CNXHKH

1

Chương 2
lược khảo lịch sử tư tưởng
xã hội chủ nghĩa trước Mác

Th.s Nguyễn Văn Thiện
Bộ môn: Chủ nghĩa xã hội khoa học
2
- Nắm được nội dung các khái niệm: Tư tưởng XHCN, tư tưởng cộng sản chủ nghĩa, chủ nghĩa xã hội không tưởng và các vấn đề liên quan đến khái niệm này.
- Làm rõ giá trị lịch sử cũng như hạn chế và nguyên nhân hạn chế của chủ nghĩa xã hội không tưởng.
- Nắm chắc quá trình phát triển của tư duy lý luận của một thời đại đều là sản phẩm của lịch sử.
A. Mục đích, yêu cầu:
3
B. Nội dung

1. Khái niệm và phân loại tư tưởng xã hội chủ nghĩa

2. Các giai đoạn của tư tưởng XHCN trước Mác

3. Giá trị lịch sử và hạn chế của CNXH không tưởng
4
1. Khái niệm và phân loại tư tưởng xã hội chủ nghĩa
5
1.1 Xét về khái niệm

Mức độ

Bản chất
Tư tưởng XHCN
Tư tưởng CSCN
Chủ nghĩa xã hội
Chủ nghĩa cộng sản
Tư tưởng CSCN có tính triệt để hơn tư tưởng XHCN
Đều mong muốn xoá bỏ chế độ áp bức bóc lột

Về Mức độ

Về Bản chất
H:1.1 Phân biệt khái niệm tư tưởng XHCN và tư tưởng CSCN
H:1.2 Phân biệt khái niệm CNXH và CNCS
Khác
Giống
nhau
nhau
Khác
nhau
Giống
nhau
6
- Xét về sự biểu hiện của chủ nghĩa xã hội
Xã hội hiện thực (XH XHCN)
Phong trào hiện thực (phong trào XHCN)
Chủ nghĩa xã hội khoa học
Chủ nghĩa xã hội không tưởng
Chủ nghĩa xã hội
H: 1.3 Sự biểu hiện của CNXH dưới dạng lý luận và hiện thực
Hình thái
hiện thực
Dưới dạng
lý luận
7
Tư tưởng XHCN: là những tư tưởng mong muốn xoá bỏ áp bức, bóc lột giai cấp, xoá bỏ mọi bất công xã hội, mơ ước về một xã hội trong đó không có tình trạng người bóc lột người và mọi bất bình đẳng khác.

Tư tưởng CSCN: là những tư tưởng có tính triệt để hơn tư tưởng xã hội chủ nghĩa. Đó là những tư tưởng vươn tới sư xoá bỏ tận gốc tình trạng áp bức bóc lột và bất công xã hội trên cơ sở xoá bỏ chế độ tư hữu về tư liệu sản xuất, thay thế bằng chế độ sở hữu chung về tư liệu sản xuất.
8
- Tư tưởng và tư tưởng xã hội chủ nghĩa
+ Tư tưởng
Là hình thái ý thức của con người phản ánh thế giới hiện thực.
Do điều kiện sinh hoạt vật chất
Do chế độ xã hội
Nó là sản phẩm của lịch sử
Quy định
Tư tưởng là hình thái ý thức của con người, phản ánh điều kiện sinh hoạt vật chất của xã hội nhất định.
9
+ Sự xuất hiện và nội dung phản ánh tư tưởng XHCN.
Tư tưởng XHCN
Chế độ tư hữu về tư liệu sản xuất
Xã hội phân chia giai cấp, đấu tranh giai cấp, bất công xã hội
Lực lượng sản xuất phát triển, của cải dư thừa
H: 1.4 Điều kiện ra đời của tư tưởng xã hội chủ nghĩa
10
+ Do chế độ tư hữu về tư liệu sản xuất.

+ Do có sự phân chia giai cấp, áp bức bóc lột giai cấp, đấu tranh giai cấp.

