De men

TỔ 4 KÍNH CHÀO THẦY CÔ VÀ CÁC BẠN!
CHƯƠNG VII: TÔ HOÀI
TÔ HOÀI (1920)
I, TIỂU SỬ, CON NGƯỜI , QUAN NIỆM NGHỆ THUẬT
1,Tiểu sử
Tô Hoài tên khai sinh của ông là Nguyễn Sen, sinh ngày 27 tháng 9 năm 1920 tại quê nội ở Thanh Oai, Hà Đông trong một gia đình thợ thủ công. Tuy nhiên ông lớn lên ở quê ngoại là làng Nghĩa Đô, huyện Từ Liêm, phủ Hoài Đức, tỉnh Hà Đông.

Bút danh Tô Hoài gắn với 2 địa danh: Sông Tô Lịch và Phủ Hoài Đức, ông còn có nhiều bút danh khác như: Mai Trung, Duy Phương, Mắt Biển, Hồng Hoa, Vũ Đột Kích,…

- Xuất thân trong gia đình làm nghề thủ công: dệt lụa. Học hết bậc tiểu học, sau đó ông vừa tự học, vừa tự kiếm sống bằng nghề thợ thủ công, dạy học tư, bán hàng…
Năm 1938 trong thời kì Mặt trận dân chủ ông tham gia phong trào ái hữu thợ dệt . Năm 1943 ông gia nhập tổ Văn hóa cứu quốc lần đầu tiên ở Hà Nội.

Năm 1945 ông tham gia phong trào Nam tiến, lên Việt Bác làm báo cứu quốc.

Năm 1951 công tác ở hội văn nghệ Việt Nam, năm 1957 ông được bầu làm Tổng thư kí của Hội nhà văn.

- Năm 1958-1980 ông tiếp tục tham gia Ban chấp hành rồi phó tổng thư kí Hội nhà văn Việt Nam. 1966- 1996: ông là chủ tịch Hội văn nghệ Hà Nội.
2, Quan điểm nghệ thuật.

Tô Hoài đã quan niệm đúng đắn về mối quan hệ giữa nội dung và hình thức trong văn xuôi. Nội dung là cuộc đời rộng lớn như một dòng chảy thời gian không hề lặp lại. Vì thế mà người viết không thể lặp lại cách viết một cách tùy tiện.
II, CÁC CHẶNG ĐƯỜNG SÁNG TÁC.

1, Trước Cách mạng tháng Tám .

Tô Hoài đến với nghề văn ở tuổi mười bảy, mười tám. Những sáng tác đầu tay của ông được đăng trên Hà Nội tân văn và Tiểu thuyết Thứ bảy, Tô Hoài đã sớm khẳng định được vị trí của mình trong đội ngũ nhà văn thời kì này bằng một loạt tác phẩm độc đáo, đặc sắc như : Dế mèn phiêu lưu kí (1941), Quê người (1941), O chuột (1942), Trăng thề (1943) Nhà nghèo (1944 ).

- Tác phẩm của Tô Hoài trước cách mạng có thể phân thành hai loại chính là : truyện về loài vật và truyện về nông thôn trong cảnh đói nghèo.
Tóm lại, trước Cách mạng tháng Tám, Tô Hoài đã có khi bế tắc trước cuộc đời nhưng cuối cùng nhà văn vẫn đứng vững ở vị trí của một nhà văn hiện thực. Tâm hồn của Tô Hoài bao giờ cũng có được vẻ đẹp trong sáng, đáng trân trọng trong cảnh đời đen tối thời kì này. Ở đề tài nào và đối tượng khám phá nào, thế giới nghệ thuật của Tô Hoài trước cách mạng đều thấm đượm tính nhân văn và mang dấu ấn khá sâu đậm về một quãng đời của ông.
2, Sau Cách mạng tháng Tám.

Sau Cách mạng tháng Tám, Tô Hoài có sự chuyển biến mạnh mẽ về tư tưởng và sáng tác. Tâm trạng trăn trở, phân vân định hướng không dừng lại quá lâu ở Tô Hoài. Ông đã nhanh chóng chiếm lĩnh hiện thực cuộc sống và sáng tạo thành công nhiều tác phẩm có giá trị ở các thể loại loại khác nhau.

