Dinh duong danh cho nguoi soi thận

BÀI THUYẾT TRÌNH
DINH DU?NG V?I NGU?I S?I TH?N






NHĨM 8
L?P:CNTP 07.1+ 07.2
GI?NG VI�N: TRUONG TH? M? LINH
I.VỊ TRÍ VÀ CẤU TẠO CỦA QUẢ THẬN.
Hai thận được định vị ngay dưới các xương sườn cuối cùng, ở hai bên cột sống, sau phúc mạc, từ đốt sống ngực 12 đến đốt sống lưng số 3, nặng 130g (nữ) đến 150g (nam)
Thận bên phải nằm ngay bên dưới gan & hơi thấp hơn thận bên trái một chút.
Mỗi thận có khích thước khoảng 12.7cm cao x 7.6 cm rộng x 2.5 cm dày.
Hai thận có hình dạng như hạt đậu, với phần hõm vào gọi là rốn thận.
Thận có một lớp bên ngoài gọi là vỏ thận, chứa các đơn vị lọc thận.
Phần trung tâm thận, gọi là tủy thận có khoảng 10 đến 15 cấu trúc hình tháp, gọi là trụ thận.
Các ống dẫn nước tiểu vào một bộ phận có hình như một cái tách nước, gọi là đài bể thận.
Xung quanh thận được bao bọc bởi một lớp mỡ để giữ thận & tránh chấn thương cho thận, gọi là các mạc treo thận.
II.CHỨC NĂNG CỦA THẬN
Mặc dù thận có kích cỡ rất nhỏ (mỗi quả thận có cỡ chỉ bằng bàn tay của bạn), nhưng một quả thận khoẻ mạnh sẽ tham gia 100% vào quy trình cung cấp máu đến khắp cơ thể của bạn. Thận cũng thực hiện rất nhiều chức năng quan trọng khác.




Một chức năng quan trọng của thận là lọc tất cả các chất độc hại và nước dư thừa từ máu.
Thận làm việc như một hệ thống lọc nước, khử các tạp chất để đưa lại nước tinh khiết. Máu “sạch” sẽ ở lại trong cơ thể và các chất độc hại sẽ loại bỏ ra ngoài qua nước tiểu.


2.1. Loại bỏ các chất độc hại trong máu.
Lượng nước trong cơ thể cần phải được cân bằng – không quá nhiều mà cũng không quá ít.
Thận sẽ giúp cơ thể giữ một lượng nước vừa đủ. Cơ thể có quá nhiều nước thì thận sẽ tạo ra nhiều nước tiểu, khi ít nước thì lượng nước tiểu sẽ ít đi.

2.2. Điều tiết lượng nước trong cơ thể.
2.3.Kiểm soát huyết áp
Thận giúp cơ thể kiểm soát huyết áp bằng cách tạo ra Enzyme Renin. Khi huyết áp giảm, thận không nhận đủ máu, Renin sẽ được phóng thích, làm cho các mạch máu thu nhỏ lại; khi mạch máu khít lại thì huyết áp sẽ tăng lên.


2.4.Tạo hồng cầu
Thận sản sinh ra một loại hóc-môn là erythropoietin, là tín hiệu để tuỷ tạo ra hồng cầu. Hồng cầu mang ô-xy đến khắp các tế bào của cơ thể, điều đó rất quan trọng vì cơ thể luôn cần ô-xy để sống.




