đại cương về bộ xương

TRƯỜNG CĐSP ĐỒNG NAI
LỚP: HÓA SINH - K32
CHÀO MỪNG QUÍ THẦY CÔ CÙNG CÁC BẠN ĐẾN VỚI PHẦN TRÌNH BÀY CỦA TỔ 1
Chương 9:
Sinh lý hệ vận động
Bài 1:


D?i cuong v? Xuong
1.Đặc điểm cấu tạo bộ xương
1.1. Cấu tạo các xương
1.2. Thành phần hóa học của xương
1.3. Hình dạng của xương
2.Bộ máy dây chằng và các khớp
2.1 Phát triển của bộ xương và bộ máy dây chằng
2.2 Tăng trưởng của xương
2.3 Phát triển của các khớp
2.4 Hình dạng của các khớp


Bộ xương gồm 3 phần:
Xương đầu
Xương sọ: phát triển
Xương mặt
Xương thân
Cột sống: nhiều đốt khớp lại, có 4 chỗ cong
Lồng ngực: xương sườn, xương ức
Xương chi
Đai xương: đai vai, đai hông
Các xương: cánh tay, ống tay, xương đùi,.
Xuong tay
B? xuong ngu?i
Xuong
chân
Xuong d?u
Xuong thân
Xuong ?c
Xuong s?ng
Xuong su?n
-Tất cả gồm 300 chiếc xương ở trẻ em và 206 xương ở người trưởng thành, dài, ngắn, dẹt khác nhau hợp lại ở các khớp xương.

1.1.Đặc điểm cấu tạo của
bộ xương:

-Bộ xương là tập hợp của các xương của cơ thể .

-Được hình thành từ trung mô và chức năng chủ yếu của bộ xương là chức năng cơ học.
-Bộ xương được cấu tạo từ khoảng 600 xương khác nhau.
-Các xương liên kết với nhau nhờ dây chằng và các khớp hay là bộ máy chằng-khớp.
-Bộ xương có 3 chức năng cơ bản là:

+Làm bệ: nhờ sự liên kết giữa các tổ chức mềm và các phần khác nhau của bộ xương.
Ví dụ: tạo dáng thẳng đứng, dáng ngồi dáng đi,…

+Vận động: nhờ sự kết nối giữa các phần khác nhau của bộ xương để tạo hệ thống đòn bẩy.
Ví dụ: xương tay, xương chân,…

+Bảo vệ: do các xương liên kết với nhau để tạo ra các khoang có chứa các cơ quan bên trong.
Ví dụ: trong lồng ngực có tim, trong hộp sọ có chứa não bộ, tủy sống trong cột sống,…
1.1.1Cấu tạo của các xương:
-Xương(os): là cơ quan được tạo thành từ 1 số tổ chức,trong đó được cấu tạo từ mô xương(mô xương cứng và mô xương xốp) là chủ yếu.

+Bên ngoài: 1 lớp màng xương(perioteum) bao bọc.

+Bên trong : là dịch tủy.

+Các xương khớp được lớp sụn bao bọc.

-Xương có 1 mạng lưới thần kinh và mạch máu rất phong phú.

