Giáo án Chí Phèo

Hình như một thời hắn đã ao ước có một gia đình nho nhỏ. Chồng cuốc mướn, cày thuê. Vợ dệt vải.Chúng lại bỏ một con lợn nuôi để làm vốn liếng. Khá giả thì mua dăm ba sào ruộng làm.( trang228 SGK)
Nhớ lại ước mơ ngày nào về một mái ấm gia đình.
Tỉnh dậy hắn thấy hắn già mà vẫn còn cô độc … Ngoài bốn mươi tuổi đầu… Đó không phải tuổi mà người ta mới bắt đầu sửa soạn. Hắn đã tới cái dốc bên kia của đời..( Trang 228 SGK).
Chí Phèo hình như đã trông trước thấy tuổi già của hắn, đói rét và ốm đau, và cô độc, cái này còn đáng sợ hơn đói rét và ốm đau. ( Trang 228 SGK).
Nhận thức rõ thực tại và tương lai thê thảm
của đời mình, sợ cô độc.
Chí Phèo đã thức tỉnh về mặt
nhận thức.

* Yếu tố nào xuất hiện có tác dụng làm chuyển biến sâu
sắc hơn nội tâm Chí Phèo?

- Ý nghĩa về chi tiết bát cháo hành.

* Hãy cho biết diễn biến tâm trạng của Chí Phèo khi ăn
cháo hành ?
- Diễn biến tâm trạng của Chí Phèo :
+ ngạc nhiên.
+ mắt hình như ươn ướt.
+ bâng khuâng.
+ vừa vui vừa buồn.
+ một cái gì nữa giống như là ăn năn.
+ Suy nghĩ về cuộc đời.
+ Muốn làm hòa với mọi người.
+ Thèm lương thiện.
+ Hy vọng Thị Nở là cầu nối trở về với cuộc sống lương thiện
 Chí Phèo đã thức tỉnh về nhân tính.

* Tại sao bát cháo hành của Thị Nở lại làm nên sự chuyển biến đặc biệt
sâu sắc như vậy đối với Chí Phèo?
-Bởi vì lần này là lần thứ nhất hắn được một người đàn bà cho. Xưa nay,
nào hắn có thấy ai tự nhiên cho cái gì. Hắn vẫn phải dọa nạt hay là giật
cướp.(trang 229 SGK)
Nhưng tại sao mãi đến tận bây giờ hắn mới nếm vị mùi cháo … Có ai nấu cho
mà ăn đâu? … Đời hắn chưa bao giờ được săn sóc bởi một bàn tay “đàn bà”
Hắn nhớ đến “bà ba”, cái con quỷ cái …Nó chỉ nghĩ đến thỏa nó chứ có yêu
hắn đâu…Vì thế bát cháo hành của thị Nở làm hắn suy nghĩ nhiều.
( trang229 và 230 SGK)

*Ý nghĩa của bát cháo hành :

- Bát cháo hành chính là tình thương mộc mạc,
chân thành của Thị Nở  Là biểu hiện của tình người.
=> Lương tâm,lương tri đã trở về trong hắn.
Bát cháo hành có ý nghĩa
nhân đạo sâu sắc.


C. Khi bị Thị Nở cự tuyệt :
* Tìm chi tiết thể hiện thái độ , tâm trạng của Chí Phèo khi bị Thị Nở từ chối ?
- Hắn bỗng nhiên ngẩn người.
- …Hắn lại như hít thấy hơi cháo hành.
- Hắn cứ ngồi ngẩn mặt ra.
- Hắn sửng sốt, đứng lên gọi lại.
-Hắn đuổi theo thị nắm lấy tay.
-Và hắn uống…càng uống càng tỉnh…tỉnh ra, chao ôi buồn!
-Hắn cứ thoang thoảng thấy hơi cháo hành.
-Hắn ôm mặt khóc rưng rức . Rồi lại uống…
* Nêu nguyên nhân bi kịch của Chí Phèo ?

+ Nguyên nhân trực tiếp: do định kiến xã hội .
(Lời của bà cô nói với Thị Nở).

+ Nguyên nhân sâu xa: do bản chất xã hội bất công đã đẩy người dân lương thiện vào tình trạng bị tha hóa.
Dẫn chứng

Hắn dõng dạc:
- Tao muốn làm người lương thiện.
Bá Kiến cười ha hả:
- Ồ tưởng gì! Tôi chỉ cần anh lương thiện cho thiên hạ nhờ.
Hắn lắc đầu:
- Không được! Ai cho tao lương thiện? Làm thế nào cho mất được những vết mảnh chai trên mặt này? Tao không thể là người lương thiện nữa. Biết không! Chỉ có một cách… biết không!... Chỉ còn một cách là… cái này! Biết không!...
Hắn rút dao ra, xông vào.(trang 234 SGK)


+ Hành động giết bá Kiến: Vì Chí Phèo đã nhận ra kẻ thù.

+ Hành động tự sát: Vì Chí Phèo lâm vào bế tắc, không lối thoát.

* Chí Phèo đã thực sự thức tỉnh một cách toàn diện về mặt nhân cách .

- Ý nghĩa của hành động giết bá Kiến và tự sát:
III. Tổng kết
Nghệ thuật
Hãy chỉ ra những nét đặc sắc về nghệ thuật của tác phẩm Chí Phèo.
Kết cấu đầu cuối tương ứng.
Xây dựng nhân vật điển hình trong hoàn cảnh điển hình.
Trần thuật sinh động.
Ngôn ngữ nghệ thuật phong phú, mang hơi thở cuộc sống.
Bút pháp phân tích tâm lý nhân vật : Hướng vào vùng tâm lý con người nửa tỉnh, nửa mê một cách tinh vi, sắc sảo.

NHỮNG ĐẶC SẮC VỀ NỘI DUNG VÀ NGHỆ THUẬT
2. Nội dung
* Qua hoạt động phân tích vừa rồi,em hãy cho biết một số biểu hiện về giá trị hiện thực và giá trị nhân đạo của tác phẩm?
Giá trị hiện thực
- Tác phẩm là bức tranh thu nhỏ về nông thôn Việt Nam trong xã hội cũ, phản ánh chân thực mối quan hệ người bóc lột người không chỉ đẩy người nông dân nghèo lương thiện vào sự bần cùng hoá, lưu manh hoá mà còn đẩy họ vào cái chết.
b. Giá trị nhânđạo
Nhà văn đã kết án sâu sắc cái xã hội tàn bạo đã tàn phá cả thể xác và linh hồn người nông dân lao động,đồng thời ông đã khám phá và khẳng định bản chất lương thiện của họ ngay cả khi họ bị huỷ hoại cả nhân hình lẫn nhân tính
=> Đó chính là chiều sâu nhân đạo mới mẻ, sâu sắc trong các tác phẩm của Nam Cao.