+ Có từ thời cổ đại (xã hội chiếm hữu nô lệ)

+ Không phải do ý muốn chủ quan mà nó mang tính khách quan.

+ Không phải chỉ có giai cấp công nhân mới có tư tưởng XHCN
11
Tư tưởng xã hội chủ nghĩa
Phản ánh con đường và giải pháp đi tới xã hội tốt đẹp
Phản ánh ước mơ, nguyện vọng của quần chúng lao động hướng tới một xã hội tốt đẹp hơn
Phản ánh cuộc đấu tranh của quần chúng lao động bị áp bức chống lại giai cấp áp bức, bóc lột
H:1.5 Tư tưởng XHCN phản ánh 3 nội dung của cuộc sống hiện thực
Phản
ánh
12
- Không tưởng: là những ước mơ, mong muốn chưa có điều kiện để trở thành hiện thực
Khái niệm không tưởng do Tômát Morơ đưa ra vào năm 1516 với tác phẩm nổi tiếng với tên tắt là "Utopia" - có nghĩa là không tưởng. Từ đó đến nay "Utopia" được dùng để chỉ các học thuyết chính trị - xã hội mang tính chất không tưởng - không có cơ sở thực tế và không thể thực hiện được.
- Chủ nghĩa xã hội không tưởng: là tổng hợp các học thuyết chính trị - xã hội biểu hiện dưới dạng chưa chín muồi, thiếu cơ sở thực tế những nguyện vọng, mong muốn thiết lập một xã hội kiểu mới trong đó không có tình trạng người bóc lột người và mọi bất bình đẳng khác.
13
1.2 Phân loại các tư tưởng xã hội chủ nghĩa
Phân loại
Tư tưởng
XHCN
Tiếp cận từ giai cấp
Tiếp cận từ lĩnh vực kinh tế, sản xuất tiêu dùng
Trình độ phát triển
Lịch đại
(thời gian)
* CNXH vô sản * CNXH tư sản * CNXH phong kiến * CNXH tiểu tư sản
* CNXH bình quân * CNXH tiêu dùng * CNXH sản xuất
* CNXH khoa học * CNXH không tưởng * CNXH sơ khai
* Hiện đại * Cận đại * Trung đại * Cổ đại
H:1.6 Phân loại Tư tưởng XHCN theo cách tiếp cận khác nhau
14
+ Theo thời gian (lịch đại) chia ra: cổ đại và trung đại; chủ nghĩa xã hội cổ đại, chủ nghĩa xã hội trung đại, chủ nghĩa xã hội cận đại, chủ nghĩa xã hội hiện đại.

+ Theo trình độ phát triển chia ra: CNXH sơ khai, CNXH không tưởng, chủ nghĩa xã hội khoa học.

+ Theo cách tiếp cận từ lĩnh vực kinh tế sản xuất và tiêu dùng chia ra: CNXH sản xuất, CNXH tiêu dùng, CNXH bình quân

