủ đề:
Các vấn đề và nhu cầu của PN và TEG ở địa phương có liên quan tới SKSS
Các vấn đề do yêu cầu GDSKSS của đất nước, của từng địa phương, từng cộng đồng đặt ra
2.Gợi ý một số chủ đề:
* Quan niệm không đúng về SKSS
* Vệ sinh phụ nữ
* Sự thụ thai:
- Quá trình thụ thai
- Dấu hiệu thai nghén và cách thử thai
- Hậu quả của việc mang thai, có con ở tuổi VTN
- Khi nào thì nên có con




* Làm mẹ an toàn:
- Chăm sóc trước khi mang thai
- Chăm sóc khi mang thai
- Chăm sóc khi sinh
- Chăm sóc sau khi sinh
* Kế hoạch hoá gia đình:
- Cơ chế của các biện pháp tránh thai
- Các biện pháp tránh thai
- Lựa chọn các biện pháp tránh thai phù hợp
- Xử trí khi có thai ngoài ý muốn
* Bệnh nhiễm khuẩn đường sinh sản: viêm hố chậu, viêm âm đạo, viêm tử cung
* Bệnh nhiễm khuẩn LTQĐTD:
- Một số dấu hiệu thường gặp
- Hậu quả và cách phòng tránh
- Xử trí khi mắc bệnh
* Giáo dục tình dục:
- Tình dục
- Xâm hại tình dục, quấy rối tình dục
- Tình dục có văn hoá
- Tình dục an toàn
* Phát hiện sớm ung thư vú và ung thư đường sinh dục
* Vô sinh: nguyên nhân và cách phòng tránh
* Quyền và trách nhiệm liên quan đến SKSS:
- Các quyền liên quan đến SKSS
- Trách nhiệm trong việc thực hiện và bảo vệ các quyền liên quan đến SKSS
- Tìm kiếm sự hỗ trợ giúp đỡ khi gặp khó khăn về SKSS
V.v.
Con gái ở tuổi dạy thì không thể có thai
Sai. Con gái bắt đầu rụng trứng ở tuổi dậy thì, và khi rụng trứng là có khả năng có thai.
Chưa hành kinh lần nào cũng có thể có thai
Đúng. Trứng có thể rụng trước lần hành kinh đầu tiên. nếu QHTD trước lần hành kinh đầu tiên thì cũng có thể có thai
Giao hợp ở tư thế đứng thì không thể có thai
Sai. Dù có giao hợp đứng thì tinh dịch cũng được phóng mạnh vào đáy âm đạo, tinh trùng nhanh chóng tìm đến cổ tử cung và bơi lên phía trên tìm trứng
Sau khi giao hợp rửa âm đạo ngay thì không có thai
Sai. Khi người nam phóng tinh, tinh dịch được phóng mạnh vào đáy âm đạo, tinh trùng nhanh chóng bơi qua CTC lên phía trên, nên rửa âm đạo (dù ngay lập tức) không có t/d tránh thai
Rút dương vật ra ngoài khi sắp phóng tinh vẫn có khả năng có thai
Đúng. Trước khi phóng tinh có thể có vài giọt dịch rớt ra, trong dịch này có thể chứa tinh trùng. Do vậy vẫn có thể gây thụ thai.
Giao hợp ít thì không có thai
Sai. Chỉ cần một lần giao hợp, nếu tinh trùng gặp trứng thì người nữ có thể thụ thai
Giao hợp lần đầu tiên cũng có thể có thai
Đúng. Chỉ cần một lần giao hợp, nếu tinh trùng gặp trứng thì người nữ có thể thụ thai
Nếu PN đi tiểu ngay sau khi giao hợp thì bớt k/n có thai
Sai. ở PN đường tiểu và đường sinh dục tách biệt hẳn nhau, do vậy đi tiểu không thể có tác dụng bớt k/n có thai
cơ chế của các biện pháp tránh thai
Ngăn cản tinh trùng gặp trứng
Ngăn cản sự rụng trứng
Ngăn cản sự làm tổ của hợp tử trong tử cung
Tình dục có văn hoá
Có tình yêu
Tự nguyện
Tôn trọng nhau
Chung thuỷ
Vì cả hai người
Sử dụng các biện pháp an toàn (tránh bệnh và tránh thai ngoài ý muốn)
Có trách nhiệm (với mình, với người yêu và những người khác có liên quan)
Tình dục an toàn
Tình dục an toàn là QHTD mà không để dịch sinh dục của người này tiếp xúc với bộ phận sinh dục của người khác. TDAT bao hàm tất cả các hoạt động TD giúp cả hai người giảm bớt nguy cơ nhiễm khuẩn LTQĐTD và có thai ngoài ý muốn
Lựa chọn TDAT:
- Không QHTD
- QHTD không giao hợp : ôm hôn, vuốt ve, thủ dâm,.
- Luôn sử dụng bao cao su đúng cách trong QHTD có giao hợp
5 nhóm quyền liên quan đến SKSS
Quyền được thông tin, giáo dục
Quyền được an toàn và bảo vệ
Quyền được tự do lựa chọn các quyết định có liên quan đến tình dục, SKSS, hôn nhân, gia đình
Quyền được chăm sóc sức khoẻ
Quyền được bình đẳng và không bị phân biệt đối xử
Nội dung thảo luận

