Dạy học liên môn ngữ văn 11

NHÓM 1

LỊCH SỬ :

- BÀI 19. NHỮNG CUỘC CHIẾN ĐẤU CHỐNG NGOẠI XÂM Ở CÁC THẾ KỶ X - XV
I. CÁC CUỘC KHÁNG CHIẾN CHỐNG QUÂN XÂM LƯỢC TỐNG
1. Kháng chiến chống Tống thời Tiền Lê
-       Năm 980 nhân lúc triều đình nhà Đinh gặp khó khăn, vua Tống cử quân sang xâm lược nước ta.
-       Trước tình hình đó Thái hậu họ Dương và triều đình nhà Đinh đã tôn Lê Hoàn làm vua để lãnh đạo kháng chiến.
-       Năm 981 quân dân Đại Cồ Việt  chiến  đấu anh dũng,thắng lớn nhanh chóng ở vùng Đông Bắc khiến vua Tống không dám nghĩ đến việc xâm lược Đại Việt, củng cố vững chắc nền độc lập.
2. Kháng chiến chống Tống thời Lý (1075 - 1077)
-       Thập kỷ 70 của thế kỷ XI nhà Tống âm mưu xâm lược Đại Việt, đồng thời tích cực chuẩn bị cho cuộc xâm lược.
-       Trước âm mưu xâm lược của quân Tống, nhà Lý đã tổ chức kháng chiến.
+ Giai đoạn 1: Lý Thường Kiệt tổ chức thực hiện chiến lược "tiên phát chế nhân" đem quân đánh trước chặn thế mạnh của giặc.
-       Năm 1075 Thái Uý Lý Thường Kiệt đã kết hợp quân triều đình cùng các dân tộc miền núi đánh sang đất Tống, Châu Khâm, Châu Liêm, Ung Châu, sau đó rút về phòng thủ.
+ Giai đoạn 2: Chủ động lui về phòng thủ đợi giặc.
-       Năm 1077 ba mươi vạn quân Tống kéo sang bờ bắc của sông Như Nguyệt , cuộc kháng chiến hoàn toàn thắng lợi , ta chủ động giảng hòa và kết thúc chiến tranh.
II. KHÁNG CHIẾN CHỐNG XÂM LƯỢC MÔNG - NGUYÊN THỜI TRẦN (THẾ KỶ XIII)
-       Năm 1258 - 1288 quân Mông - Nguyên 3 lần xâm lược nước ta. Giặc rất mạnh và hung bạo.
-       Các vua Trần cùng nhà quân sự Trần Quốc Tuấn đã lãnh đạo nhân dân cả nước quyết tâm đánh giặc giữ nước.
-       Những thắng lợi tiêu biểu: Đông Bộ Đầu, Hàm Tử, Chương Dương, Vạn Kiếp, Bạch Đằng.
KHỞI NGHĨA LAM SƠN
Bối cảnh lịch sử
Lê Lợi đã đứng lên khởi nghĩa ở Lam Sơn. Ông vốn là một người có chí lớn và khảng khái, Do đó, ông cư ngụ ở nơi núi rừng, và tập hợp hào kiệt về. 
Vừa khi cờ nghĩa dấy lên
Chính lúc quân thù đang mạnh
... Tuấn kiệt như sao buổi sớm
Nhân tài như lá mùa thu
DỰNG CỜ KHỞI NGHĨA
Lê Lợi (1385-1433) là một hào trưởng có uy tín lớn ở vùng Lam Sơn (Thanh Hóa). Trước cảnh nước mất nhân dân lầm than, ông đã dốc hết tài sản để chiêu tập nghĩa sĩ bí mật liện lạc với các hào kiệt xây dựng lực lượng, chọn Lam Sơn làm căn cứ
Hoạt động ở vùng núi Thanh Hóa