- Năm 1947 Tô Hoài lên Việt Bắc băt đầu khám phá một vùng đất mới trong sáng tác. Ông thâm nhập vào đời sống nhân dân các dân tộc vùng cao từ Đông Bắc đến Tây Bắc.
Tác phẩm đầu tiên của Tô Hoài viết về miền núi là tập truyện Núi Cứu quốc(1948).

Tô Hoài còn viết nhiều tác phẩm khác về ngoại thành Hà Nội như : Quê người, Quê nhà, Những ngõ phố, người đường phố, và gần đây là Chuyện cũ Hà Nội (hai tập).

- Bên cạnh những mảng sáng tác trên, Tô Hoài còn tiếp tục viết khá nhiều tác phẩm cho thiếu nhi như : Con mèo lười, Vừ A Dính,Đảo hoang, Chuyện nỏ thần, Nhà Chử,…
III, Phong cách nghệ thuật.

1, Nhà văn của đời sống sinh hoạt hàng ngày.

Trước Cách mạng nhà văn đi sâu phản ánh cuộc sống sinh hoạt với những phong tục tập quán nơi chôn rau cắt rốn, nơi có những người nông dân, người thợ thủ công cùng ở một làng cùng làm một nghề, cùng quan tâm đến những buồn vui, hay dở trong cuộc sống theo quy luật tụ nhiên của nó.

- Sau Cách mạng, trong sáng tác của Tô Hoài còn xuất hiện một kiểu nhân vật mới, nhân vật người Đảng- nhân vật loại hình.
Trong sáng tác của Tô Hoài những sự việc, chi tiết vụn vặt, bình dị thường xuất hiện đậm đặc.
2, Nghệ thuật kể chuyện và miêu tả.

a, Nghệ thuật kể chuyện.

- Trong sáng tác của tô Hoài người kể chuyện được lựa chọn từ nhiều vị trí rất đa dạng.Khi thì người kể tụ kể về chính mình, khi thì đảm nhiệm vai trò người kể chuyện, dẫn chuyện.
Khi kể chuyện Tô Hoài kể nhiều sắc thái giọng điệu.
Tô Hoài chú ý đưa vào mạch kể những sự kiện những chi tiết tươi nguyên sự sống , lựa chọn sắc sảo thời điểm bắt đầu cho câu chuyện kể.
b, Nghệ thuật miêu tả.

- Ông đan xen trong chuyện kể những bức tranh miêu tả: miêu tả nhân vật, miêu tả thiên nhiên và cảnh sinh hoạt, phong tục.
Khi miêu tả nhà văn lựa chọn những chi tiết, hình ảnh đặc sắc tiêu biểu từ sự quan sát tinh tế, tỉ mỉ trong cảm quan hiện thực đời thường.

- Hệ thống các từ ngữ được miêu tả giàu sắc thái tạo hình và nghệ thuật sử dụng biện pháp so sánh nhân hóa.
Nhà văn có sở trường miêu tả ngoại hình và hành động để thể hiện tính cách, cá tính nhân vật.
3, Ngôn ngữ và giọng điệu giàu tính khẩu ngữ.

a, Ngôn ngữ.

Nhà văn có ý thức sử dụng lời ăn tiếng nói hàng ngày của quần chúng.

Hệ thống từ ngữ quần chúng xuất hiện đậm đặc trong sáng tác của Tô Hoài là từ ngữ nghề nghiệp, từ ngữ phong tục và những thành ngữ quán ngữ.

- Lời ăn tiếng nói của quần chúng đưa vào trang sách của Tô Hoài được chắt lọc và nâng lên thành ngôn ngữ nghệ thuật. Do vậy ngôn ngữ thông tục đem lại ngía trị thẩm mĩ mới.
b. Giọng điệu nghệ thuật.

Trong sáng tác của Tô Hoài, giọng điệu chủ đạo là giọng tự nhiên xuồng xã, giọng dí dỏm và giọng trữ tình.

