GD HN: Khoa học quản lý( cũ)

"Khoa học QL"
Khi con người bắt đầu hình thành các nhóm để thực hiện những mục tiêu mà họ không thể đạt được với tư cách là những cá nhân riêng lẻ, thì QL xuất hiện như một yếu tố cần thiết để phối hợp những nỗ lực cá nhân hướng tới những mục tiêu chung. Do đó, có thể nói, QL là quá trình tác động hướng đến mục tiêu của chủ thể QL, đến đối tượng QL. Để cho toàn bộ hệ thống QL vận động, phát triển nhằm đạt mục tiêu đã xác định thì không gì khác hơn là động lực QL. Vì vậy, việc nghiên cứu để nắm vững những động lực cơ bản của QL là vấn đề hết sức có ý nghĩa cả về mặt lý luận và thực tiễn trong hoạt động QL, nhất là trong thời kỳ đổi mới toàn diện, đẩy mạnh CNH-HĐH đất nước ta hiện nay.
Có nhiều quan niệm khác nhau về động lực QL. Theo Sirisơ người Mỹ thì động lực trong QL là thuật ngữ diễn tả sự mong muốn, nhu cầu của con người được thỏa mãn. Còn Toshiba người Nhật lại cho rằng, động lực trong QL là những phản ứng nối tiếp của chuỗi nhu cầu mong muốn thỏa mãn và tiếp tục mãi mãi, mãi mãi. Các nhà khoa học Hà Lan có quan niệm rằng: Động lực trong QL là hệ thống của cơ chế, chính sách, pháp luật để thúc đẩy mọi người làm việc có hiệu quả cao hơn. Như vậy, có thể nói. Động lực trong QL là cường độ của con người bỏ ra để thực hiện các mục tiêu đã định thông qua hệ thống các yếu tố kích thích, thúc đẩy như: Cơ chế, chính sách, pháp luật, môi trường, tâm lý, tổ chức... Hay nói một cách khác, động lực trong QL là những kích thích của chủ thể QL đối với đối tượng QL nhằm làm cho đối tượng QL nhanh chóng đạt tới mục tiêu.
Động lực trong QL bắt nguồn từ nhu cầu, cho nên có thể nói, nếu không có nhu cầu thì không có động lực trong QL. Có nhiều cấp nhu cầu khác nhau nên động lực cũng khác nhau, nhưng thông thường động lực được bắt nguồn từ những nhu cầu: về sinh lý như ăn, uống, mặc, ở..., về an toàn tài sản cá nhân, tính mạng con người, quốc gia, về sự liên kết, về sự tôn trọng trong QL và về sự thành đạt của con người.
Nếu mục tiêu QL là trạng thái tương lai, là cái đích phải đạt tới của toàn bộ hệ thống QL, nó định hướng và chi phối sự vận động của toàn bộ hệ thống thì động lực là yếu tố quyết định sự vận động, phát triển của toàn bộ hệ thống QL nhằm đạt được mục tiêu đã xác định. Do đó, nếu không có động lực thì không một hệ thống nào có thể vận động, phát triển. Động lực QL cũng có nhiều loại khác nhau tùy theo cách tiếp cận và nghiên cứu. Có động lực bên trong và động lực bên ngoài, có động lực trực tiếp và động lực gián tiếp, có động lực cá nhân, động lực tập thể và động lực của cả cộng đồng XH, động lực vật chất và động lực tinh thần. Xét một cách khái quát, con người vừa là mục tiêu vừa là động lực quan trọng nhất, quyết định sự vận động, phát triển của hệ thống QL, và QL suy đến cùng là QL con người, để phục vụ cho con người. QL là khoa học và nghệ thuật phát hiện, nuôi dưỡng, khai thác tiềm năng của con người để phục vụ cho con người. Để phát huy nguồn động lực con người, người ta có thể chia thành ba nguồn động lực nhỏ hơn, đó là động lực hành chính - tổ chức, động lực kinh tế và động lực tinh thần.
Tổ chức là một chức năng của QL, vì muốn QL được trước hết phải tổ chức, tạo nên những hệ thống QL và bị QL phù hợp, ổn định và có hiệu quả. Người ta sẽ không QL được hoặc QL kém hiệu quả nếu hệ thống tổ chức rối loạn, không ổn định. Hệ thống tổ chức- hành chính nếu được tổ chức chặt chẽ, ổn định thì tự nó trở thành động lực trong việc thực hiện nhiệm vụ của đối tượng QL. Đó chính là động lực hành chính- tổ chức. Vì vậy, cần phải quan tâm đến việc xây dựng hoàn thiện bộ máy QL phù hợp với yêu cầu nhiệm vụ, chức năng của mỗi ngành, mỗi cấp, của cả hệ thống bộ máy QL để nhằm nâng cao hiệu quả về động lực QL. Do đó, cần sử dụng phương pháp hành chính, tổ chức để tạo ra động lực hành chính - tổ chức.
Lợi ích vật chất là động lực trực tiếp của QL, bởi lẽ nó kích thích các tập thể, người lao động, đối tượng QL hăng hái, tích cực thực hiện và hoàn thành tốt nhiệm vụ của họ để