Đất ngập nước

ĐẠI HỌC CẦN THƠ
KHOA NÔNG NGHIỆP&SHƯD
********************
BÁO CÁO
Môn: Thổ Nhưỡng
Vấn Đề 10: ĐẤT NGẬP NƯỚC
I. Khái niệm đất ngập nước.
- Theo Công ước RAMSAR (Điều 1.1) thì "Đất ngập nước bao gồm: những vùng đầm lầy, đầm lầy than bùn, những vực nước bất kể là tự nhiên hay nhân tạo, những vùng ngập nước tạm thời hay thường xuyên, những vực nước đứng hay chảy, là nước ngọt, nước lợ hay nước mặn, kể cả những vực nước biển có độ sâu không quá 6m khi triều thấp".
- Ngoài ra, Công ước ( Điều 2.1) còn quy định các vùng đất ngập nước: “ Có thể bao gồm các vùng ven sông và ven biển nằm kề các vùng đất ngập nước, cũng như các đảo hoặc các thuỷ vực biển sâu hơn 6m khi triều thấp, nằm trong các vùng đất ngập nước”.
M?T S? MÔ HÌNH D?T NG?P NU?C
II. Những tính chất hóa học trong đất ngập nước.
1. Quá trình khử đất.
- Trong đất ngập nước khi các tế bào khổng trong đất chứa đầy nước, oxy bị đẩy ra khỏi các tế bào khổng, tạo điều kiện yếm khí. Trong điều kiện này vi sinh háo khí bất động, vi sinh yếm khí phát triển. Chúng sử các chát oxy hóa trong điều kiện không có oxy là Fe3+, Mn4+, SO42-, CO2. Các chất này bị khử tạo nên quá trình khử trong đất ngập nước.
Phản ứng trong đất có thể minh họa bằng phản ứng sau:
Fe(OH)3 + 1/4CH2O + 2H+ <==> Fe2+ + 1/4CO2 + 11/4H2O.
- Trong phản ứng khửu trong đất ngập nước H+ bị sử dụng và chuyển thành nước chính vi sinh vật là tác nhân gây phản ứng.
2. Thay đổi điện thế oxy hóa khử (Eh).
- Cùng với tiến trình khử hàm lượng chất oxy hóa giảm và hàm lượng chất khử tăng. Điện thế oxy hóa khử (Eh) giảm nhanh ở giai đoạn từ 2-4 tuần sau khi ngập nước. Eh giảm từ khoảng từ +600mV ở thời điểm bắt đầu ngập đến 100mV ở 4 tuần sau khi ngập.
- Trình tự các chất bị khử và điệ thế Eh diễn ra theo thứ tự sau:
- Nếu trong đất có hàm chất oxy hóa như: NO3-, Fe3+, Mn3+ cao thì sẽ làm chậm tiến trình khử SO42-. Do sự phân bố không đồng đều của vi sinh vật và các chất trong đất nên tình trạng khử có thể xảy ra không đồng đều. Do đó các chất khác nhau có khử đồng thời ở các điểm lân cận trong đất.

- Eh chỉ tình trạng oxy hóa hay khử của đất. Cây trồng cạn sẽ không phát triển bình thường trong điều kiện khử kéo dài. Cây lúa có thể phát triển bình thường trong điều kiện ngập nước vì có một hệ thống vận chuyển oxy từ thân lá đến rễ. Tuy nhiên trong điều kiện khử mạnh Eh thấp các chất khử như: Mn2+, Fe2+, H2S, CH4 có thể tích lũy cao đến mức gây độc cho sự phát triển của lúa.
3.Thay đổi pH.
- Thời gian kéo dài cùng với quá trình khử tăngdần, ở đất chua thì pH tăng dần và đất kiềm thì pH giảm dần đến khi pH gần trung tính.
- Ở đất chua pH tăng khi ngập nước là do quá trình khử sử dụng H+ để nhận O2-, pH giảm trên đất kiềm khi ngập nước là do CO2 sản sinh trong quá trình hô hấp của vi sinh vật. CO2 hòa tan trong nước làm giảm pH:
CO2 + H2O < == > HCO3- + H+