IV, Tác phẩm “ Dế Mèn phiêu lưu kí”.

1, Tóm tắt tác phẩm.
Tác phẩm ghi lại cuộc phiêu lưu của Dế Mèn.
Dế Mèn là một chàng Dế thanh niên cường tráng. Dế Mèn chán cuộc sống tầm thường, quanh quẩn bên bờ ruộng đã cất ra đi phiêu lưu để mở rộng tầm mắt và tìm một lẽ sống tốt đẹp. Buổi đầu Dế Mèn có tính kiêu ngạo, hung hăng nhưng sau vài lần vấp váp thất bại, dế mèn đã tỉnh ngộ dần rút ra những bài học bổ ích.
Trên đường phiêu lưu, Dế Mèn thấy nhiều cảnh lạ, gặp nhiều chuyện rủi may, kết nghĩa anh em với Dế Trũi, cùng với Dế Trũi đi đây đi đó, sinh tử có nhau, không bỏ nhau khi hoạn nạn. Dế Mèn đã từng tranh hùng với võ sĩ bọ ngựa, làm thủ lĩnh tổng Châu Chấu, từng bị bắt giam trong hầm kín của lão Chim Trả, đã trải qua nhiều khó khăn nguy hiểm nhưng Dế Mèn không nản lòng lùi bước. Dế Mèn đã cùng với Dế Trũi và các bạn đường chống lại những điều ngang trái bất công ở đời, lặn lội đi khắp nơi cổ động muôn loài cùng nhau đoàn kết, chấm dứt chiến tranh, được các loài nhiệt liệt hưởng ứng.
2, Đặc sắc về nội dung và nghệ thuật.

2.1, Nội dung.

Dế mèn phiêu lưu kí" là tác phẩm văn xuôi đặc sắc và nổi tiếng nhất của Tô Hoài viết về loài vật, dành cho lứa tuổi thiếu nhi.

- Qua cuộc phiêu lưu của Dế mèn, tác giả đã mượn chuyện thế giới sinh vật nhỏ bé quanh ta để nói nhiều điều bổ ích về cách sống đẹp của tuổi trẻ nói riêng và con người nói chung:
+ Tuổi trẻ phải biết sống tự lập, khao khát cuộc sống rộng lớn không thể bằng lòng với cuộc sống tầm thường chật hẹp.

+ Tuổi trẻ có nhiều ưu điểm nhưng cũng có nhiều nhược điểm qua đó phải ý thức rõ và sửa chữa những thói xấu của mình, tuổi trẻ mới có thể vươn tới cuộc sống rộng lớn cao đẹp.

+ Tuổi trẻ phải giữ vững trí khí, mục đích cuộc sống cao đẹp của mình không để địa vị, danh vọng, cuộc sống an nhàn làm sa sút ý chí phấn đấu.

+ Tuổi trẻ phải có tình bạn cao quý sống chết có nhau vì một lẽ sống tiến bộ, cùng thực hiện chí lớn.
2.2, Nghệ thuật.

Khả năng quan sát miêu tả tinh tế, dí dỏm, nhạy cảm với thiên nhiên của Tô Hoài.

Hệ thống ngôn ngữ giàu có, sáng tạo độc đáo.

- Nghệ thuật kết cấu chương hồi, trình tự diễn ra theo thời gian giúp người đọc dễ theo dõi, dễ nhớ.
HƯỚNG DẠY : VĂN BẢN DẾ MÈN PHIÊU LƯU KÍ.
BÀI HỌC ĐƯỜNG ĐỜI ĐẦU TIÊN
Tiết 73:
Trích "Dế Mèn phiêu lưu ký" - Tô Hoài
I- Tỡm hi?u chung.
1. Tác giả:
Tô Hoài - sinh năm 1920.
-Tên thật là Nguyễn Sen,
Quê ở Hoài Đức -Hà Tây.
-Ông có khối lượng tác phẩm rất
phong phú và đa dạng, gồm nhiều thể loại.
Tiết 73:
BÀI HỌC ĐƯỜNG ĐỜI ĐẦU TIÊN
Trích "Dế Mèn phiêu lưu ký" - Tô Hoài
I- Tỡm hi?u chung.

