GIÁO DỤC KỸ NĂNG SỐNG CHO TRẺ MẦM NON

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
---------------------------


GIÁO DỤC KĨ NĂNG SỐNG
trong chương trình GDMN




Kĩ năng sống là gì?
Vì sao phải dạy kĩ năng sống cho trẻ?
Một số vấn đề chung về KNS và GD KNS
Quan niệm về KNS
- Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), KNS là khả năng để có hành vi thích ứng (adaptive) và tích cực (positive), giúp các cá nhân có thể ứng xử hiệu quả trước các nhu cầu và thách thức của cuộc sống hàng ngày
- Theo Quỹ nhi đồng Liên hợp quốc (UNICEF), KNS là cách tiếp cận giúp thay đổi hoặc hình thành hành vi mới. Cách tiếp cận này lưu ý đến sự cân bằng về tiếp thu kiến thức, hình thành thái độ và kỹ năng.
Quan niệm về KNS (tiếp)
- Theo UNESCO, KNS gắn với 4 trụ cột của GD, đó là: Học để biết, gồm các KN tư duy như: giải quyết vấn đề, tư duy phê phán, ra quyết định, nhận thức được hậu quả,…; Học làm người gồm các KN cá nhân như: ứng phó với căng thẳng, cảm xúc, tự nhận thức, tự tin,…; Học để sống với người khác, gồm các KN xã hội như; giao tiếp, thương lượng, tự khẳng định, hợp tác, làm việc theo nhóm, thể hiện sự cảm thông; Học để làm, gồm KN thực hiện công việc và các nhiệm vụ như KN đặt mục tiêu, đảm nhận trách nhiệm,…

