đoc hieu van ban truyen

Chương III
ĐỌC HIỂU VĂN BẢN TRUYỆN
NỘI DUNG:
1. Đọc hiểu hình thức VB truyện
2. Đọc hiểu nội dung VB truyện
1. Đọc hiểu hình thức VB truyện
Hãy liệt kê những yếu tố hình thức của văn bản truyện.
1. Đọc hiểu hình thức VB truyện
1.1 Nhân vật
1.3 Miêu tả và trần thuật
1.2 Sự kiện
1.1 Nhân vật
Nhân vật được nhận ra từ những yếu tố nào?
Nhân vật
Tên
Ngoại
hình
Cử chỉ
Hành
động
Ngôn
ngữ
Nội
tâm
Tính
cách
Số phận
THẢO LUẬN
1. Tên nhân vật có mang ý nghĩa không?Cho VD và giải thích vì sao?
2. Ngoại hình nhân vật có liên quan đến tính cách nhân vật không?
Phân tích VD minh họa.
3. Ngôn ngữ nhân vật được tác giả khai thác ở những phương diện
nào? Cho VD.
4. Nội tâm nhân vật được thể hiện nhờ những thủ pháp gì?Phân tích
VD minh họa.
Tên nhân vật
Ông Sáu, bé Thu (Chiếc lược ngà)
Độ, Hoàng (Đôi mắt – Nam Cao)
Ông Hai (Làng – Kim Lân)
Thím Tường Lâm (Lễ cầu phúc – Lỗ Tấn)
Lão Hoa Thuyên (Thuốc – LỗTấn)
….



- AQ, Nhuận Thổ (Cố hương-LỗTấn)
- Xuân tóc đỏ, Văn Minh (Số đỏ-VTP)
Phần lớn nhân vật được đặt tên để
phân biệt nhân vật này với nhân vật
khác (phải phủ hợp văn cảnh)
Tên nhân vật mang một thông điệp
tác giả muốn gửi đến người đọc
Ngoại hình nhân vật
Hoàng (Đôi mắt - NC)
Quan phụ mẫu (Bước đường cùng-NCH)
Xuân tóc đỏ (Số đỏ - VTP)
Chí Phèo
Ngoại hình tương đồng với tính cách
Quadimodo (V.Hugo)
Thị Nở
Ngoại hình tương phản với tính cách
Ngôn ngữ nhân vật
Có người hỏi:
- Sao bảo làng Chợ Dầu tinh thần lắm cơ mà?...
- ấy thế mà bây giờ đổ đốn ra thế đấy!
Ông Hai trả tiền nước, đứng dậy, chèm chẹp miệng, cười nhạt một tiếng,vươn vai nói to:
- Hà, nắng gớm, về nào...
ông lão vờ vờ đứng lảng ra chỗ khác, rồi đi thẳng. Tiếng cười nói xôn xao của đám người vừa mới tản cư lên ấy vẫn dõi theo.Ông nghe rõ cái giọng chua lanh lảnh của người đàn bà cho con bú:
- Cha mẹ tiên sư nhà chúng nó! Đói khổ ăn cắp ăn trộm bắt được người ta còn thương.Cái giống Việt gian bán nước thì cứ cho mỗi đứa một nhát!
Ông Hai cúi gằm mặt xuống mà đi. Ông thoáng nghĩ đến mụ chủ nhà .
Về đến nhà , ông Hai nằm vật ra giường , mấy đứa trẻ thấy bố hôm nay có vẻ khác, len lét đưa nhau ra đầu nhà chơi sậm chơi sụi với nhau .
Nhìn lũ con, tủi thân, nước mắt ông lão cứ giàn ra. Chúng nó cũng là trẻ con làng Việt gian đ?y ư?. Chúng nó cũng bị người ta rẻ rúng hắt hủi đấy ư? Khốn nạn, bằng ấy tuổi đầu... Ông lão nắm chặt hai tay lại mà rít lên:
- Chúng bay ăn miếng cơm hay miếng gì vào mồm mà đi làm cái giốngViệt gian bán nước để nhục nhã thế này.
- Sao bảo làng Chợ Dầu tinh thần lắm cơ mà?...
- ?y thế mà bây giờ đổ đốn ra thế đấy!
Hà, nắng gớm, về nào...
Cha mẹ tiên sư nhà chúng nó! . mỗi đứa một nhát!
- Chúng bay . để nhục nhã thế này.
Chúng nó cũng là trẻ con làng Việt gian đ?y ư?
.. hắt hủi đấy ư? Khốn nạn, bằng ấy tuổi đầu...
Đối thoại
Độc thoại
Độc thoại nội tâm
Lời đối đáp, trò truyện giữa hai hoặc
nhiều người
Lời nói một mình, trước và sau không
có lời nào của ai nhưng vẫn có
người đang nghe nhưng không
trả lời
Không được nói thành lời, thể hiện
những trăn trở, day dứt, những trạng
thái phức tạp nhất của tâm hồn
nhân vật
Sinh đà phách lạc, hồn xiêu:
 "Thương ôi! Chẳng phải nàng Kiều ở đây?...”
 
