GIÁO ÁN VẬT LÝ 10 NÂNG CAO

Phần I: CƠ HỌC

Chương 1: ĐỘNG HỌC CHẤT ĐIỂM

Tiết: 1 CHUYỂN ĐỘNG CƠ
MỤC TIÊU
1. Kiến thức
- Biết và nêu được các khái niệm cơ bản: tính tương đối của chuyển động, khái niệm chất điểm, quỹ đạo, hệ quy chiếu, cách xác định vị trí của một chất điểm bằng toạ độ, xác định thời gian bằng đồng hồ, phân biệt khoảng thời gian và thời điểm.
- Biết được muốn nghiên cứu chuyển động của chất điểm, cần thiết chọn một hệ quy chiếu để xác định vị trí của chất điểm và thời điểm tương ứng.
- Biết và thực hành được việc xác định toạ độ và thời điểm tương ứng của một chất điểm trên hệ trục toạ độ.
2. Kỹ năng
- Chọn hệ quy chiếu, mô tả chuyển động.
- Chọn mốc thời gian, xác định thời gian.
- Phân biệt chuyển động cơ với các chuyển động khác.
CHUẨN BỊ
1. Giáo viên
- Tìm một số tranh ảnh minh hoạ cho chuyển động tương đối, đồng hồ đo thời gian…
- Hình vẽ chiếc đu quay trên giấy to.
2. Học sinh
- Cần có đủ SGK, sách bài tập.
- Xem lại những vấn đề đã được học ở lớp 8: Thế nào là chuyển động? Thế nào là độ dài đại số của chuyển động?
C. TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
Hoạt động 1 ( 5 phút): ĐVĐ vào bài: một phi công vũ trụ đang làm việc trong một khoang kín của tàu vũ trụ. Anh ta không biết là anh ta có chuyển động cùng với tàu vũ trụ trên quỹ đao hay không. Cảm giác của anh ta có đúng không? Tại sao?
Hoạt động 2 ( 20 phút): Nhận biết chuyển động cơ, vật mốc, chất điểm, quỹ đạo, thời gian trong chuyển động.

Hoạt động của GV
Hoạt động của HS
Nội dung ghi bảng

- Yêu cầu Hs xem tranh Sgk.
- Chuyển động cơ là gì? Vật mốc? Ví dụ?
- Giới thiệu cho hs một số chuyển động cơ học.


- Yêu cầu hs trả lời câu hỏi đầu bài.
- Tại sao chuyển động cơ có tính tương đối? Ví dụ?

- Phân tích một ví dụ về chuyển động tương đối.
- Chất điểm là gì? Chất điểm có thực không?

- Khi nào thì một vật được gọi là một chất điểm?


- Hãy lấy ví dụ trong một số trường hợp vật được coi là một chất điểm.
- Nêu câu hỏi C1.




- Quỹ đạo là gì? Ví dụ?

- Yêu cầu hs phân tích về quỹ đạo của giọt nước trong 2 trường hợp ở hình 1.3 SGK.
- Làm thế nào để xác định vị trí của một chất điểm?
- Phân tích cách xác định vị trí thông qua xác định tọa độ và các kết quả về dấu của tọa độ theo chiều của trục tọa độ dựa vào H1.4 SGK.
- Tọa độ của một điểm có phụ thuộc gốc tọa độ được chọn không?

- Để xác định thời gian, ta dùng cái gì?
- Để xác định thời điểm ta làm như thế nào?
- Phân biệt cho hs: Thời điểm là khoảng thời gian cực ngắn được hạn định một cách chính xác, nếu xem khoảng thời gian là một trục số thì thời điểm là một điểm trên trục số này. Khoảng thời gian là tập hợp của rất nhiều thời điểm.
- Yêu cầu hs lấy ví dụ?
- Phân tích một số thời điểm và khoảng thời gian trong bảng giờ tàu ở SGK.
- Xem tranh sgk.
- Chuyển động cơ là sự dời chỗ của vật trong không gian theo thời gian.
- Vật mốc là một vật bất kì, thông thường ta hay chọn là một vật đứng yên so với Trái Đất.
- TL: đúng, vì anh ta không có vật gì làm vật mốc.
- Chuyển động cơ có tính tương đối vì tùy theo việc ta chọn vật nào làm vật mốc.


- Chất điểm là một điểm rất nhỏ, là một khái niệm không có trong thực tế.
- Khi một vật có kích thước rất nhỏ có thể bỏ qua được so với phạm vi chuyển động của nó.
-VD: xe lửa đang chuyển động tren đường ray từ Bắc vào Nam.
- Tỷ số: RTĐ/Rqđ = 0,4. 10-4, rất nhỏ, vì vậy có thể coi TĐ như một chất điểm trong chuyển động của nó trên quỹ đạo quạnh Mặt trời.
- Quỹ đạo là quỹ tích các vị trí của chất điểm trong không gian.
- Quỹ đạo của ôtô khi chuyển động trên một đường thẳng là một đường thẳng.

- Chọn một vật hoặc một vị trí bất kì làm