CNXHKH

1

Chương 3
sự hình thành và quá trình phát triển của chủ nghĩa xã hội khoa học

Th.s Nguyễn Văn Thiện
Bộ môn: Chủ nghĩa xã hội khoa học
2
Giúp cho sinh viên thấy được quy luật sự hình thành và phát triển những nguyên lý chủ nghĩa xã hội khoa học.
Làm rõ tiền đề khách quan và vai trò của C.Mác, Ph.Ăngghen cho sự ra đời của chủ nghĩa xã hội khoa học.
Chỉ rõ quá trình bổ sung và phát triển lý luận chủ nghĩa xã hội khoa học qua các giai đoạn lịch sử.
Thấy được sự vận dụng sáng tạo cũng như đóng góp của Đảng ta về lý luận chủ nghĩa xã hội khoa học
A. Mục đích, yêu cầu:
3
B. Nội dung

Sự hình thành của chủ nghĩa xã hội khoa học.

Quá trình phát triển của chủ nghĩa xã hội khoa học.
4
Điều kiện KT - XH đầu thế kỷ XIX
Tiền đề khoa học tự nhiên đầu thế kỷ XIX
Tiền đề KHXH đầu thế kỷ XIX
Điều kiện và tiền đề khách quan
Vai trò, nhân tố chủ quan
Vai trò của C.Mác và PhĂngghen
Chủ nghĩa xã hội khoa học
H: 3.1
Sự tác động của điều kiện và tiền đề khách quan và nhân tố chủ quan dẫn đến sự hình thành CNXH khoa học
Sự hình thành của chủ nghĩa xã hội khoa học.
5
- Điều kiện kinh tế - xã hội đầu thế kỷ XIX
+ Ph­¬ng thøc s¶n xuÊt t­ b¶n chñ nghÜa ph¸t triÓn m¹nh mÏ
+ Giai cÊp v« s¶n hiÖn ®¹i ®· ®­îc h×nh thµnh
+ Giai cÊp v« s¶n hiÖn ®¹i b­íc lªn vò ®µi ®Êu tranh chèng l¹i giai cÊp t­ s¶n víi t­ c¸ch lµ mét lùc l­îng x· héi ®éc lËp (m©u thuÉn gi÷a giai cÊp v« s¶n hiÖn ®¹i víi giai cÊp t­ s¶n)
Phong trµo c«ng nh©n ngµnh dÖt thµnh phè Li«ng (Ph¸p) 1831, 1834
Phong trµo c«ng nh©n ngµnh dÖt thµnh phè Xilªdi (§øc) 1844
Phong trµo hiÕn ch­¬ng Anh (1836 – 1848)
6
+ Cuộc đấu tranh của giai cấp vô sản đều bị thất bại (bộc lộ yếu kém của mình: chưa có đường lối đấu tranh, chưa có một tổ chức thống nhất lãnh đạo).

+ Phong trào đòi hỏi phải có lý luận soi đường và cũng từ phong trào hiện thực ấy là cơ sở thực tiễn để Mác, Ăngghen nghiên cứu xây dựng nên chủ nghĩa xã hội khoa học.
- Điều kiện kinh tế - xã hội đầu thế kỷ XIX
7
- Những tiền đề khoa học tự nhiên đầu thế kỷ XIX
+ Học thuyết về tế bào
+ Định luật bảo toàn và chuyển hoá năng lượng
+ Học thuyết tiến hoá của Đác Uyn

Những thành tựu của khoa học tự nhiên giúp cho Mác - Ăngghen khẳng định thêm phép biện chứng của mình
8
- Những tiền đề khoa học xã hội đầu thế kỷ XIX
+ Triết học cổ điển Đức
Phép biện chứng của Hêghen
CNDV và vô thần của Phoiơbắc
+ Kinh tế chính trị cổ điển Anh
Để lại cho lý luận về giá trị lao động của Adam Smít
Để lại lý luận địa tô chênh lệch của Ricácđô
+ Chủ nghĩa xã hội không tưởng Pháp
Để lại cho Mác những mô hình và nguyên tắc xây dựng xã hội mới trong tương lai
9
- Vai trò của nhân tố chủ quan
Với điều kiện và tiền đề khách quan nêu trên và trong quá trình hoạt động của mình, C.Mác và Ph.Ăngghen đã chuyển từ lập trường duy tâm sang lập trường duy vật, đồng thời chuyển từ lập trường dân chủ cách mạng sang lập trường cộng sản
10
+ Ba điều kiện để có sự chuyển biến đó là
Sự uyên bác về trí tuệ
Đứng trên lập trường là tuyệt đối trung thành với lợi ích của giai cấp công nhân
Kết hợp nhuần nhuyễn giữa lý luận và thực tiễn