+ Theo cách tiếp cận từ giai cấp chia ra: CNXH tiểu tư sản, chủ nghĩa xã hội phong kiến, CNXH tư sản, CNXH vô sản.
- Tư tưởng XHCN biểu hiện rất đa dạng và phong phú, theo cách tiếp cận từ nhiều hướng, nhiều chiều
Còn rất nhiều cách phân loại nữa như:
+ Theo cách tiếp cận từ chế độ sở hữu chia ra: CNXH và CNCS
+ Theo quan điểm tôn giáo: CNXH Phật giáo, CNXH Hồi giáo
15
2. Các giai đoạn của tư tưởng XHCN trước Mác
2.1. Tư tưởng XHCN thời cổ đại
Xuất hiện vào thời kỳ chiếm hữu nô lệ
+ Sự áp bức bóc lột, bất công, bất bình đẳng xuất hiện
+ Trong tầng lớp những người bị áp bức bóc lột xuất hiện tư tưởng phẫn uất trước bất công của xã hội đương thời
+ Họ mơ ước về một thời đại hoàng kim
16
Biểu hiện qua những câu chuyện thần thoại dân gian.
+ Đó là tiếng nói của người lao động chống lại chế độ nô lệ
+ Tiểu thuyết "I ăm bum" (TK III tr.CN): xã hội không có chính quyền.
+ Thuyết "Hai lần giáng thế của Chúa": Lần 1 lập ra giáo hội, hy vọng đem lại trật tự cho xã hội; lần 2 phán xét cho sự toàn thắng của chân lý trước sự giả dối cho cái thiện thắng cái ác.
17
2.2 Tư tưởng XHCN thời trung đại
+ Chế độ phong kiến là xã hội đặc trưng của thời đại
+ Đạo đức Cơ đốc chi phối nặng nề đời sống tinh thần ở châu Âu
+ Giáo hội đã biến chất và cùng nhà nước phong kiến đàn áp phong trào đấu tranh của nhân dân lao động chống sự bóc lột phong kiến
+ Trong trào lưu đấu tranh ấy, những nguyện vọng có tính chất XHCN đã biểu hiện thành khát vọng về một xã hội bình đẳng, không cần có luật lệ của thời gian.
18
2.3. Tư tưởng XHCN thời cận đại (CNXH không tưởng thời cận đại) từ thế kỷ XVI đến thế kỷ XVIII
Grắc Babớp (1700 - 1797)
Mably (1709 - 1785)
Giăng Mêliê (1664 - 1792)
Uynxtenli (1609 - 1652 ?)
Tômađô Campanenla (1568 - 1639)
Tômát Morơ (1478 - 1535)
TK XVI
TK XVII
TK XVIII
Thời gian
Trình độ phát triển kinh tế - xã hội
Tư tưởng XHCN thời cận đại
H:1.7
19
Tư tưởng XHCN của Tômát Morơ
Tômát Morơ (Thomas More)
(1478 - 1535)
20
+ Vài nét về Tômát Morơ
* T«m¸t Mor¬ sinh n¨m 1478 trong mét gia ®×nh trÝ thøc. Cha «ng lµ mét luËt s­ ë Lu©n §«n.

* ¤ng lµ ng­êi cã häc thøc s©u réng, lµ nhµ v¨n xuÊt s¾c thêi kú phôc h­ng.

* N¨m 1504, «ng tham gia vµo ho¹t ®éng chÝnh trÞ, vµo nghÞ viÖn, phô tr¸ch vÒ ngo¹i giao.

* N¨m 1529 «ng trë thµnh hu©n t­íc tÓ t­íng, hy väng sö dông chøc quyÒn cña m×nh t¸c ®éng vµo luËt lÖ vµ chÝnh s¸ch cña nhµ vua, dÇn ®èi lËp víi nhµ vua, bÞ b¾t giam vµ tö h×nh.