1. Tác giả.
2. Tác phẩm:
"Dế Mèn phiêu lưu kí" là tác phẩm đặc sắc và
nổi tiếng nhất củaTô Hoài viết về loài vật dành
cho thiếu nhi.
- Sáng tác năm 1941
Văn bản trích từ chương I của truyện "Dế Mèn phiêu lưu kí".
Tiết 73:.
BÀI HỌC ĐƯỜNG ĐỜI ĐẦU TIÊN
Trích "Dế Mèn phiêu lưu ký" - Tô Hoài
I- Tỡm hi?u chung.
1. Tác giả
2. Tác phẩm
3. Từ khó:
- Xốc nổi:
đầy đặn, mập mạp.
bạo đến mức liều lĩnh, không biết sợ.
- Mẫm :
Tợn:
- Cà khịa:
cố ý gây chuyện để cãi nhau, đánh nhau dù không có lý do gì đáng kể.
hăng hái nhưng thiếu chín chắn.
4. Thể loại:
-Phương thức biểu đạt: Tự sự xen miêu tả và biểu cảm.
-Ngôi kể: ngôi 1
Truyện đồng thoại.
-Phần 1: Từ đầu đến "sắp đứng đầu thiên hạ rồi"
5, Bố cục:
Phần 2: còn lại
2 phần.
BÀI HỌC ĐƯỜNG ĐỜI ĐẦU TIÊN
Tiết 73:
Trích "Dế Mèn phiêu lưu ký" - Tô Hoài
I- Tỡm hi?u chung:
II- Đọc, hiểu văn bản:
1- Bức chân dung tự hoạ của Dế Mèn:
dài
Chẳng bao lâu tôi đã trở thành chàng Dế thanh niên cường tráng. Đôi càng tôi . Những cái vuốt ở chân, ở khoeo cứ dần và Thỉnh thoảng muốn thử sự lợi hại của những chiếc vuốt, tôi co cẳng lên, phanh phách vào những ngọn cỏ. Những ngọn cỏ gẫy rạp, y như có nhát dao vừa lia qua. Đôi cánh tôi, trước kia ngắn hủn hoẳn, bây giờ thành cái áo kín xuống tận chấm đuôi. Mỗi khi tôi vũ lên đã nghe tiếng phành phạch giòn giã. Lúc tôi bách bộ, cả người tôi rung lên một màu mỡ, soi gương được và rất ưa nhìn, đầu tôi ra và nổi từng tảng, rất . Hai cái răng lúc nào cũng như hai lưỡi liềm máy làm việc. Sợi râu tôi và uốn một vẻ rất đỗi hùng dũng. Tôi lấy làm hãnh diện với bà con về cặp râu ấy lắm. Cứ chốc chốc tôi lại và đưa cả hai chân lên râu.
mẫm bóng
cứng
nhọn hoắt.
nâu bóng
to
đen nhánh
ngoàm ngoạp
cong
trịnh trọng
khoan thai
dài
bướng
vuốt
đạp
đi
nhai
Chẳng bao lâu tôi đã trở thành chàng Dế thanh niên cường tráng. Đôi càng tôi . Những cái vuốt ở chân, ở khoeo cứ dần và Thỉnh thoảng muốn thử sự lợi hại của những chiếc vuốt, tôi co cẳng lên, phanh phách vào những ngọn cỏ. Những ngọn cỏ gẫy rạp, y như có nhát dao vừa lia qua. Đôi cánh tôi, trước kia ngắn hủn hoẳn, bây giờ thành cái áo kín xuống tận chấm đuôi. Mỗi khi tôi vũ lên đã nghe tiếng phành phạch giòn giã. Lúc tôi bách bộ, cả người tôi rung lên một màu mỡ, soi gương được và rất ưa nhìn. đầu tôi ra và nổi từng tảng, rất . Hai cái răng lúc nào cũng như hai lưỡi liềm máy làm việc. Sợi râu tôi và uốn một vẻ rất đỗi hùng dũng. Tôi lấy làm hãnh diện với bà con về cặp râu ấy lắm. Cứ chốc chốc tôi lại và đưa cả hai chân lên râu.
