GD CD: ST Tâm lý học

Một số nét tâm lý đặc trưng về định hướng giá trị của thanh niên hiện nay
[right]Đỗ Ngọc Hà[/right] [right]Tạp chí Tâm lý học[/right]
( Nguồn: http://www.tamlyhoc.net/diendan/showthread.php?tid=708 ). Những năm gần đây các đề tài khoa học xã hội khi tiếp cận đến đối tượng thanh niên đã đặt ra nhiều hướng nghiên cứu khác nhau. Trong đó hướng tiếp cận trên bình diện giá trị và định hướng giá trị được đặc biệt chú trọng và được xem như là nhân tố quan trọng, chủ yếu khi tiếp cận đến vấn đề nhân cách của thanh niên. Bởi vì một mặt, bản thân giá trị và định hướng giá trị có vai trò đặc biệt quan trọng trong sự hình thành nhân cách, lối sống và có ảnh hưởng đến toàn bộ hành vi cá nhân. Mặt khác, khi tiếp cận trên bình diện giá trị và định hướng giá trị chúng ta có thể hiểu sâu được những quá trình xã hội điều khiển sự hoạt động của các cộng đồng, các nhóm xã hội. Năm 1998, 1999 trong chương trình nghiên cứu thanh niên vấn đề định hướng giá trị của thanh niên cũng được đề cập đến và xem xét, đánh giá trên các khía cạnh về ý nghĩa, mục đích cuộc sống của thanh niên, cũng như những giá trị cuộc sống hàng ngày, các hiện tượng xã hội và mối liên quan mật thiết giữa chúng... Dưới đây là một số nhận xét được rút ra từ kết quả nghiên cứu trên 1700 các đối tượng thanh niên thuộc ba khu vực Bắc, Trung, Nam. 1) Giá trị trong cuộc sống hàng ngày Giá trị đối với thời gian nhàn rỗi Cùng với sự phát triển của xã hội, nhu cầu sử dụng thời gian nhàn rỗi và tiêu dùng của thanh niên có sự tăng lên, đồng thời thanh niên có những cách nhìn khác nhau đối với việc sử dụng thời gian nhàn rỗi. Như vậy ở đây cho thấy: Thứ nhất, việc sử dụng thời gian nhàn rỗi của thanh niênđc tập trung trên một số hoạt động thoe một phạm vi thống nhất, tuy nhiên sự lựa chọn tùy thuộc vào sự quan tâm và cách nhìn của từng người đối với những giá trị có thể đạt được. Thứ hai, đa số thanh niên ngày nay ưa thích sử dụng thời gian rỗi của mình vào hoạt động văn hóa, nghệ thuật thể thao, tiếp xúc bạn bè, giải trí... Đồng thời với nó sự tiêu dùng văn hóa của thanh niên cũng có sự biến đổi mạnh mẽ. Lớp trẻ hiện nay có xu hướng thích những loại hình nghệ thuật hiện đại, quan niệm và cách nhìn về cái đẹp cũng có sự thay đổi lớn so với trước đây. Thứ ba, bên cạnh sự phát triển của nhu cầu giải trí, việc học tập nâng cao tri thức trở thành một trong những hoạt động chính trong thời gian rỗi của thanh niên. Trong phạm vi nhất định, điều này phản ánh thanh niên ngày nay đang theo đuổi giá trị làm giàu kiến thức của họ cũng như sự ham muốn đối với cuộc sống văn hóa. Có thể nói thời gian nhàn rỗi của thanh niên ngày nay có sự biến đổi mạnh mẽ cả về cấu trúc, tính chất lẫn nội dung. Định hướng giá trị trong việc lựa chọn hành động Việc lựa chọn hành động phản ánh bản chất bên trong về những mong muốn của thanh niên đối với những khuôn mẫu hành vi trong thực tế. Cùng với quá trình đổi mới, mở cửa của đất nước và tác động của nền kinh tế thị trường, nhiều chuẩn mực, giá trị, quan niệm của thanh niên có sự biến đổi. Trong ý thức của đại đa số thanh niên, nhiều giá trị được đề cao trong quá khứ được nhường chỗ cho những giá trị mới. Mặc dù có sự thay đổi thứ tự ưu tiên hay những khác biệt của một vài yếu tố, song dường như có sự thống nhất chung ở thanh niên đối với những giá trị được đề cao như sự đổi mới, hướng vào tương lai, tính năng đống, sáng tạo có thể trong công việc, trong giao tiếp. Thanh niên ngày nay đề cao sự năng động, tự chủ của cá nhân hơn là sự phụ thuộc, tính thực tiễn và hiệu quả, tính không công thức trong quan hệ, trong công việc dần thay thế cho mô hình giao tiếp mang tính công thức, phụ thuộc và tình nghĩa. Một điều đáng lưu ý là, mặc dù trong điều kiện của nền kinh tế thị trường nhưng thế hệ trẻ vẫn đề cao sự “hợp tác” hơn là sự “ganh đua, cạnh tranh". Điều đó nói lên sức mạnh của những giá trị truyền thống tích cực vẫn đang tồn tại và chi phối nếp nghĩ của thế hệ trẻ hiện nay. 2) Giá trị xã hội Giá trị xã hội, đạo đức Đối với khía cạnh trách nhiệm xã hội, thanh niên đã kế thừa và phát huy tốt những giá trị xã hội tích cực, hướng về cái