2.5.Cân bằng lượng Axit và các khoáng chất

Thận giúp cân bằng lượng axit và các khoáng chất trong cơ thể, bao gồm muối Natri, canxi, Kali và Magne trong máu. Không có sự cân bằng khoáng chất này, xương có thể trở nên yếu và dễ gãy. Nó cũng giúp nhịp tim đập đều.
III.BỆNH SỎI THẬN.
Sỏi thận là những tinh thể của muối và kim loại tích tụ lại trong thận. Chúng thường gây đau đớn dữ dội
Đó là sự lắng đọng những chất đáng lẽ có thể hòa tan trong nước tiểu, vì một lý do nào đó đã kết tinh, lắng đọng lại và tạo sỏi trong thận, tùy thời gian, vị trí và độ lắng đọng mà kích thước sỏi lớn nhỏ khác nhau.
Sỏi thận là bệnh do các viên sỏi được hình thành trong thận gây nên
Thông thường, sỏi thận hình thành ở giữa quả thận, tại vị trí mà nước tiểu ứ đọng trước khi tới niệu đạo, từ đây sẽ dẫn tới bàng quang.
3.1.Cơ chế tạo sỏi trong thận?
Thận là cơ quan bài tiết chính của cơ thể. Hầu như mọi chất thải đều đi qua thận, vì thế, nếu có những bất thường, hệ thống thận niệu sẽ tạo ra sự lắng đọng các chất này. Một trong số đó là sỏi. Cấu tạo của sỏi phần lớn là canxi kết hợp với oxalat hay phốt phát, ngoài ra có sỏi uric, struvit và cystin. Trong thực tế thường không chỉ có 1 loại sỏi mà một viên sỏi cấu tạo bởi gần như tất cả các thành phần kể trên.
Tác động thứ 1: các chất tạo sỏi khi đang lưu thông trong nước tiểu tạo ra các tinh thể rất nhỏ. Các tinh thể này được thải hết ra ngoài ở người bình thường. Nhưng khi có quá nhiều các tinh thể trong một thời điểm hoặc liên tục kéo dài sẽ gây ra việc hình thành sỏi.
Tác động thứ 2: để tạo sỏi là sự xuất hiện của các chất kích thích tạo sỏi. Các chất này tạo tiền đề cho các chất kết dính với nhau, làm các tinh thể vón lại với nhau.
Tác động thứ 3: là giảm số lượng và chất lượng các chất ức chế tạo sỏi.
Kích thước của sỏi
Sỏi được tạo thành trong thận với nhiều kích cỡ khác nhau, từ cỡ nhỏ như những hạt cát tới sỏi lớn bằng quả trứng. Có những sỏi nhỏ tự ra ngoài qua đường tiểu, nhưng cũng có sỏi thận lớn gây đau đớn và không thể tự ra được nếu không có sự can thiệp của thầy thuốc.

Phim chụp X-Quang.
3.2.Triệu chứng.
Những triệu chứng cơ bản của bệnh sỏi thận:
- Đau vùng lưng, hay có cảm giác buồn nôn
- Đi tiểu nhiều vào ban đêm, đau rát khi đi tiểu và trong nước tiểu có ra máu
- Với nam giới, bệnh sỏi thận gây đau vùng tinh hoàn
- Đau vùng bụng , vùng háng, người hơi sốt, hay bị rùng mình
- Nước tiểu có màu không bình thường
3.3. Phân loại.
Có 4 loại sỏi thận chính:
- Sỏi canxi: là loại phổ biến nhất, khoảng 80-90% sỏi thận là canxi oxalat và canxi phosphat. Lượng canxi dư thừa trong cơ thể được đào thải qua thận, do nồng độ quá nhiều khó có thể hòa tan trong nước tiểu, nó sẽ kết hợp với các khoáng chất khác tạo thành sỏi. Những người có lượng vitamin D cao, bị cường tuyến giáp, hay những người bị suy thận  dễ bị sỏi canxi.
- Sỏi phosphat ammonium magnesium: do vi khuẩn lên men ure gây nên. Sỏi thường được hình thành sau khi bị viêm đường tiết niệu mạn tính do tạo ra enzym làm tăng lượng amoniac trong nước tiểu. Lượng amoniac nồng độ cao làm vi khuẩn có thể phát triển nhanh hơn tạo điều kiện cho sỏi khuẩn hình thành. Sỏi khuẩn thường có nhiều cạnh nhọn, với kích thước lớn làm tổn thương đến thận.
- Sỏi acid uric: hình thành do quá nhiều axit uric trong nước tiểu. Khi lượng axit tăng cao, khoáng chất hình thành kết hợp với canxi và oxalat tạo nên sỏi.  Chế độ ăn giàu chất đạm động vật, người bị bệnh gút có nguy cơ bị sỏi urat cao.
- Sỏi cystine hiếm gặp hơn: Cystine là một loại amino acid. Ở người bị bệnh xistine niệu làm cho thận không hấp thu lại xistine. Xistine không được hòa tan tốt trong nước tiểu, khi nồng độ cao sẽ tạo thành sỏi.
3.4.Nguyên nhân.
Sỏi thận do lắng đọng:


-Vì uống nước không đủ, nhất là với những người lao động nặng nhọc, hoặc mải làm việc cả ngày không uống nước, lúc uống lại uống quá nhiều mà không uống đều trong ngày.

-Vì bị dị dạng đường tiểu khiến nước tiểu không thoát ra hết, lâu ngày tích trữ, đọng lại và tạo sỏi.

-Vì bị u xơ tiền liệt tuyến, u xơ đội lên trong lòng bàng quang khiến nước tiểu đọng lại ở khe kẽ.

-Bị chấn thương nặng, phải nằm một chỗ (như chấn thương đùi chẳng hạn), người bệnh lại uống nhiều sữa, ít nước. Trường hợp này cũng dễ tạo sỏi thận.


Chế độ ăn uống không hợp lý: Ăn thiên lệch một loại thức ăn, cụ thể là ăn quá nhiều thịt hoặc ngược lại, ăn quá nhiều rau cũng là những nguyên nhân gây nên sỏi thận.

Nhiễm trùng bộ phận sinh dục: Nguyên nhân này thường gặp ở nữ giới nhiều hơn. Khi không vệ sinh thường xuyên, vi trùng có cơ hội xâm nhập gây viêm đường tiết niệu, tạo mủ và lắng đọng các chất bài tiết của cơ thể, từ đó hình thành sỏi.

Hiếm gặp là các trường hợp có dị vật trong bàng quang. Y văn thế giới có ghi một số trường hợp bị dị vật như lá cây, cỏ, rơm, hoặc do thông tiểu bị tụt ống thông vào trong. Những dị vật đó cũng làm lắng đọng sỏi, thậm chí sỏi rất lớn.





3.5.Độ tuổi bệnh nhân sỏi thận:
Thông thường sỏi thận bắt đầu xuất hiện ở người ngoài 20 tuổi, nhưng cũng có trường hợp trẻ 5 tuổi đã bị.
IV.DINH DƯỠNG VỚI NGƯỜI BỆNH SỎI THẬN
Có nhiều loại sỏi thận và cách tiết chế trong dinh dưỡng cho từng loại sỏi cũng khác nhau:
4.1. Sỏi Can-xi
Thường ở những bệnh nhân này có tình trạng tăng hàm lượng calci trong nước tiểu (trên 4 mg/kg/cân nặng/ngày); tăng oxalat trong nước tiểu (trên 0,7mg/kg/ngày) và nồng độ Citrat trong nước tiểu giảm thấp.
Vì vậy tiết chế dinh dưỡng được khuyến cáo như sau:
Khi hàm lượng calci tăng trong nước tiểu thì nên tính toán lượng calci đưa vào cơ thể ở mức 500mg/ngày và đạm ở mức 1g/kg/ngày, uống nhiều nước, tránh ăn quá nhiều muối (không ăn quá 10g muối mỗi ngày).
Giảm các thực phẩm làm tăng oxalate trong nước tiểu như: Dâu tây, Chocolate, trà, rau dền, cám của lúa mì, củ cải đường, và hạt dẻ.
Nếu có tình trạng Citrate niệu thấp, người bệnh sẽ được bác sĩ cho uống thêm citrat kali mỗi ngày.
Ngoài ra vitamin C không nên dùng với liều trên 1000mg/ngày.
4.2. Sỏi Acid Uric
Sỏi này thường gặp ở những người ít uống nước, hoặc dùng thuốc Aspirin, prebenecid kéo dài, hoặc ăn nhiều những thực phẩm có tính acid làm cho nước tiểu tăng tính acid là điều kiện thuận lợi để tạo sỏi. Trong tiết chế dinh dưỡng người bệnh cần uống nhiều nước để duy trì lượng nước tiểu hàng ngày trên 2 lít và ăn các thực phẩm có tính kềm như:
    - Sữa và các chế phẩm từ sữa.
    - Dừa, hạt dẻ, quả hạnh nhân.
    - Tất cả các loại rau trừ bắp, đậu lăng.
    - Tất cả các loại trái cây, trừ quả Việt quất, quả mận khô, nho khô.
    - Mật và nước rỉ đường.
4.3.Sỏi Cystin, Sỏi Struvit (sỏi san hô), sỏi phosphat.
Sỏi Cystin được thành do sự sai lệch bẩm sinh về chuyển vận acid amin dẫn đến hậu quả tiểu ra cystin. Tiết chế dinh dưỡng bao gồm uống trên 4 lít nước/ngày và ăn các thực phẩm có tính kềm như đã kể trên.
Sỏi Struvit thường tạo ra khi có nhiễm trùng tiểu do Proteus, Klebsiella. Vì vậy chỉ cần điều trị nhiễm trùng, không cần tiết chế dinh dưỡng.
Sỏi phosphat hạn chế sữa và các sản phẩm sữa, rau và hoa quả. Uống khoảng 2 - 2,5 l mỗi ngày.