Bản chất của KNS
Bản chất của KNS là kỹ năng tự quản bản thân và kỹ năng xã hội cần thiết để cá nhân tự lực trong cuộc sống, học tập và làm việc hiệu quả.
Kĩ năng sống là:
Khả năng làm chủ bản thân của mỗi người, khả năng ứng xử phù hợp với những người khác và với xã hội, khả năng ứng phó tích cực trước các tình huống của cuộc sống.
Lưu ý
Cần phân biệt KNS với các KN thực hiện công việc, kĩ năng chuyên môn, nghề nghiệp như đọc, đếm, vẽ, soạn thảo văn bản, xác định phương hướng,…
PHÂN LOẠI KĨ NĂNG SỐNG
* Theo UNESCO, WHO và UNICEF, có thể xem KNS gồm các kỹ năng cốt lõi sau:
Kỹ năng giải quyết vấn đề
Kỹ năng suy nghĩ/tư duy phân tích có phê phán
Kỹ năng giao tiếp hiệu quả
Kỹ năng ra quyết định
Kỹ năng tư duy sáng tạo
Kỹ năng giao tiếp ứng xử cá nhân
Kỹ năng tự nhận thức và tự tin của bản thân, xác định giá trị
Kỹ năng thể hiện sự cảm thông
Kỹ năng ứng phó với căng thẳng và cảm xúc.
PHÂN LOẠI KĨ NĂNG SỐNG (tiếp)
* Trong giáo dục ở Anh, KNS được chia thành 6 nhóm chính là:
a. Hợp tác nhóm
b. Tự quản
c. Tham gia hiệu quả
d. Suy nghĩ/tư duy bình luận, phê phán
đ. Suy nghĩ sáng tạo
e. Nêu vấn đề và giải quyết vấn đề
PHÂN LOẠI KĨ NĂNG SỐNG (tiếp)
* Ở Việt Nam :
a. Nhóm các KN nhận biết và sống với chính mình: tự nhận thức, xác định giá trị, ứng phó với căng thẳng, tìm kiếm sự hỗ trợ, tự trọng, tự tin, ...
b. Nhóm các KN nhận biết và sống với người khác: giao tiếp có hiệu quả, giải quyết mâu thuẫn, thương lượng, từ chối, bày tỏ sự cảm thông, hợp tác,...
c. Nhóm các KN ra quyết định một cách có hiệu quả: tìm kiếm và xử lí thông tin, tư duy phê phán, tư duy sáng tạo, ra quyết định, giải quyết vấn đề,...
Kỹ năng sống thay đổi theo nền văn hoá và hoàn cảnh xã hội. Vì vậy, trong quá trình dạy kỹ năng sống, cần xem xét các yếu tố văn hoá và xã hội có ảnh hưởng đến việc ra quyết định hay lựa chọn hành động.
MỘT SỐ KNS CỐT LÕI
Kỹ năng tự nhận thức
Tự trọng
Thể hiện cảm thông
Có trách nhiệm
Ứng phó với sự căng thẳng
Kiểm soát cảm xúc
Giao tiếp hiệu quả
Quan hệ của cá nhân với người khác
Suy nghĩ sáng tạoRa quyết định
Giải quyết vấn đề
SỰ CẦN THIẾT PHẢI GIÁO DỤC KĨ NĂNG SỐNG CHO TRẺ
1. Kĩ năng sống thúc đẩy sự phát triển cá nhân và xã hội
Thực tế cho thấy, có khoảng cách giữa nhận thức và hành vi của con người, có nhận thức đúng chưa chắc đã có hành vi đúng.
- KNS chính là những nhịp cầu giúp con người biến kiến thức thành thái độ, hành vi và thói quen tích cực, lành mạnh.
- KNS góp phần thúc đẩy sự phát triển XH, ngăn ngừa các vấn đề xã hội và bảo vệ quyển con người.
- Giáo dục KNS sẽ thúc đẩy những hành vi mang tính xã hội tích cực, giúp nâng cao chất lượng cuộc sống xã hội và giảm các vấn đề xã hội. Giáo dục KNS còn giải quyết một cách tích cực nhu cầu và quyền con người, quyền công dân được công nhân trong luật pháp Việt Nam và quốc tế.
SỰ CẦN THIẾT PHẢI GIÁO DỤC KĨ NĂNG SỐNG CHO TRẺ
2. Giáo dục KNS là yêu cầu cấp thiết đối với thế hệ trẻ
Trẻ thiếu kinh nghiệm sống, dễ bị lôi kéo, kích động … hiện nay, thế hệ trẻ thường xuyên chịu tác động đan xen của những yếu tố tích cực và tiêu cực, luôn được đặt vào hoàn cảnh phải lựa chọn những giá trị, phải đương đầu với những khó khăn, thách thức, những áp lực tiêu cực. Nếu thiếu KNS, các em dễ bị lôi kéo vào các hành vi tiêu cực, bạo lực, vào lối sống ích kỉ, lai căng, thực dụng, dễ bị phát triển lệch lạc về nhân cách.
GD KNS giúp các em có khả năng ứng phó tích cực trước sức ép của CS và sự lôi kéo thiếu lành mạnh, giúp các em xây dựng mối quan hệ tốt đẹp với GĐ, bạn bè và mọi người, sống an toàn, lành mạnh và phát triển tốt.
SỰ CẦN THIẾT PHẢI GIÁO DỤC KĨ NĂNG SỐNG CHO TRẺ
3. Đối với trẻ MN
Trong quá trình phát triển nhân cách nếu trẻ được sớm hình thành và tôn vinh các giá trị đích thực của mình thì các em sẽ có một nhân cách phát triển toàn diện, bền vững, có khả năng thích ứng và chống chọi với mọi biến động xã hội, biết tự khẳng định mình trong cuộc sống...
Trẻ em là giai đoạn học, tiếp thu, lĩnh hội những giá trị sống để phát triển NC, do đó cần giáo dục KNS cho trẻ để trẻ có nhận thức đúng và có hành vi ứng xử phù hợp ngay từ khi còn nhỏ
THẢO LUẬN NHÓM
Mục tiêu giáo dục kĩ năng sống cho trẻ MN?
Nội dung giáo dục kĩ năng sống trong chương trình giáo dục mầm non
Các nhóm kĩ năng sống cần dạy cho trẻ mầm non?
Hãy nêu một số KNS cụ thể được bạn dạy cho trẻ tại trường/lớp.
MỤC TIÊU GIÁO DỤC KNS
Mục tiêu của giáo dục kỹ năng sống là rèn luyện cách tư duy tích cực, hình thành thói quen tốt thông qua các hoạt động và bài tập trải nghiệm.
Mục tiêu của giáo dục kỹ năng sống là để giúp người học có khả năng làm chủ bản thân, ứng xử phù hợp với xung quanh và có khả năng ứng phó tích cực trước các tình huống của cuộc sống.
Mục tiêu giáo dục KNS cho trẻ MN là nhằm giúp trẻ có kinh nghiệm trong cuộc sống, biết được những điều nên làm và không nên làm, giúp trẻ tự tin, chủ động và biết cách xử lý các tình huống trong cuộc sống, khơi gợi khả năng tư duy sáng tạo của trẻ, đặt nền tảng cho trẻ trở thành người có trách nhiệm và có cuộc sống hài hòa trong tương lai.
Các nhóm KNS có thể dạy cho trẻ em tuổi mầm non