-Đơn vị cấu trúc của xương là các osteon-là một hệ thống các bản hình trụ bao quanh các ống dây thần kinh và mạch máu.
Trong xương thì các osteon nằm sát nhau để tạo lớp xương dày hay chất cứng hoặc tạo các nan nối các ô ngăn cách thành khoang chứa chất xốp. Thường chất cứng ở bên ngoài, bao quanh chất xốp.
-Dịch tủy nằm trong các ngăn của chất xốp.
Ở trẻ sơ sinh có tủy đỏ là tiền thân của võng mạc, giữ vai trò tạo máu( hồng cầu, các bạch cầu hạt và các phiến máu). Khi phát triển thì 1 phần tủy đỏ sẽ được thay bằng tủy vàng. Thành phần chủ yếu của tủy vàng là chất béo, nó nằm trong khoang của các xương dài.
-Bao xương: là màng mô liên kết gồm 2 lớp:
+Lớp ngoài hay lớp xơ: tạo thành từ mô liên kết cứng.
+Lớp trong : tạo thành từ mô liên kết xốp có các tế bào tạo xương ( osteoblast). Và nhờ lớp này xương phát triển.
1.1.2. Thành phần hóa học và tính chất của xương:
-Xương được cấu tạo từ 2 chất chính :
+Một loại chất hữu cơ gọi là ossein (cốt giao), cốt giao đảm bảo tính mềm dẻo.
+Hai là một số chất vô cơ đó là các muối can-xi. Chất khoáng làm cho xương bền chắc.
-Tỉ lệ cốt giao thay đổi tùy theo tuổi. Trong xương người trưởng thành, cốt giao chiếm 1/3 còn các muối can-xi chiếm khoảng 2/3.
-Nếu ta đem tách riêng hai chất này thì xương không đạt đủ hai đặc tính trên.
Làm thế nào để tách chất hữu cơ ra khỏi chất vô cơ của xương?
-Trong quá trình phát triển cá thể, tỉ lệ giữa ossein và các chất hóa học thay đổi.

-Trong xương của trẻ em có hàm lượng chất hữu cơ lớn hơn so với xương người lớn nên cốt giao chiếm tỉ lệ cao hơn so với muối can-xi.
Vì vậy xương trẻ em mềm dẻo hơn xương người lớn.

-Còn ở người lớn hàm lượng chất vô cơ trong xương tăng dần theo lớp tuổi nên xương của người cao tuổi thường giòn, dễ gãy.
1.1.3.Hình dạng của xương:
Có 4 loại :
• Xương dài : hình ống, giữa chứa tủy đỏ ở trẻ em và chứa mỡ vàng ở người trưởng thành như xương ống tay, xương đùi, xương cẳng chân, ... Loại xương này có nhiều nhất.

• Xương ngắn : kích thước ngắn, chẳng hạng như xương đốt sống, xương cổ chân, cổ tay,...

• Xương dẹt : hình bản dẹt, mỏng như xương bả vai, xương cánh chậu, các xương sọ. Loại xương này ít nhất.
• Xương khí : là các xương chứa không khí như xương trán , xươnh hàm, thân của xương bướm,…
Xương dẹt điển hình là xương sọ
Cấu tạo xương dài
Đầu xương
Sụn bọc đầu xương
-Giảm ma sát trong khớp xương
Thân xương
Màng xương
- Mô xương cứng
- Khoang xương
- Giúp xương phát triển to về bề ngang
- Chịu lực, đảm bảo vững chắc
Chứa tủy đỏ ở trẻ em, sinh hồng cầu;chứa tủy vàng ở người lớn.
- Mô xương xốp gồm các nan xương
- Phân tán lực tác động và tạo các ô chứa tủy đỏ
1.2. Bộ máy dây chằng và các khớp:
1.2.1.Phát triển của bộ xương và bộ máy dây chằng:
-Bộ xương bắt đầu từ tháng thứ 2 trong thời kì phát triển phôi thai.Việc hình thành các xương sẽ được thực hiện theo 2 hướng:
+Hình thành trực tiếp từ trung mô.
+Ban đầu hình thành các sụn sau đó xương hóa dần. Mô xương thay thế mô sụn. Bao xương do bao sụn phát triển thành.
Phần lớn các xương được hình thành theo cách thứ 2.
-Xương được gắn nối với các xương khác
theo chiều dài bởi các hệ thống dây chằng.
-Các xương liên hệ với nhau bởi khớp xương.

-Tại các đầu xương có 1 lớp sụn giống như
cao su có tính đàn hồi chêm giữa các đầu
xương trong các khớp để tránh ma sát và
giảm chấn động mỗi khi các đầu xương
chuyển động và va chạm vào nhau.
1.2.2.Tăng trưởng của xương:
-Xương dài tăng trưởng do bao xương và các sụn tăng trưởng(epiphis) thay đổi.