V.DINH DƯỠNG CHUNG ĐỐI VỚI NGƯỜI BỊ SỎI THẬN.
Hãy uống nhiều nước

Không cần biết viên sỏi có thể bị thuộc loại gì, biện pháp hay nhất để ngăn ngừa nó là hãy uống nhiều nước. Lượng nước nhiều trong cơ thể sẽ làm giảm nồng độ của các muối khoáng trong nước tiểu và từ đó giảm nguy cơ kết thành tinh thể (sỏi) của các muối khoáng này.
Uống nhiều là bao nhiêu? Đủ để bạn có thể đi tiểu ra được 2 lít một ngày.


Đừng ăn thực phẩm có chất oxilate
-Oxilate là một gốc axit có khuynh hướng tác dụng với các kim loại như canxi và tạo ra sỏi thận.
-Theo các nghiên cứu, đa số các viên sỏi thận là sự kết hợp của oxilate và canxi.
- Thông thường, chất này sau khi vào cơ thể sẽ được thải ra ngoài; nó chỉ không được loại bỏ nếu hệ thống bài tiết oxilate của bạn có trục trặc. Khi đó, nó sẽ tác dụng với canxi và tạo nên sỏi thận.

Trong trường hợp này, bạn nên hạn chế tiêu thụ rau cải hoặc trái cây chứa oxilate như bầu, bí, các loại đậu, cần, ngò, ớt xanh, rau dền, nho, chocolate, trà, các loại berries như blueberries, strawberries...



Dâu tây - Strawberry


Blueberry



Cẩn thận với canxi
-Theo các thống kê tại một số đại học y khoa, trên 90% các viên sỏi thận đều được hình thành từ canxi và các hợp chất của nó.
-Điều này không có nghĩa là bạn phải tránh ăn uống những thực phẩm có canxi (như sữa, bơ, phó mát) vì chất này có ích cho xương của bạn (bạn có thể bị chứng khòm lưng hay rút người lại trong tuổi già nếu thiếu canxi).
-Cơ thể bạn thừa hay thiếu canxi? Điều này thật khó biết. Chỉ biết rằng khi bạn đã lỡ bị một viên sỏi và bác sĩ cho biết đây là sỏi canxi thì bạn cần giảm mức độ tiêu thụ chất này để tránh việc hình thành một viên sỏi khác.