* BÞ xö tö ngµy 6-7-1535.
21
+ Vài nét về Tômát Morơ (tiếp)
* T¸c phÈm næi tiÕng cña «ng lµ “cuèn s¸ch nhá rÊt bæ Ých vµ rÊt thó vÞ nãi vÒ chÕ ®é nhµ n­íc tèt ®Ñp nhÊt vµ hßn ®¶o kh«ng t­ëng” víi tªn t¾t lµ “Utopia” nghÜa lµ “kh«ng t­ëng” hay “ch­a tån t¹i ë ®©u c¶”.
Néi dung c¬ b¶n lµ
+ Phª ph¸n chÕ ®é qu©n chñ chuyªn chÕ ph¶n ®éng ®­¬ng thêi
+ Phª ph¸n chÝnh s¸ch chiÕm ®o¹t ruéng ®Êt cña giai cÊp t­ s¶n víi h×nh ¶nh “cõu ¨n thÞt ng­êi”
+ Phª ph¸n c«ng tr­êng thñ c«ng kÐo dµi thêi gian lao ®éng ®Ó bãc lét ng­êi lao ®éng.
+ ChØ ra ®­îc mäi tÖ n¹n x· héi do chÕ ®é t­ h÷u ®Î ra vµ kh¼ng ®Þnh ph¶i xo¸ bá chÕ ®é t­ h÷u th× míi cã c«ng b»ng vµ h¹nh phóc thùc sù
+ Ph¸c ho¹ vÒ mét x· héi míi mang tÝnh céng s¶n c¶ vÒ KT, CT, XH, GD,…
+ Ăngghen đánh giá: "Thế kỷ XVI, chủ nghĩa xã hội đã được trình bày như một bức tranh chung phản ánh tập trung trong tác phẩm của Morơ".
22
* Tư tưởng của Tômađô Campanenla (1568 - 1639)
Vài nét về Campanenla
+ Sinh ra ở Calabri (Nam Italia) trong một gia đình thợ thủ công làm giày, dép.
+ 14 tuổi, bắt đầu nổi tiếng là người có học thức cao
+ Ông viết nhiều tác phẩm, tác phẩm lớn nhất mang tên "Thành phố mặt trời" (1601)
Tômađô Campanenla (Thomasso Campanenlla)
1568 - 1639
23
Nội dung tác phẩm:
+ Phê phán xã hội nước Italia: có nhiều bất công, tệ nạn
+ Khẳng định nguồn gốc bất công, tệ nạn là do chế độ tư hữu đẻ ra nên cần phải xoá bỏ chế độ tư hữu.
+ Phác hoạ ra xã hội mới không có chế độ tư hữu, xã hội mang tính cộng sản
+ Xã hội còn có nhà nước, các chức trách đều được dân bầu và bãi miễn trên cơ sở tài năng của họ
+ Xã hội hoà bình, không có bạo lực, không có chiến tranh
Đánh giá: * Chưa thoát khỏi ảnh hưởng của tôn giáo
* Thiếu cương lĩnh hành động
* Ăngghen nhận xét: "CNCS chưa được đẽo gọt còn thô kệch"
24
* Tư tưởng của Uynxtenli (1609 - khoảng 1652 ?)
Vài nét về Uynxtenli

+ Sinh ra trong gia đình buôn bán tơ lụa ở thị trấn Uiga, tỉnh Lancatxia nước Anh. Ông không được học có hệ thống. Ông có chí tự học và hoạt động xã hội, gắn bó với nhân dân lao động nghèo khổ.

+ Tác phẩm nổi bật là "Luật tự do" (viết 1652) đó là cương lĩnh cải tạo xã hội cũ, xây dựng xã hội mới có tính chất XHCN.
25
- Nội dung tác phẩm
+ Phê phán cuộc cách mạng tư sản Anh và xã hội nước Anh sau cách mạng 1640 coi nước Anh là nhà tù mà luật gia là người cai tù, người nghèo là tù nhân.
+ Xã hội mới cần được xây dựng là: mọi thứ đều là của chung, quy định về học tập kết hợp với lao động, lý thuyết gắn liền với thực tiễn
- Hạn chế: Dựa vào chính phủ tư sản để tiến hành cải tạo xã hội chưa tách ra khỏi sự thần bí của tôn giáo.
26
2.4. Chủ nghĩa xã hội không tưởng thế kỷ XVIII ở Pháp
* Tư tưởng xã hội chủ nghĩa của Giăng Mêliê (1664 - 1729)
Vài nét về Giăng Mêliê: Người Pháp
+ Sinh ra ở làng Medecni trong gia đình thợ dệt

