Đinh Bộ Lĩnh dẹp loạn 12 sứ quân

Loạn 12 sứ quân - Đinh Bộ Linh thống nhất đất nuớc :
Từ những năm 960, đất nuớc càng rối loạn. Ngô Xuong Văn (Xuong Ngập chết vào năm 954) nhiều lần đem quân đi đan áp các cuộc nổi loạn nhung không có kết quả. Năm 965, Xuong Văn chết. Đất nuớc roi vào tình trạng chia cắt, hỗn loạn. Nổi lên 12 vùng đất biệt lập do 12 thủ linh đứng đầu mà sử cu gọi là 12 sứ quân :
1 Kiều Công Hãn tự xung là Kiều Tam Chế chiếm giữ Phong Châu (Phú Thọ)
2. Nguyễn Khoan tự xung là Nguyễn Thái Bình chiếm giữ Tam Đái (Phú Thọ),Yên Lạc (Vinh Phúc)
3. Ngô Nhật Khánh tự xung là Ngô Lãm Công chiếm giữ Đuờng Lâm (Hà Tây)
4. Đỗ Cảnh Thạc chiếm giữ vùng Bảo Đa (Thanh Oai - Hà Tây)
5. Ngô Xuong Xí - con của Ngô Xuong Ngập - chiếm giữ Bình Kiều (Thanh Hóa)
6. Lý Khuê tự xung là Lý Lãng Công giữ đất Siêu Loại (Bắc Ninh)
7. Nguyên Thủ Tiệp tự xung là Nguyễn Lệnh Công chiếm giữ Tiên Du (Bắc Ninh)
8. Lữ Đuờng tự xung là Lữ Tá Công chiếm giữ Tế Giang(Văn Giang–Hung Yên)
9. Nguyễn Siêu tự xung là Nguyễn Hữu Công chiếm giữ Tây Phù Liệt (Thanh Trì - Hà Nội)
10 Kiều Thuận tự xung là Kiều Lệnh Công chiếm giữ vùng Cẩm Khê (Hà Tây)
11 Phạm Bạch Hổ tự xung là Phạm Phòng Át chiếm giữ Đằng Châu(Hung Yên)
12. Trần Lãm tự xung là Trần Minh Công chiếm giữ Bố Hải Khẩu (Thái Bình)
Ngoài ra còn một số thế lực khác nhu Ngô Xử Bình, Duong Huy và đặc biệt là Đinh Bộ Linh mà sử cu không xếp vào hàng ngu các sứ quân. Có thể thấy, trong số sứ quân này có một số vốn là tuớng linh của họ Ngô, một số là con cháu của các quan chức nhà Đuờng cu.
Cùng thời gian này, từ năm 960, Ở Trung Quốc nhà Tống thành lập, chấm dứt thời kì "ngu đại thập quốc” và bắt đầu mở rộng thế lực xuống phía nam. Nguy co ngoại xâm lại xuất hiện và đe dọa.
Đất nuớc đứng truớc một thử thách lớn. Từ đất Hoa Lu (Ninh Bình) nổi lên nguời anh hùng Đinh Bộ Linh.
Đinh Bộ Linh nguời làng Đại Hữu (huyện Gia Viễn - tỉnh Ninh Bình) là con trai của thứ sử Đinh Công Trứ. Thủa nhỏ sống với mẹ ở Đam Gia, thuờng cùng lu trẻ chăn trâu trong vùng choi trò đánh nhau, lấy bông lau làm cờ. Nhờ có tài chỉ huy, lại có chí lớn nên đuợc bạn bè kính phục. Lớn lên vào lúc nhà Ngô suy, ông đa cùng các bạn thân thiết nhu Đinh Điền, Nguyễn Bặc tổ chức lực luợng, rèn vu khí và chiếm giữ vùng đất Hoa Lu. Nhân dân địa phuong cung suy tôn và ủng hộ ông nhiệt liệt.
Từ đầu những năm 50, thanh thế của quân ông đa nổi, khiến Nam tấn vuong lo sợ, đem quân đến đánh. Nhờ sức chiến đấu quyết liệt và sự ủng hộ của nhân dân, Đinh Bộ Linh đa buộc Nam Tấn vuong phải rút quân.
Nhà Ngô đổ. Tình hình đất nuớc rối loạn. Đinh Bộ Linh quyết định tiến quân đánh các sứ quân. Để tăng thêm lực luợng, ông đa liên kết với sứ quân Trần Lãm, sau đó chiêu dụ đuợc sứ quân Phạm Phòng Át, rồi tiến ra Giao Châu. Các sứ quân lần luợt bị đánh bại hoặc xin hàng. Đến cuối năm 967, đất nuớc trở lại yên bình trong thống nhất.