-Chức năng xương hóa của các bao xương làm cho độ dày của xương tăng lên. Còn chiều dài của xương tăng lên do sụn epiphis phát triển.

Trong điều kiện bình thường, các xương tăng trưởng về mặt chiều dài kết thúc lúc 23-24 tuổi.
1.2.3 Phát triển của các khớp
Nơi tiếp giáp giữa các đầu xương gọi là khớp.
Có 3 loại khớp:
- Khớp bất động: là khớp không cử động được, gi�p xuong t?o th�nh kh?i d? b?o v? n?i quan. Nhu: kh?p ? h?p s?, xuong ch?u,.
- Khớp bán động: l� d?ng chuy?n ti?p gi?a kh?p b?t d?ng v� kh?p d?ng, gi�p xuong t?o th�nh khoang(khoang ng?c) d? b?o v?.Ngồi ra cịn gi�p co th? m?m d?o trong d�ng di v� lao d?ng ph?c t?p. Nhu: kh?p ? c�c d?t s?ng,...
-Khớp động: là những khớp cử động dễ dàng nhờ hai đầu xương có sụn đầu khớp nằm trong một bao chứa dịch khớp g?i l� bao kh?p (bao hoạt dịch).D?m b?o s? linh ho?t c?a tay ch�n. Nhu: kh?p ? tay, ? ch�n,...


-Từ lớp hoạt dịch tiết ra chất dịch vào xoang để xoa các khớp, tăng bề mặt tiếp xúc. Xoang khớp là 1 khe có chứa hoạt dịch. Hoạt dịch làm giảm ma sát giữa các gân, cơ và xương kế cận nhau.

- Ngoài 3 khớp trên thì còn 1 số yếu tố tham gia việc tạo khớp như:
+Các dây chằng của khớp: được tạo thành từ mô liên kết cứng, thường từ lớp xơ của bao khớp.
+Các đĩa khớp và sụn chêm: là lớp sụn nằm trong xoang khớp giữa bề mặt của nó và xương. Hai yếu tố này tham gia vào chuyển động của các khớp.

1.2.4.Hình dạng của các khớp:

Tùy thuộc vào hình dạng bề mặt có thể phân biệt các loại khớp sau đây:
Hình phẳng, hình trụ, hình khối, hình elip, hình yên ngựa và hình cầu.

Chuyển động của các khớp có thể xảy ra quanh 1, 2 hay 3 trục khác nhau.
Tóm lại:
-Bộ xương người chia làm ba phần:
+Xương đầu (gồm các xương mặt và khối xương sọ),
+Xương thân (gồm xương ức, xương sườn và xương sống)
+Xương chi (xương chi trên - tay và xương chi dưới - chân).

-Bộ xương có 3 chức năng cơ bản là:
+Làm bệ:
+Vận động
+Bảo vệ:
-Cấu tạo của các xương:
+Bên ngoài:1 lớp màng xương(perioteum) bao bọc.
+Bên trong : là dịch tủy.
+Các xương khớp được lớp sụn bao bọc.

-Xương có 1 mạng lưới thần kinh và mạch máu rất phong phú.
-Thành phần hóa học và tính chất của xương được cấu tạo từ 2 chất chính :
+Một loại chất hữu cơ gọi là cốt giao.
+Hai là một số chất vô cơ đó là các muối can-xi.
Xương to ra về bề ngang là nhờ các tế bào màng xương phân chia tạo ra những tế bào mới đẩy vào trong và hóa xương.

Xương dài ra do sự phân chia các tế bào ở lớp sụn tăng trưởng.
-Hình dạng của xương: Xương dài, Xương ngắn, Xương dẹt, Xương khí.

-Phát triển các khớp, coù 3 loaïi khôùp:
+Khôùp baát ñoäng
+Khôùp ñoäng
+Khôùp baùn ñoäng

BÀI HỌC ĐẾN ĐÂY KẾT THÚC
EM KÍNH CHÚC CÔ
SỨC KHOẺ VÀ HẠNH PHÚC
và Chúc các bạn luôn yêu thích môn Sinh học.