đề cương sinh học quần thể sinh thái

ĐỀ CƯƠNG ÔN TẬP HỌC PHẦN SINH HỌC QUẦN THỂ SINH THÁI
Đề 1

Câu 1: Trình bày các khái niệm môi trường, nhân tố sinh thái. Các nhân tố sinh thái tác động lên sinh vật như thế nào và phản ứng của sinh tước những tác động đó?
Trả lời:
Môi trường là tập hợp các nhân tố có tác động qua lại một cách gián tiếp hay trực tiếp với sinh vật.
Nhân tố sinh thái là các yếu tố bên ngoài cơ thể có ảnh hưởng gián tiếp hay trực tiếp đến hoạt động của cơ thể.
Các nhân tố sinh thái tác động lên sinh vật và phản ứng của sinh vật:
Trong hoạt động sống, sinh vật chịu tác động của nhiều nhân tố sinh thái như nhân tố vô sinh, nhân tố sinh hoạt làm biến đổi cấu trúc, đặc tính sinh lí của cơ thể sinh vật, qui định sự phân bố các cá thể, các loài theo không gian, thời gian, đồng thời các sinh vật hình thành những đặc điểm thích ứng, thích nghi với điều kiện môi trường. Nhờ đó tạo nên sự đa dạng và phong phú của sinh giới về thành phần loài, đa dạng về cảnh quan.
- Nhân tố vô sinh:
+Ánh sáng: là nguồn năng lượng cho quá trình quang hợp của thực vật, ảnh hưởng đến quá trình sinh lí của thực vật như hô hấp, thoát hơi nước. Với động vật, ánh sáng có tác dụng định hướng, với động vật không xương sống gây hiện tượng đình dục nếu ánh sáng quá mạnh.
+ Nhiệt độ: có nguồn gốc từ ánh sáng và phân bố không đồng đều. Với thực vật nhiệt độ ảnh hưởng đến sự rụng lá, nhiệt độ cao quá hay thấp quá đều ảnh hưởng đến quá trình quang hợp . Với động vật, theo qui luật Bergmann thì động vật đẳng nhiệt miền Bắc có kích thước lớn hơn miền Nam, động vật biến nhiệt thì ngược lại.
+ Độ ẩm và nước: là nguyên liệu cho quá trình quang hợp tạo ra chất hữu cơ, là môi trường trong cơ thể hòa tan, điều hòa áp suất thẩm thấu của tế bào, là môi trường sống của nhiều sinh vật, giúp thụ tinh và phát tán giao tử. Với chế độ ẩm và nước hình thành các nhóm cây ở nước, ưa ẩm, chịu hạn. Ngoài ra hình thành nhiều loại động vật ở nước có kích thước lớn, hình thuôn, da có lớp chất nhờn để giảm ma sát. Với động vật không xương sống trên mặt nước có cơ thể chống chìm. Với động vật ưa khô để hạn chế mất nước có cơ chế bài tiết nước tiểu dưới dạng phân đặc và hấp thu lại nước.
+ Không khí: cung cấp các khí cho quá trình trao đổi chất, nồng độ khí oxi, khí cacbonic ảnh hưởng đến quá trình quang hợp của thực vật, ngoài ra áp suất khí quyển ảnh hưởng đến sự phân bố của động vật.
+ Đất: cung cấp chất dinh dưỡng, là môi trường sống của nhiều loài động vật, thực vật, ngoài ra thành phần, tính chất của đất qui định thành phần, tính chất của thảm thực vật.
- Nhân tố sinh học:
Các sinh vật đều trực tiếp hoặc gián tiếp ảnh hưởng lẫn nhau, ảnh hưởng trực tiếp giữa các sinh vật được biểu hiện thông qua quan hệ nơi ở và ổ sinh thái. Các sinh vật có nơi ở và ổ sinh thái càng gần nhau thì càng ảnh hưởng mạnh đến nhau. Ảnh hưởng gián tiếp giữa các sinh vật là ảnh hưởng thông qua các nhân tố môi trường, một cơ thể, quần thể trong hoạt động sống của mình làm biến đổi các nhân tố môi trường và ảnh hưởng đến đời sống của cá thể. Ngoài ra giữa các sinh vật có sự cạnh tranh, có thể cạnh tranh cùng loài hay khác loài, hậu quả là làm phân hóa ổ sinh thái, hay các loài tiêu diệt lẫn nhau
Sự thích nghi của các sinh vật với sự thay đổi các nhân tố sinh thái có ý nghĩa to lớn trong đời sống và sản xuất. Dựa vào đó người ta thuần hóa cải tạo loài hoang dại thành vật nuôi, chọn các giống vật nuôi cây trồng có năng suất cao phù hợp với điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng của từng vùng.

Câu 2: Thế nào là diễn thế? Tại sao nói trong quá trình diễn thế có sự biến đổi về thành phần loài của quần xã và đặc điểm của môi trường? Phân tích một ví dụ diễn thế để chứng minh điều đó?
Bài làm
Diễn thế sinh thái là quá trình thay thế tuần tự, lần lượt các quần xã bằng các quần xã tiếp theo và cuối cùng thường dẫn đến một quần xã tương đối ổn định.
Trong quá trình diễn thế, song song với quá trình biến đổi của quần xã là quá trình biến đổi của khí hậu, thổ nhưỡng và địa chất hoặc giá thể. Mỗi quần xã mới vừa là hậu quả của sự tác động làm thay đổi điều kiện môi trường của quần xã trước