+ Nhờ hai phát hiện vĩ đại của Mác về CNDVLS và học thuyết về giá trị thặng dư. Mác và Ăngghen đã đưa CNXH từ không tưởng trở thành khoa học
11
Tiền
đề
khoa
học
Khoa học
tự nhiên
Khoa học
xã hội
Học thuyết về tế bào
Định luật bảo toàn và chuyển hoá năng lượng
Học thuyết tiến hoá của Đác Uyn
Triết học cổ điển Đức
Kinh tế chính trị cổ điển Anh
CNXH không tưởng Pháp
Cơ
sở
thực
tiễn
Phương thức sản xuất TBCN (với nền ĐCN) phát triển mạnh mẽ
Giai cấp vô sản hiện đại đã được hình thành và đấu tranh chống lại giai cấp tư sản với tư cách là một llxh độc lập
Cuộc đấu tranh bị thất bại đòi hỏi có lý luận soi đường từ tư tưởng ấy là cơ sở thực tiễn để Mác, Ăngghen nghiên cứu
Vai

Trò

Chủ

Quan

Của

Mác

Và

Ăng ghen
CNDVLS
Chủ
Nghĩa
Xã
Hội
Không
Tưởng
Thành
Khoa
Học
Học thuyết giá trị thặng dư
H: 3.2
12
Những phát hiện vĩ đại của Mác và Ăngghen
Chủ nghĩa duy vật lịch sử
Học thuyết về giá trị thặng dư
Sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân
H:3.3 Ba phát kiến vĩ đại của Mác và Ăngghen
và Dấu mốc lịch sử qua tác phẩm Tuyên ngôn của ĐCS (1848)
Tuyên
ngôn
của
ĐCS
13
Quá
Trình
Phát
Triển
Của
Chủ
Nghĩa
Xã
Hội
Khoa
Học
V.I.Lênin bảo vệ và tiếp tục phát triển CNXH khoa học trong hoàn cảnh lịch sử mới
C.Mác và Ph.Ăngghen tiếp tục phát triển chủ nghĩa xã hội khoa học (1848 - 1895) khoa học
Giai đoạn sau V.I.Lênin: các nước XHCN, các ĐCS tiếp tục bảo vệ, phát triển CNXHKH
Từ 1985 đến nay
Từ 1924 đến 1985
Tiến trình lịch sử
Trình độ nhận thức
Giữa thế kỷ XIX
H: 3.4 Quá trình phát triển của CNXHKH
14
2.1 Giai đoạn C.Mác và Ph.Ăngghen tiếp tục phát triển CNXHKH
Gắn liền với các sự kiện cách mạng ở các nước Tây Âu
+ Thành lập Quốc tế I (1864)
+ Công xã Pari (1871) và tác phẩm "Nội chiến ở Pháp"
+ Thành lập Quốc tế II (1889)
+ Các tác phẩm: "đấu tranh giai cấp ở Pháp"; "Ngày 18 tháng sương mù của Lui Bônapactơ"; "Phê phán cương lĩnh Gôta"; bộ "Tư bản",.
15
Rút ra các kết luận quan trọng để chỉ đạo cách mạng

+ Đập tan nhà nước tư sản, xây dựng nhà nước mới, nhà nước dân chủ XHCN

+ Tư tưởng cách mạng không ngừng: có sự kết hợp phong trào vô sản với phong trào nông dân

+ Vạch ra chiến lược, sách lược đấu tranh giai cấp

+ Sự lựa chọn các phương pháp và hình thức đấu tranh trong các thời kỳ cao trào và thoái trào của cách mạng

+ Dự báo khoa học về các giai đoạn của hình thái kinh tế - xã hội cộng sản chủ nghĩa, về thời kỳ quá độ lên CNCS.
16
2.2. Giai đoạn V.I.Lênin bảo vệ và phát triển chủ nghĩa xã hội khoa học
V.I.Lênin đã đưa CNXH khoa học từ lý luận trở thành hiện thực

Thời kỳ của Lênin: CNTB chuyển sang CNĐQ

Nhiều kẻ cơ hội đòi xét lại chủ nghĩa Mác dẫn đến cần phải bổ sung và phát triển lý luận cho phù hợp với giai đoạn mới.
17
Cụ thể

+ Lênin phê phán 3 trào lưu tư tưởng phản Mácxít

+ Xây dựng lý luận về chính đảng của giai cấp công nhân - một đảng kiểu mới

+ Hoàn thiện tư tưởng cách mạng không ngừng của Mác - Ăngghen thành lý luận cách mạng không ngừng