+ Ông được gia đình cho học trường dòng, năm 23 tuổi được phong làm mục sư.
27
- Tác phẩm nổi tiếng nhất là: "Những di chúc của tôi" có nội dung:
+ Phê phán chế độ quân chủ chuyên chế ở Pháp
+ Xác lập chế độ công cộng về tài sản, mọi người đều bình đẳng
+ Khẳng định phải có đấu tranh cách mạng mới xoá bỏ được áp bức bóc lột và bất công xã hội.
+ Có tư tưởng đoàn kết quốc tế, cho rằng cách mạng là sự nghiệp của quần chúng nhân dân.
- Hạn chế: có tư tưởng bình quân chủ nghĩa và chưa có suy nghĩ về vai trò của công nghiệp.
28
* Tư tưởng xã hội chủ nghĩa của Gabriel Bonnớt đơ Mably (1709 - 1785) Người Pháp
Vài nét về Gabriel Bonnớt đơ Mably
Xuất thân từ một gia đình quý tộc: ông học trường của giáo hội nhưng từ bỏ cuộc đời tôn giáo đi vào nghiên cứu lịch sử chính trị.
Mably
(Gabriel Bonnot de Mably)
1709 - 1785
29
- Tác phẩm nổi bật nhất: "Những vấn đề đặt ra cho các nhà triết học - kinh tế về một trật tự tự nhiên và tất yếu của các xã hội chính trị" với nội dung:
+ Phê phán chế độ quân chủ chuyên chế
+ Phê phán chế độ tư hữu và đấu tranh để xoá bỏ chế độ tư hữu và ủng hộ chế độ cộng sản
+ Tổ chức xã hội theo nguyên tắc bầu cử những đại biểu của nhân dân để quản lý xã hội
- Ăngghen đánh giá: "Đã có những lý luận trực tiếp mang tính chất cộng sản chủ nghĩa".
30
* Tư tưởng xã hội chủ nghĩa của Grắc Babớp (1760 - 1797): Người Pháp
Vài nét về Grắc Babớp

+ Tên thường gọi là Phrăngxoa Nôen, ông lấy tên Grắc Babớp để tưởng nhớ hai nhà cải cách xã hội cổ La Mã là Tibêriuyt và Caiuytx Grắc (năm 133 tr.CN)

+ Xuất thân từ gia đình công dân nghèo, không được học nhiều
Grắc Babớp
(Francois-Noel Babeuf )
1760 - 1797
31
- Tác phẩm nổi bật "Tuyên ngôn của những người bình dân" với nội dung:
+ Nêu ra cương lĩnh hành động gồm những biện pháp cụ thể cần thực hiện trong quá trình cách mạng
+ Khẳng định cội nguồn mọi sự bất hạnh trong xã hội là do chế độ tư hữu
+ Mọi người đều có trách nhiệm lao động
+ Chủ trương thiết lập chuyên chính cách mạng của những người lao động và coi đó là công cụ cần thiết để tiến hành cải tạo xã hội cũ.
32
- H¹n chÕ: coi c¸ch m¹ng lµ c«ng viÖc cña mét nhãm ng­êi cã ©m m­u, ch­a thÊy ®­îc søc m¹nh cña quÇn chóng.
33
2.5. Chủ nghĩa xã hội không tưởng - phê phán đầu thế kỷ XIX ở Pháp và Anh
CNXH không tưởng phê phán đầu thế kỷ XIX
Côlôđơ Hăngriđơ Xanhximông (1760 - 1825)
Saclơ Phuriê (1772 - 1837)
Rôbớt Ôoen (1771 - 1858)
H:1.8
34
* Vài nét về tình hình kinh tế, chính trị, xã hội ở nước Pháp
Về kinh tế: xuất hiện với nền đại công nghiệp và giai cấp vô sản hiện đại cùng với sự xung đột giữa giai cấp tư sản và giai cấp vô sản
Về chính trị:
+ Cách mạng dân chủ tư sản Pháp (1789) là thời kỳ chủ nghĩa tư bản chiến thắng nhưng chưa hoàn toàn thắng lợi về chính trị
+ Sự thất bại của Napôlêông năm 1815
35
* Vài nét về tình hình kinh tế, chính trị, xã hội ở nước Pháp (tiếp)
Về xã hội:

+ Giai cấp vô sản hiện đại bắt đầu thức tỉnh về sứ mệnh lịch sử của mình

+ Các nhà không tưởng Pháp đã xuất hiện
36
* Tư tưởng xã hội chủ nghĩa của Côlôđơ Hăngriđơ Xanhximông
Vài nét về tiểu sử Xanhximông
+ Xuất thân trong một gia đình quý tộc. 17 tuổi tham gia vào quân dịch nhưng không quan tâm đến con đường công danh trong sự nghiệp
+ 1789 cách mạng dân chủ tư sản Pháp nổ ra; ông say mê tuyên truyền tư tưởng tự do, bình đẳng, bác ái
+ 1797 trở đi ông chủ yếu nghiên cứu khoa học và viết nhiều tác phẩm
Côlôđơ Hăngri đơ Xanhximông
Henri de Saint-Simon
(1760 - 1825)
37
- Tư tưởng của Xanhximông
+ Đưa ra lý luận về giai cấp và xung đột giai cấp và khẳng định rằng giai cấp vô sản có đủ sức mạnh giành lại toàn bộ chính quyền, có năng lực quản lý đất nước.

+ Khẳng định giai cấp vô sản không có các giai cấp khác thì nó vẫn sống, còn nếu như không có nó thì không có giai cấp nào sống được.

+ Phê phán cuộc cách mạng dân chủ Pháp, hạn chế của cuộc cách mạng này vì nó không phù hợp với quyền lợi của nhân dân.
38
+ Khẳng định mục đích của xã hội tương lai là "giải phóng giai cấp cần lao" - cuộc cách mạng dân chủ Pháp không làm được nên cần có cuộc cách mạng triệt để, cách mạng tận gốc.

+ Đưa ra tư tưởng sản xuất phải có tập trung và có kế hoạch

+ Đưa ra tư tưởng xoá bỏ nhà nước
39
Hạn chế
+ Vẫn duy trì chế độ tư hữu
+ Giải quyết xã hội bằng con đường thuần tuý hoà bình
Ăngghen nhận xét: "Xanhximông có một tầm mắt rộng thiên tài" . "Chủ nghĩa Xanhximông chỉ có thể là thơ ca xã hội mà thôi".
40
Vài nét về Phuriê: người Pháp

+ Sinh ra ở thành phố Bơđăngxông trong một gia đình buôn bán nhỏ

+ Tự học là chính

+ Có nhiều tác phẩm

* Sáclơ Phuriê (1772 - 1837)
Sáclơ Phuriê
(Charles Franoois-Marie Fourier)
1772 - 1837
41
Nội dung các tác phẩm

+ Phê phán và lên án xã hội tư bản một cách sâu sắc
+ Khẳng định phải thay thế xã hội tư bản
+ Kết luận: "Sự nghèo khổ sinh ra từ chính bản thân sự thừa thãi"
+ Xã hội mới phải có sự thống nhất lợi ích cá nhân, lợi ích tập thể và xã hội
+ Khẳng định quyền lao động của con người được đưa lên hàng đầu.
42
Hạn chế của ông:

+ Không có chủ trương đấu tranh xoá bỏ chế độ tư hữu

+ Phản đối bạo lực

Ăngghen đánh giá: "Phurie nắm phép biện chứng một cách cũng tài tình như Hêghen là người đương thời"
43
Rôbớt Ôoen (1771 - 1858)
Vài nét về Rôbớt Ôoen: người Anh
Sinh ra trong một gia đình làm nghề thủ công ở một thị trấn nhỏ thuộc xứ Oenxơ
Ông là một nhà hoạt động thực tiễn tiêu biểu, suốt đời luôn kỳ vọng đưa những tư tưởng xã hội chủ nghĩa vào trong cuộc sống.
Ông có rất nhiều tác phẩm nổi tiếng.
Rôbớt Ôoen
(Robert Owen)
1771 - 1858
44
- T­ t­ëng cña R«bít ¤oen
+ ¤ng kiªn quyÕt b¸c bá chÕ ®é t­ b¶n v× nã lµ nguyªn nh©n cña mäi téi ph¹m vµ th¶m kÞch cña con ng­êi

+ ¤ng nªu bËt tÝnh chÊt hai mÆt cña nÒn c«ng nghiÖp ho¸ trong chÕ ®é t­ b¶n chñ nghÜa tõ ®ã «ng kÕt luËn ph¶i xo¸ bá chÕ ®é t­ h÷u