Lòng riêng tấp tểnh mừng thầm:
 "Vui này đã bõ đau ngầm xưa nay!"
Bước ra một bước một ngừng
 Trông xa, nàng đã tỏ chừng nẻo xa:
 "Phải rằng nắng quáng, đèn lòa
 "Rõ ràng ngồi đó chẳng là Thúc sinh?...”
 
Miêu tả trực tiếp
Tả cảnh ngụ tình
Độc thoại nội tâm
Dòng ý thức
Nội tâm nhân vật
Nhân vật
Miêu tả và khái quát
các loại tính cách
xã hội
Biểu hiện quan niệm
của nhà văn về thế giới
con người
Nhân vật là chìa khóa để người đọc mở cửa bước vào
thế giới nghệ thuật của văn bản truyện
5. Chứng minh: “Những dấu hiệu của nhân vật văn học: tên, diện mạo,
lời nói, hành động, số phận có mối quan hệ chặt chẽ và xoay quanh
điểm trung tâm là tính cách”
Bước ngoặt của nhân vật
Phải làm thay đổi số phận nhân vật
hoặc bộc lộ ý nghĩa
1.2 Sự kiện
Cốt truyện đơn tuyến (truyện ngắn, truyện vừa)
Cốt truyện đa tuyến (tiểu thuyết)
Tính liên tục hữu hạn trong trật tự thời gian
- Mối quan hệ nhân quả bộc lộ ý nghĩa
Tính
Chất
Kết
cấu
Chức
năng
Tiến
trình
Trình bày,
Thắt nút,
Phát triển, Cao trào,
Mở nút
(Không nhất thiết phải đầy đủ)
Gắn kết sự kiện
Bộc lộ xung đột mâu thuẫn
Tạo ra ý nghĩa nhân sinh
Gây hấp dẫn
Tập hợp các sự kiện
→ CỐT TRUYỆN
Nắm vững cốt truyện là khâu quan trọng
để hiểu nhân vật, bức tranh xã hội và ý nghĩa TP
1.3 Miêu tả và Trần thuật
Tái hiện con người,
cảnh (tự nhiên, xã hội),
sự vật…
Miêu tả
MIÊU
TẢ
Phân định ranh giới
Thư giãn
Trang trí
Tiêu biểu hóa
- Chuyển tiếp từ sk này
sang sk khác
- Dự báo
Giải tỏa căng thẳng sau sk
Đường nét cụ thể gợi cảm,
Chất thơ,
Gần với hiện thực
Nhấn mạnh để nhân vật nổi bật
TRẦN THUẬT = Nghệ thuật kể chuyện của nhà văn
Các thủ pháp
Thời
gian
trần
thuật
Nhịp
điệu
trần
thuật
Giọng
điệu
trần
thuật
Ngôi
trần
thuật
Điểm
nhìn
trần
thuật
Thời
gian
trần
thuật
Thời gian khách quan
Thời gian khách thể
Thời gian tâm lý
Thời gian hồi ức
Thời gian hiện đương
Sự kiện
Tâm trạng
Nhớ lại trong tâm tưởng
Đang diễn ra
Nhịp
điệu
trần
thuật
Xác định bởi diễn biến nhanh
hay chậm của sự kiện
Giọng
điệu
trần
thuật
Thái độ, tình cảm của NV với sự vật, hiện tượng mà người đọc cảm nhận được qua sắc thái biểu cảm của lời văn
Giọng điệu không phải ngữ điệu
Phạm trù thẩm mĩ làm nên phong cách nhà văn
Ngôi
trần
thuật
Người trần thuật do NV
sáng tạo ra để thực hiện
hành vi trần thuật
Điểm
nhìn
trần
thuật
Vị trí người trần thuật dựa vào
quan sát các nhân vật và
sự kiện
Điểm
nhìn
bên
trong
Điểm
nhìn
bên
ngoài
Điểm
nhìn
không
gian
Điểm
nhìn
di
động
Điểm
nhìn
thời
gian
BÀI TẬP
Anh chị hãy phân tích các thủ pháp
trần thuật trong một văn bản truyện tự chon.
2. Đọc hiểu nội dung VB truyện
Đề tài
Chủ đề
Chiều sâu tư tưởng, khả năng nắm bắt nhạy bén
những vấn đề của cuộc sống
Quan điểm, thái độ của của tác giả
về vấn đề cơ bản trong VB
Phạm vi hiện thực được phản ánh trong VB
Chủ đề được hình thành
và biểu hiện trên cơ sở đề tài
Nhiều VB cùng hướng về một đề tài
nhưng chủ đề khác nhau
BÀI TẬP
Anh chị hãy xây dựng hệ thống câu hỏi hướng dẫn
học sinh đọc hiểu một VB truyện trong SGK
Ngữ văn THCS