+ Phân tích bản chất của CNĐQ rút ra nhiều kết luận mới như điều kiện thắng lợi của cách mạng XHCN, thời kỳ quá độ lên CNXH.
18
+ Mèi quan hÖ gi÷a kinh tÕ vµ chÝnh trÞ

+ §Êu tranh chèng chñ nghÜa c¬ héi h÷u khuynh vµ t¶ khuynh

+ X©y dùng nhµ n­íc kiÓu míi

+ X©y dùng chÝnh s¸ch kinh tÕ míi
19
2.3. Giai đoạn sau V.I.Lênin
Thời kỳ từ 1924 (khi Lênin mất) đến năm 1985.

+ Liên Xô trở thành nước công nghiệp hùng mạnh
+ CNXH từ một nước trở thành hệ thống XHCN
+ Hơn 100 nước giành được độc lập dân tộc
+ Thời kỳ thu hẹp, sụp đổ thuộc địa của chủ nghĩa đế quốc
+ CNXH có khủng hoảng kinh tế - xã hội dẫn đến Liên Xô và các nước XHCN Đông Âu sụp đổ
20
+ Các nước XHCN phát hiện và công khai tình trạng khủng hoảng của đất nước và đưa ra đường lối cải cách,đổi mới
+ Xoá bỏ nhận thức cũ về XHCN và đưa ra nhận thức mới về CNXH
* Đa dạng hoá hình thức sở hữu,phát triển nền kinh tế nhiều thành phần vận động theo cơ chế thị trường, có sự quản lý của nhà nước, trong đó nền kinh tế nhà nước XHCN giữ vai trò chủ đạo
* Xoá bỏ cơ chế tập trung bao cấp, trao quyền chủ động sản xuất kinh doanh cho các đơn vị và người sản xuất.
- Thời kỳ từ 1985 trở lại đây
21
+ Xoá bỏ nhận thức cũ về XHCN và đưa ra nhận thức mới về CNXH (tiếp)
* Më réng d©n chñ XHCN, ph¸t huy quyÒn lµm chñ cña nh©n d©n
* §æi míi hÖ thèng chÝnh trÞ, x©y dùng nhµ n­íc ph¸p quyÒn XHCN
* Thùc hiÖn chÝnh s¸ch x· héi toµn diÖn v× con ng­êi
* Më réng hîp t¸c quèc tÕ, thùc hiÖn chÝnh s¸ch më cöa, héi nhËp gi÷a c¸c n­íc trªn thÕ giíi.
22
- Sự vận dụng sáng tạo CNXH khoa học vào hoàn cảnh của Đảng ta.
+ LÊy chñ nghÜa M¸c – Lªnin vµ t­ t­ëng Hå ChÝ Minh lµm nÒn t¶ng t­ t­ëng vµ kim chØ nam hµnh ®éng c¸ch m¹ng trªn c¬ së vËn dông s¸ng t¹o chñ nghÜa M¸c – Lªnin vµo ®iÒu kiÖn cô thÓ ë n­íc ta
+ Ph¸t triÓn vµ bæ sung nh÷ng nguyªn lý CNXH khoa häc cho phï hîp víi ®iÒu kiÖn lÞch sö cô thÓ hiÖn nay.
+ §¶ng ta rót ra nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm ë ViÖt Nam
23
Độc lập dân tộc gắn liền với CNXH là quy luật của CMVN trong điều kiện thời đại hiện nay
Kết hợp chặt chẽ ngay từ đầu đổi mới kinh tế với đổi mới chính trị
Xây dựng và phát triển nền kinh tế thị trường đinh hướng XHCN
Giải quyết đúng đắn mối quan hệ giữa tăng trưởng, phát triển kinh tế với đảm bảo tiến bộ và công bằng xã hội
Xây dựng phát triển kinh tế phải đi đôi với giữ gìn phát huy bản sắc văn hoá dân tộc, đi đôi bảo vệ môi trường sinh thái
Mở rộng và phát huy khối đại đoàn kết toàn dân tộc
Tranh thủ tối đa sự đồng tình, ủng hộ và giúp đỡ của nhân dân thế giới, kết hợp sức mạnh dân tộc và thời đại.
Giữ gìn và tăng cường vai trò lãnh đạo của ĐCS Việt Nam
H:3.5 Những bài học kinh nghiệm xây dựng CNXH ở Việt Nam
Những bài học kinh nghiệm xây dựng CNXH ở Việt Nam
24
Cảm ơn sự theo dõi của các bạn!