Mùa xuân năm Mậu Tuất 1418, Lê Lợi đã cùng những hào kiệt đồng chí hướng như Nguyễn Trãi, Trần Nguyên Hãn, ... tất cả 50 tướng văn và tướng võ chính thức phất cờ khởi nghĩa Lam Sơn (trong đó 19 người đã từng tham gia hội thề Lũng Nhai, năm 1416), xưng là Bình Định Vương, kêu gọi dân Việt đồng lòng đứng lên đánh quân xâm lược nhà Minh cứu nước.
Bị quân Minh vây đánh nhiều trận, quân Lam Sơn khốn đốn ba lần phải rút chạy lên núi Chí Linh . Giữa năm 1418 một lần bị quân Minh vây bắt ở núi Chí Linh quân sĩ hết lương thực. Lực lượng chưa đủ mạnh nên Lê Lợi thường cùng quân Lam Sơn phải ẩn náu trong rừng núi, nhiều lần phải ăn rau củ và măng tre lâu ngày; có lần ông phải giết cả voi và ngựa chiến của mình để cho tướng sĩ ăn.
Theo kế của Nguyễn Chích, năm 1424 Lê Lợi quyết định đưa quân vào đồng bằng Nghệ An.
Trên đường đi, quân Lam Sơn hạ thành Đa Căng (Bất Căng, Thọ Xuân) do Lương Nhữ Hốt giữ, đánh lui quân cứu viện của viên tù trưởng địa phương theo quân Minh là Cầm Bành. Sau đó quân Lam Sơn đánh thành Trà Lân. Tướng Minh là Trần Trí mang quân từ Nghệ An tới cứu Cầm Bành, bị quân Lam Sơn đánh lui. Lê Lợi vây Cầm Bành, Trí đóng ngoài xa không dám cứu. Bị vây ngặt lâu ngày, Bành phải đầu hàng.

Tiến quân vào Nghệ An, mở rộng vùng giải phóng Tân Bình - Thuận Hóa (1424 - 1425)
Lê Lợi một mặt siết vòng vây quanh thành Nghệ An và Tây Đô, mặt khác sai Trần Nguyên Hãn, Lê Đa Bồ đem quân vào nam đánh Tân Bình, Thuận Hóa. Tướng Minh là Nhậm Năng ra đánh bị phá tan. Lê Lợi được chiếm đất Tân Bình, Thuận Hoá. Quân Minh phải rút vào cố thủ.
Tiến quân ra Bắc,mở rộng phạm vi hoạt động cuối năm 1426
Tháng 9-1426  nghĩa quân tiến ra Bắc bằng 3 đạo quân:
    * Đạo thứ nhất tiến ra giải phóng Tây Bắc  chặn viện binh địch từ Vân Nam sang .
    * Đạo thứ hai giải phóng hạ lưu sông Hồng , và chặn đường rút quân từ Nghệ An về Đông Quan , và chặn viện binh từ Quảng Tây sang .
   * Đạo thứ ba tiến thẳng ra Đông Quan .
Khởi nghĩa Lam Sơn toàn thắng cuối năm 1426-cuối 1427
1.Trận Tốt Động – Chúc Động  cuối 1426
  -Tháng 10- 1426  Vương Thông đem 5 vạn viện binh  kéo vào Đông Quan và mở cuộc phản công , đánh vào chủ lực ta  ở Cao Bộ để giành thế chủ động  .
   - Quân ta phục  binh sẵn ở Tốt Động và Chúc Động , quân địch lọt vào trận địa  bị dồn xuống cánh đồng lầy lội , ta tiêu diệt  5 vạn quân giặc , bắt sống 1 vạn tên, Vương Thông chạy về Đông Quan .Ta giành thế chủ động  vây Đông Quan , và giải phóng nhiều châu huyện ; quân Minh bị động  , một mặt xin  giả hòa , một mặt xin thêm viện binh .
Ý  nghĩa:
              Ninh Kiều máu chảy thành sông , tanh hôi vạn dặm
Tốt Động  thây chất đầy nội , nhơ để ngàn năm.
2. Trận Chi Lăng – Xương Giang  10- 1427 :
Cuối năm 1427, vua Minh Tuyên Tông điều viện binh cứu Vương Thông, sai Liễu Thăng mang 10 vạn quân tiến sang từ Quảng Tây; Mộc Thạnh mang 5 vạn quân từ Vân Nam kéo sang. Đây là hai tướng đã từng sang đánh Việt Nam thời nhà Hồ và nhà Hậu Trần. Nghe tin có viện binh, nhiều tướng muốn đánh để hạ gấp thành Đông Quan. Tuy nhiên, theo ý kiến của Nguyễn Trãi, Lê Lợi cho rằng đánh thành là hạ sách vì quân trong thành đông, chưa thể lấy ngay được, nếu bị viện binh đánh kẹp vào thì nguy; do đó ông quyết định điều quân lên chặn đánh viện binh trước để nản lòng địch ở Đông Quan.
3 .Nguyên nhân thắng lợi :
        -Nhân dân ủng hộ , lòng yêu nước của toàn quân dân .
       -Khối đoàn kết nhất trí của  quân dân .
      -Tài chỉ huy của Lê Lợi, Nguyễn Trãi , với đường lối chiến  lược, chiến thuật đúng đắn
4.Ý nghĩa lịch sử :
      -Đất nước  hoàn toàn giải phóng .
     -Giành độc lập tự chủ .
     - Mở ra thời kỳ phát triển mới thời Lê sơ.
NHỮNG SỰ KIỆN CHÍNH TRONG KHỞI NGHĨA LAM SƠN  1418- 1427 :
* Thời kỳ ở miền Tây Thanh Hóa  1418-1423.
* Giải phóng Nghệ An- Tân Bình- Thuận Hóa  và tiến quân ra Bắc  1424- 1426
* Khởi nghĩa Lam Sơn toàn thắng  cuối năm  1426- 14 27 .
-Đầu năm  1416 : hội thề Lũng Nhai  gồm 19 người  trong bộ chỉ huy cuộc khởi nghĩa .
-Ngày 7-2-1418:  Lê Lợi  dựng cờ khởi nghĩa ở Lam Sơn ( Thanh Hóa) và tự xưng là Bình Định Vương .
-Giữa năm 1418 :  Giặc vây Chí Linh ,Lê Lai cải trang thành Lê Lợi và bị giết chết .
-Mùa hè năm 1423 : Lê Lợi tạm hoãn để tránh cuộc bao vây của địch và có thời gian củng cố  lực lượng.
-Cuối năm 1424  : quân Minh trở mặt tấn công Lam Sơn  .
-Năm 1425 giải phóng Tân Bình – Thuận Hóa .
-Tháng 9- 1426 tiến công ra Bắc .
-Cuối năm 1426  chiến thắng Tốt Động và Chúc Động .
-Tháng 10-1427  chiến thắng Chi  Lăng – Xương Giang .
-Ngày 10-12-1427 : hội thề Đông Quan , Vương Thông rút quân .
1. Sự hình thành của truyền thống yêu nước Việt Nam.