Ngoài sữa và những thực phẩm được chế từ sữa, bạn còn nên cẩn thận khi dùng thuốc trị bệnh dạ dày hoặc bệnh đầy hơi (gọi chung là thuốc antacid). Nhiều thuốc loại này chứa rất nhiều canxi. Nên đọc kỹ thành phần cấu tạo trên nhãn hiệu trước khi mua.

Ảnh hưởng của các sinh tố
Có 2 loại sinh tố rất hữu ích cho bệnh sỏi thận là sinh tố B6 và sinh tố A:
- Sinh tố B6 nếu uống chừng 10 mg mỗi ngày sẽ có khả năng làm giảm lượng oxilate trong nước tiểu.
- Sinh tố A có tác dụng giữ cho hệ thống bài tiết nước tiểu được điều hòa để chống lại sự thành hình của sỏi thận.
- Lượng sinh tố A cần thiết cho cơ thể (RDA) là 5.000 IU mỗi ngày. Bạn có thể uống thuốc viên bán tại các tiệm thuốc tây, hoặc ăn nhiều súp lơ xanh, gan bò và những trái cây hoặc rau cải có màu cam như cà rốt, bí đỏ, apricot...

-Nếu các sinh tố A và B6 có ích cho bệnh nhân sỏi thận thì sinh tố D và C lại có hại.
-Nếu bạn từng bị bệnh thận, nên tránh tiêu thụ quá 400 IU sinh tố D trong một ngày.
-Sinh tố C tuy ít gây hại nhưng cũng đừng nên uống quá 3 g mỗi ngày vì nó có ảnh hưởng không tốt cho bệnh sỏi thận.




Hạn chế ăn muối
Cố hạn chế lượng muối ăn vào không quá 3 g mỗi ngày.
Muối cũng có nhiều trong các loại dưa muối, kim chi và phó mát.
Khi ăn các đồ hộp hoặc các loại "chip", nhớ xem kỹ lượng muối kê khai trong bản thành phần cấu tạo trên nhãn hiệu.


Đừng nằm rồi ngồi suốt ngày
Sự hoạt động và thể dục nhẹ có tác dụng thu thập lượng canxi trong máu và nước tiểu để tích tụ về xương.
Bạn rất cần canxi để giữ cho xương cứng cáp nhưng lại rất kỵ việc có chất này ở trong nước tiểu.
Nếu bạn làm việc văn phòng và lại thích xem ti vi, đọc sách suốt thời gian không phải làm việc, hãy bỏ thói quen đó. Nên dành dành vài mươi phút mỗi ngày để tập thể dục nhẹ như đi tản bộ, cỡi xe đạp...


Tránh ăn nhiều chất protein
Protein có nhiều ở tất cả các loại thịt động vật như lợn, bò, gà, vịt. Ngay cả cá, tôm, cua, sò ốc, bơ sữa, đậu nành cũng giàu protein.
Việc ăn nhiều protein có khuynh hướng làm gia tăng lượng axit, canxi và phốt pho trong nước tiểu. Những chất này dễ tạo ra chứng sỏi thận.
Tuy nhiên, cũng đừng nghĩ là bạn phải ăn chay trường. Mỗi ngày bạn vẫn có thể ăn tối đa chừng 200 g thịt, cá. Nhớ là đừng bao giờ vượt quá con số này nếu bạn đã từng bị sỏi thận.


Tài liệu tham khảo.
www.songkhoe.net.vn
http://vietbao.vn/Suc-khoe/An-gi-khi-bi-soi-than/10914484/248/
http://dep.com.vn/modules.php?name=News&file=article&sid=2071
http://www.ptp.com.vn/item.aspx?cid=66&id=61a7519a-7148-4bed-9f00-98887b293bf5#top
http://www.suckhoe360.com/.
BÀI THUYẾT TRÌNH CỦA NHÓM 8 ĐẾN ĐÂY LÀ KẾT THÚC
CÁM ƠN CÔ VÀ CÁC BẠN ĐÃ DÀNH THỜI GIAN THEO DÕI