Xác định chủ đề giáo dục sức khoẻ sinh sản cho phụ nữ và trẻ em gái tại địa phương
Căn cứ xác định các chủ đề đó
Gợi ý phương pháp và hình thức GDSKSS cho PN và TEG
Đặc điểm của PN và TEG:
Có trình độ VH và hiểu biết hạn chế hơn NG
Phụ thuộc vào chồng, gia đình chồng
Hay mặc cảm, tự ti, ngại ngùng, xấu hổ
Bận bịu với công việc nội trợ gia đình, chăm sóc bố mẹ, con cáI
It giao tiếp, ít tham gia các h/động XH hơn NG
ít có thời gian nhàn rỗi hơn
Nhiều lo lắng hơn
Mệt mỏi hơn,.
Vì vậy, để giáo dục PN:
Phải tôn trọng, tin tưởng họ với tư cách là người lớn, người có nhiều kinh nghiệm
Nội dung GD phải thiết thực, phảI giúp họ g/q những v/đ của họ
Phải dựa vào kinh nghiệm và hiểu biết đã có của PN. Phải giúp họ điều chỉnh, bổ sung, hoàn thiện những kinh nghiệm, hiểu biết đã có
Phải tạo đ/k cho PN được t/g, phát biểu, trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm, suy nghĩ của mình
Phải thông cảm, chia sẻ với hoàn cảnh kk của họ, giúp họ g/q những kk, vướng mắc
Phải coi trong việc thường xuyên khuyến khích, động viên kịp thời
Phải vui vẻ, nhẹ nhàng, thoải mái
Gợi ý phương pháp
Phương pháp thuyết trình kết hợp với sử dụng phương tiện trực quan
Phương pháp thảo luận nhóm
Phương pháp tranh luận
Phương pháp nghiên cứu tình huống
Phương pháp đóng vai
Gợi ý hình thức tổ chức
Tổ chức các lớp tập huấn
Tổ chức các lớp chuyên đề
Tổ chức các buổi nói chuyên
Tổ chức các buổi họp
Tổ chức sinh hoạt câu lạc bộ
Tổ chức các cuộc thi vẽ, viết, thi tiểu phẩm,..
Tổ chức các chiến dịch như chiến dịch KHHGĐ
..v.v.
thực hành về phương pháp GDSKSS

Các nhóm tự chọn một phương pháp
Chuẩn bị
Lên trình diễn trước lớp



Xin chân thành cảm ơn