- Khái niệm:
+ Truyền thống là những yếu tố về sinh hoạt xã hội, phong tục tập quán, lối sống, đạo đức, của một dân tộc được hình thành trong quá trình hình thành và phát triển của đất nước, được lưu truyền từ đời này sang đời khác.
2. Phát triển và tôi luyện truyền thống yêu nước trong các thế kỷ phong kiến độc lập.
+ Ý thức vươn lên xây dựng phát triển nền kinh tế tự chủ, nền văn hóa đậm đà bản sắc truyền thống của dân tộc.
+ Tinh thần chiến đấu chống giặc ngoại xâm bảo vệ độc lập dân tộc của mỗi người Việt Nam.
+ Ý thức đoàn kết mọi tầng lớp nhân dân, mọi dân tộc trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
+ Lòng tự hào dân tộc, biết ơn tổ tiên.
+ Ý thức vì dân thương dân của giai cấp thống trị tiến bộ - yêu nước gắn với thương dân – mang yếu tố nhân dân.
3. Nét đặc trưng của truyền thống yêu nước Việt Nam thời phong kiến.

- Trong đấu tranh chống giặc ngoại xâm nhân dân Việt Nam đã đoàn kết nhất trí đồng lòng vượt qua gian khổ, hy sinh, phát huy tài năng, trí tuệ, chiến đấu dũng cảm giành thắng lợi cuối cùng.
- Cũng trong chiến đấu chống ngoại xâm, lòng yêu nước trở nên trong sáng chân thành và cao thượng hơn bao giờ hết.
Xin cảm ơn quý thầy cô và các bạn !