nhai
ngoàm ngoạp
cứng
nâu bóng
đen nhánh
dài
cong
trịnh trọng
khoan thai
dài
bướng
đạp
đi
mập mạp
rất nhọn.
đen sì
mẫm bóng
nhọn hoắt.
vuốt
BÀI HỌC ĐƯỜNG ĐỜI ĐẦU TIÊN
Tiết 73:
Trích "Dế Mèn phiêu lưu ký" - Tô Hoài
I- Đọc, hiểu chú thích:
II- Đọc, hiểu văn bản:
1- Bức chân dung tự hoạ của Dế Mèn:
Hình dáng: Là chàng Dế thanh niên cường tráng, khoẻ mạnh, tràn đầy sức sống.
Tôi đi đứng oai vệ. Mỗi bước đi, tôi làm điệu dún dẩy các khoeo chân, rung lên rung xuống hai chiếc râu. Cho ra kiểu cách con nhà võ. Tôi tợn lắm. Dám cà khịa với tất cả mọi bà con trong xóm. Khi tôi to tiếng thì ai cũng nhịn, không ai đáp lại. Bởi vì quanh quẩn, ai cũng quen thuộc mình cả. Không nói, có lẽ họ nể hơn là sợ. Nhưng tôi lại tưởng thế là không ai dám ho he. Ấy vậy, tôi cho là tôi giỏi. Những gã xốc nổi thường lầm cử chỉ ngông cuồng là tài ba. Tôi đã quát mấy chị Cào Cào ngụ ngoài đầu bờ, khiến mỗi lần thấy tôi đi qua, các chị phải núp khuôn mặt trái xoan dưới nhánh cỏ, chỉ dám đưa mắt lên nhìn trộm. Thỉnh thoảng, tôi ngứa chân đá một cái, ghẹo anh Gọng Vó lấm láp vừa ngơ ngác dưới đầm lên. Tôi càng tưởng tôi là tay ghê gớm, có thể sắp đứng đầu thiên hạ rồi.
BÀI HỌC ĐƯỜNG ĐỜI ĐẦU TIÊN
Tiết 73:
Trích "Dế Mèn phiêu lưu ký" - Tô Hoài
I- Đọc, hiểu chú thích:
II- Đọc, hiểu văn bản:
1- Bức chân dung tự hoạ của Dế Mèn:
Hình dáng: Là chàng Dế thanh niên cường tráng, khoẻ mạnh, tràn dầy sức sống.
Tính cách: Kiêu căng và tự mãn về vẻ đẹp và sức mạnh của mình, xem thường mọi người, hung hăng, xốc nổi.
1)Nét đẹp:
khỏe mạnh, cường tráng, đầy sức sống tuổi trẻ.

2)Nét chưa đẹp:
Kiêu căng, tự phụ, không coi ai ra gì, hợm hĩnh,
thích ra oai với kẻ yếu.
Theo em, đâu là những nét đẹp và chưa đẹp trong
hình dáng và tính tình của Dế Mèn?
Thảo luận:
Hình dáng: Là chàng Dế thanh niên cường tráng, khoẻ mạnh, tràn dầy sức sống.
Tính cách: Kiêu căng và tự mãn về vẻ đẹp và sức mạnh của mình, xem thường mọi người, hung hăng, xốc nổi.
LUYỆN TẬP
Đoạn trích "Bài học đường đời đầu tiên" được kể bằng lời của nhân vật nào ?
A. Chị Cốc
B. Người kể chuyện
C. Dế Mèn
D. Dế choắt
Hướng dẫn về nhà
Tìm đọc một số đoạn trích trong tác phẩm "Dế Mèn phiêu lưu kí".
Làm bài tập trong vở bài tập.
- Học và soạn tiếp bài (phần II).
KÍNH CHÚC
QUÝ THẦY CÔ
NHIỀU S?C KHỎE