+ ¤ng ®· dù ®o¸n mét cuéc c¸ch m¹ng x· héi vÜ ®¹i mµ chÝnh nÒn ®¹i c«ng nghiÖp lµ tiÒn ®Ò cho cuéc c¸ch m¹ng x· héi Êy
45
- H¹n chÕ: «ng muèn c¶i t¹o x· héi b»ng con ®­êng hoµ b×nh vµ ®Æt nhiÒu hy väng vµo nhµ cÇm quyÒn cña giai cÊp t­ s¶n
- ¡ngghen nhËn xÐt: “Mäi phong trµo x· héi, mäi thµnh tùu thùc sù ®· diÔn ra ë Anh v× lîi Ých cña c«ng nh©n ®Òu g¾n liÒn víi tªn tuæi cña ¤oen”.
46
3. Giá trị lịch sử và hạn chế của CNXH trước Mác.
47
Phê phán, lên án CNTB ngay từ khi nó mới ra đời đồng thời phản ánh đời sống khổ cực cũng như khát vọng của quần chúng lao động về một xã hội tốt đẹp hơn xã hội TBCN
Nhiều nhà không tưởng đã nhận thấy rằng một xã hội xây dựng trên cơ sở chế độ tư hữu về TLSX thì không thể có tự do, bình đẳng, hạnh phúc thực sự. Họ đã khẳng định phải xoá bỏ chế độ tư hữu và xây dựng chế độ công hữu về TLSX
Các nhà không tưởng đã đưa ra nhiều luận điểm có giá trị, nhiều tiên đoán, dự đoán tài tình về quy luật phát triển xã hội, để lại cho Mác - Ăngghen tiền đề xây dựng XH mới XH XHCN, XH CSCN
Các nhà không tưởng nhìn chung mang yếu tố của chủ nghĩa nhân đạo, học thuyết của họ đã góp phần thức tỉnh ý thức đấu tranh của quần chúng lao động chống lại CNTB, góp phần thúc đẩy xã hội phát triên
3.1 Giá trị lịch sử của CNXH không tưởng
H: 1.9
48
Không giải thích được bản chất của chế độ nô lệ làm thuê trong XH TBCN, không phát hiện học thuyết về giá trị thặng dư trong nền sản xuất TBCN
Chưa ai phát hiện được lực lượng xã hội có khả năng lật đổ chế độ tư bản và xây dựng thành công chế độ xã hội mới tốt đẹp hơn tức là chưa ai phát hiện được sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân.
Các nhà không tưởng chưa ai tự đặt mình là người đại diện quyền lợi của giai cấp vô sản và nhân dân lao động để đấu tranh giải phóng họ, họ tách học thuyết của mình ra khỏi phong trào quần chúng
Các nhà không tưởng còn đứng trên quan điểm duy tâm để mưu cầu giải phóng xã hội
3.2 Hạn chế của CNXH không tưởng
H: 1.10
49
Nguyên nhân hạn chế của CNXH không tưởng
Khách
quan
Chủ
quan
Do điều kiện lịch sử quy định
Mâu thuẫn giữa giai cấp vô sản và giai cấp tư sản chưa đạt đến độ chín muồi
Do chính các nhà không tưởng chưa thoát khỏi hệ tư tưởng và thế giới quan của giai cấp mình.
H: 1.11
50
3.3 Sự giống nhau và khác nhau giữa chủ nghĩa xã hội không tưởng và chủ nghĩa xã hội khoa học
Đều ra đời trong thời đại tư sản
Đều phủ nhận xã hội tư bản chủ nghĩa và mơ ước về xã hội mới tốt đẹp hơn xã hội TBCN
ở các giá trị lịch sử
Giống
nhau
H: 1.12
51
Nhìn nhận bản chất phương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa
Lực lượng xã hội thúc đẩy xã hội phát triển
Phương pháp đấu tranh cách mạng
Khác
nhau
Hoàn cảnh lịch sử
Nhận thức của nhân tố chủ quan
H: 1.13
52
Cảm ơn sự theo dõi của các bạn!