- PH trong đất kiềm giảm càng mạnh khi hàm lượng chất hữu cao càng cao.
- Trên đất chua tác dụng làm giảm pH của CO2 không quan trọng so với tiến trình khử do đó kết quả là pH tăng trong thời gian đất bị ngập nước.
4.Thay đổi dẫn điện (EC).
Độ dẫn điện (EC) trên đất bị ngập có khuynh hướng gia tăng trước khi ngập. Nguyên nhân là do trong thời gian ngập có sự gia tăng nồng độ các chất khử như: Fe2+, Mn2+ và tích lũy các ion như: NH+, NCO3-, RCOO-. Trên đất kiềm sự hòa tan carbonat và acid hữu cơ trong thời gian ngập cũng làm gia tăng EC. Nếu ngập thời gian dài thì EC sẽ giảm sau khi đạt đến đỉnh cao là do sự kết tủa của Fe2+ thành Fe(OH)2 và Mn2+ thành Mn(OH)2.
5. Thay đổi thành phần hóa học:
- Sự phân hủy chất hữu cơ:
- Tích tụ CO2 :
- Tích lũy NH4+:
- Mất đạm ở dạng hơi:
- Sự khử sắt :
- Sự khử Mn :
- Khử SO42- :
- Phóng thích lân:
- Giảm hàm lượng kẽm hòa tan:
III. Phân loại đất ngập nước
Hệ thống phân loại đất ngập nước ở Việt Nam gồm 5 cấp phân vị:
- Cấp I là Hệ thống: được xác lập dựa vào bản chất của nước (hệ thống đất ngập nước mặn, lợ và ngọt gồm: hệ thống đất ngập nước mặn ven biển, nước mặn nội địa, nước ngọt ven biển và nước ngọt nội địa).
- Cấp II là Phụ hệ thống: phân chia từ hệ thống dựa vào nguồn gốc (phụ hệ thống tự nhiên và nhân tạo).
- Cấp III là Lớp: được phân chia từ phụ hệ thống dựa vào chế độ ngập nước (lớp đất ngập nước thường xuyên và tạm thời).
- Cấp IV là Kiểu: phân chia từ lớp, dựa vào đặc điểm địa mạo, thành phần thạch học của nền đáy (đất) và thực vật (có hay không có thực vật), hiện trạng sử dụng đất.
- Cấp V là Phụ kiểu: được đề xuất dựa vào thành phần thạch học - khoáng vật của nền đáy, các loại thực vật
Hệ thống đất ngập nước mặn ven biển
IV. Vai trò và chức năng của đất ngập nước.
1. Vai trò:
- Đất ngập nước là những hệ sinh thái
có năng suất cao, cung cấp cho con người
nhiều loại nhiên liệu, thức ăn, là nơi giải trí
và nơi lưu trữ các nguồn gen quý hiếm.
- Cung cấp 20% nguồn thực phẩm trên
toàn cầu.
- Ngoài ra, đất ngập nước còn có vai
trò quan trọng trong thiên nhiên và môi trường
như lọc nước thải, điều hòa khí hậu, chống xói
lở bờ biển, ổn định mực nước ngầm, là nơi trú
chân của nhiều loài chim di cư quý hiếm...
2. Chức năng.
- Chống sóng bão, ổn định bờ biển và chống xói mòn.
- Xử lí nước giữ lại chất cận, chất độc làm nguồn phân bón cho cây và thức ăn của các sinh vật khác.
- Lưu thông dòng nước.
- Chứa nhiều tài nguyên rừng là nguồn tài nguyên thiên nhiên giàu có và có nhiều động vật hoang dã.
- Nguồn tài nguyên cỏ và tảo biển.
- Nguồn thủy sản là môi trường sống và nơi cung cấp thức ăn cho các loài thủy sản có giá tri kinh tế cao.
- Làm khu giải trí du lịch.
V. Hiện trạng
- Trong 15 năm qua, diện tích đất ngập nước tự nhiên đã giảm đi, diện tích đất ngập nước nhân tạo tăng lên.
- Cụ thể là các khu rừng ngập mặn tự nhiên ven biển đã mất dần, thay vào là các đầm nuôi thủy sản, các công trình du lịch và một số ít diện tích trồng rừng.
- Diện tích rừng ngập mặn đã giảm 183.724ha trong 20 năm qua (từ năm 1995). Trong khi diện tích nuôi trồng thủy sản đã tăng lên 1,1 triệu ha năm 2003.
- Đến năm 2007 diện tích đất ngập nước giảm mạnh
- Nhiều hệ sinh thái đất ngập nước chưa được biết đến và và chưa được điều tra, đánh giá về chức năng sinh thái, tiềm năng kinh tế, giá trị bảo tồn đa dạng sinh học.

- Chưa có qui hoạch tổng thể đất ngập nước cho mục đích bảo tồn và khai thác để phục vụ cho phát triển kinh tế – xã hội. Các hệ sinh thái đất ngập nước ở nước ta đang bị khai thác bừa bãi, không phù hợp với chức năng và giá trị kinh tế, sinh thái nên hiệu qủa thấp, gây những hậu quả lâu dài khó khắc phục.
- Dân số gia tăng quá nhanh, phương thức và tập quán lạc hậu, sự nghèo đói tại các vùng đất ngập nước và vùng xung quanh đã dẫn tới việc khai thác cạn kiệt tài nguyên đất ngập nước, làm thu hẹp diện tích đất ngập nước và làm biến đổi nhiều lọai hình đất ngập nước theo chiều hướng bất lợi.
MỘT SỐ VÙNG ĐẤT NGẬP NƯỚC Ở MIỀN BẮC VÀ MIỀN NAM
VI. Phương hướng phát triển
- Đình chỉ việc đấp đê lấn biển, các hình thức khai thác làm thu hẹp diện tích và phân bố đất ngập nước.
- Từng bước cải tạo các bãi lầy ngập triều để phát triển nông nghiệp.
- Ngăn ngừa ô nhiễm nguồn nước.
- Tạo thông thoáng cho dòng chảy ở các bãi triều là tạo thuận lợi cho quá trình bồi tích
- Khôi phục các đất ngập nước đang bị suy thoái nghiêm trọng.
- Hạn chế phá các rừng ngập mặn để nuôi tôm cá.
- Thành lập một mạng lưới các khu bảo tồn đất ngập nước.
- Duy trì các điều kiện thuận lợi của các loại hình đất ngập nước.
- Tiếp cận với các nước láng giềng để chia sẽ thông tin, trao đổi kinh nghiệm về bảo tồn và sử dụng đất gập nước.
- Nâng cao nhận thức của cãn bộ lãnh đạo và người dân về đất ngập nước nhân ngày đất ngập nước thế giới ngày 2-2
Một số khu bảo tồn đất ngập nước ở nước ta:
Tràm Chim thuộc tỉnh Đồng Tháp
Khu bảo tồn Vân Long thuộc đồng bằng Bắc Bộ
Khu bảo tồn Lung Ngọc Hoàng thuộc tỉnh Hậu Giang
Khu bảo tồn Vân Long thuộc đồng bằng Bắc Bộ
CHÂN THÀNH CÁM ƠN SỰ THEO DÕI CỦA QUÝ THẦY VÀ CÁC BẠN.