Nhóm kĩ năng chăm sóc bản thân
Nhóm kĩ năng quản lý cảm xúc
Nhóm kĩ năng giao tiếp
Nhóm kĩ năng đảm nhận trách nhiệm
Nhóm kĩ năng lãnh đạo

Định hướng GDKNS trong nhà trường phổ thông ở Việt Nam

1. Quan niệm về KNS
Bộ Giáo dục và Đào tạo thống nhất quan điểm của UNICEF: Kỹ năng sống là cách tiếp cận giúp thay đổi hoặc hình thành hành vi mới. (Cách tiếp cận này lưu ý đến sự cân bằng về tiếp thu kiến thức, hình thành thái độ và kỹ năng).
Mục đích và yêu cầu của đưa GDKNS vào các HĐGD
GDKNS tạo cơ hội cho trẻ vận dụng kiến thức, kỹ năng đã học vào giải quyết các vấn đề của thực tiễn gần gũi với đời sống hàng ngày.
- Tổ chức GDKNS nhằm tạo hứng thú, sáng tạo và tính tích cực hơn trong các hoạt động của trẻ
tránh làm hình thức, làm quá tải chương trình hiện có.
Nội dung giáo dục KNS cho trẻ trong chương trình GDMN
Đơn giản.
Gần gũi
Thiết thực với cuộc sống
Tạo cơ hội cho trẻ vận dụng kiến thức, kỹ năng đã học vào giải quyết các vấn đề của thực tiễn gần gũi với đời sống của trẻ.
Tạo hứng thú, sáng tạo và tính tích cực hơn trong các hoạt động cho trẻ
Minh họa: Kĩ năng xã hội
Kĩ năng ứng xử phù hợp với những người gần gũi xung quanh
Kĩ năng hợp tác
Kỹ năng tuân thủ các quy tắc xã hội
Kỹ năng giao tiếp lịch sự, lễ phép
Kỹ năng tự phục vụ
Phương pháp giáo dục KNS cho trẻ MN

Thảo luận nhóm:
Phương pháp giáo dục KNS cho trẻ MN?

Các hoạt động giáo dục kĩ năng sống cho trẻ trong trường MN?
Phương pháp giáo dục KNS cho trẻ MN

PPDH được hiểu là cách thức, là con đường hoạt động chung giữa GV và trẻ, trong những điều kiện xác định, nhằm đạt tới mục đích bài học.
Làm gương/làm mẫu
Trải nghiệm
Trò chơi
Tập luyện thường xuyên
Trò chuyện, đàm thoại
Giải quyết tình huống
Thông qua các hoạt động nghệ thuật như vẽ tranh, ca hát, nhảy múa, kể chuyện
Khen ngợi, động viên trẻ kịp thời
Các hoạt động giáo duc KNS trong trường MN

Giáo dục kĩ năng sống cho trẻ có thể tiến hành trong tất cả các hoạt động giáo dục hàng ngày như: vui chơi, học tập, chăm sóc sức khỏe, lao động vừa sức, lễ hội, tham quan...Mỗi hoạt động có ưu thế riêng đối với việc dạy những KNS cần thiết với cuộc sống của trẻ. Để có được KNS trẻ cần phải có thời gian, trong một quá trình tập luyện thường xuyên với sự hỗ trợ của người lớn và bạn bè.
Các yêu cầu giáo dục KNS cho trẻ
Tương tác
Trải nghiệm
Tập luyện
Thay đổi hành vi
Thời gian - Môi trường giáo dục
Thực hành xây dựng hoạt động giáo dục KNS cho trẻ MN
Thảo luận nhóm
Các kĩ năng sống mà bạn đã dạy trẻ trong lớp, trong trường.
Các hoạt động bạn đã thực hiện để giáo dục KNS cho trẻ khi triển khai các lĩnh vực giáo dục trong chương trình GDMN.
Thực hành xây dựng một hoạt động cụ thể để giáo dục kĩ năng sống cho trẻ trong trường MN



Trân trọng cảm ơn !