Chyen de Vat ly 1

đổi mới phương pháp dạy học vật lý Thcs
Gv : Nguyễn Công Tuấn
Tru?ng THCS Tế Tiêu - Mỹ Đức - H� Nội
Một số phương pháp dạy học vật lý
theo định hướng phát huy tính tích cực
học tập của học sinh

1. Giới thiệu các phương pháp dạy học vật lý
2. Nội dung phương pháp dạy học tiết Bài tập vậtlý

Nội dung của chuyên đề
Phần 1 . Một số phương pháp dạy học vật lý
1. Phương pháp " Thí nghiệm Vật lý"
2. Phương pháp " Thực nghiệm "
3. Phương pháp " Dạy học theo nhóm "
4. Phương pháp "Dạy học một hiện tượng Vật lý "
5. Phương pháp " Dạy học một đại lượng Vật lý "
6. Phương pháp " Dạy học một định luật Vật lý "
7. Phương pháp " Dạy học một tiết bài tập Vật lý "
( Trong một tiết dạy, tuỳ theo nội dung kiến thức mà GV có thể sử dụng và phối hợp các phương pháp trên thích hợp ! )

phương pháp dạy học theo nhóm
Bản chất :
- DH theo nhóm là hình thức DH bằng cách chia lớp HS ra làm các nhóm nhỏ, trong khoảng thời gian mỗi nhóm phải hoàn thành một nhiệm vụ được giao trên cơ sở phân công hợp tác giữa các thành viên trong nhóm. Kết quả làm việc được trình bày trước tập thể lớp.
Quy trình thực hiện : Chia làm 3 giai đoạn :
+ Giao nhiệm vụ cho mỗi nhóm
+ Làm việc theo nhóm
+ Trình bày kết quả mỗi nhóm và đánh giá kết quả
phương pháp dạy học một hiện tượng vật lí
Bản chất :
Là PPDH nhằm hình thành cho HS một khái niệm về hiện tượng Vật lý trong quá trình xem xét , phân tích kết quả quan sát các hiện tượng trong thực tế và trong các thí nghiệm Vật lý.
Quy trình thực hiện : Chia làm 2 giai đoạn :
+ Phát hiện vấn đề cần nghiên cứu : Các hiện tượng tồn tại trong thực tế tự nhiên, xã hội , trong đời sống kĩ thuật hay trong các thí nghiệm cần được nghiên cứu.
+ Tìm và kiểm tra lết luận về những dấu hiệu chung , bản chất của hiện tượng thông qua quan sát và làm thí nghiệm
phương pháp dạy học một đại lượng vật lí
Bản chất :
Là PPDH nhằm giúp HS giải quyết mâu thuẫn giữa cái đã biết với cái chưa biết nhằm hình thành một khái niệm về một đại lượng Vật lý mới cần nghiên cứu ( về mặt định tính và định lượng ).
Quy trình thực hiện : Chia làm 2 giai đoạn :
+ Phát hiện những đặc điểm định tính của đại lượng.
+ Làm sáng tỏ đặc điểm định lượng của đại lượng.
phương pháp dạy học một định luật vật lí
Bản chất :
Là PPDH nhằm giúp HS nắm rõ mối quan hệ bản chất , phổ biến, tất yếu và khách quan của các thuộc tính sự vật, hiện tượng và quá trình Vậtlý nhằm hình thành một định luật Vật lý mới cần nghiên cứu (về định tính, định lượng và hệ thức toán học).
Quy trình thực hiện : Chia làm các giai đoạn :
+ Ôn tập đại lượng VL sẽ có trong hệ thức định luật.
+ Làm thí nghiệm đo trị số thay đổi 2 trong số các đại lượng. Đại lượng khác giữ nguyên. Lập bảng kết quả.
+ Tổng hợp, khái quát hoá quy nạp và suy luận toán học , rút ra định luật.
Phần 2 : Phương pháp
Dạy học một tiết bài tập Vật lý

I. Bản chất của phương pháp
+Với GV : Hướng dẫn học sinh giải một số BT của phần lí thuyết đã học bài trước hoặc liên quan kiến thức trước đó, nhằm rèn luyện cho họ khả năng vận dụng tổng hợp các kiến thức, kĩ năng một cách tích cực, tự lực và sáng tạo.
+ Với HS : Bài tập Vậtlý có thể ở dạng câu hỏi định tính, có thể ở dạng định lượng, trắc nghiệm khách quan hay tự luận chung quy là một vấn đề học tập đặt ra và yêu cầu học sinh tìm câu trả lời, lời giải bằng các kiến thức Vậtlý, Toán học và suy luận lôgíc.
Phương pháp
Dạy học một tiết bài tập Vật lý
II. Quy trình thực hiện dạy tiết bài tập Vật lý :
1. Ôn lại các kiến thức, kĩ năng bài học trước hoặc các nội dung liên quan trước đó bằng hình thức kiểm tra miệng cá nhân. Các kiến thức này sẽ được vận dụng trong tiết bài tập này.
* GV gọi HS trả lời và nhận xét của HS khác về câu trả lời của bạn.
* Nếu có điều kiện dạy bằng máy chiếu , thì nên cho cả lớp giải bằng cả câu hỏi trắc nghiệm khách quan , lí do chọn đáp án.
( Thời gian phần này từ 10 đến 15 phút )
Phương pháp
Dạy học một tiết bài tập Vật lý
Phương pháp
Dạy học một tiết bài tập Vật lý


Phương pháp
Dạy học một tiết bài tập Vật lý


Phương pháp
Dạy học một tiết bài tập Vật lý
2. Nhược điểm :
* Để tiết BTVL đạt hiệu quả thì GV phải chuẩn bị công phu , từ việc lựa chọn dạng bài tập , mức độ kiến thức cho tới việc đưa ra số lượng BT phù hợp với lượng thời gian 1 tiết học 45 phút và phù hợp với trình độ của học sinh.
* Tạo cho HS trong nhóm có cơ hội trao đổi về cách giải BT để phát huy tính tích cực và khả năng sáng tạo của HS thì phân phối thời lượng cho các hoạt động gặp nhiều khó khăn.
Phương pháp Dạy học một tiết bài tập Vật lý
Hoạt động 1 : Ôn lại kiến thức bài cũ (8` - 10`)
Câu hỏi 1:Viết công thức về cường độ dòng điện, hiệu điệnthế
và điện trở tương đương của đoạn mạch nt, // ?
Câu hỏi 2 :Phát biểu và viết hệ thức định luật Ôm ? Đơn vị và
cách đo điện trở ?
( Trong khi 2 HS viết câu 1, gọi 1 HS lên trả lời câu 2 )
Ví dụ minh họa :
Tiết 6 : Bài tập vận dụng định luật Ôm
( Bài 6 - SGK Vật lí lớp 9 )
Phương pháp Dạy học một tiết bài tập Vật lý
Ví dụ minh họa :Tiết 6 : Bài tập vận dụng định luậtÔm
( Bài 6 - SGK Vật lí lớp 9 )
Hoạt động 2 : Giải bài tập định tính (5` - 7`)
Câu 3 : Cmr " trong đoạn mạch // , điện trở tương đương
bao giờ cũng nhỏ hơn điện trở thành phần"
( Yêu cầu các nhóm thảo luận và đưa ra cách chứng minh)

Phương pháp Dạy học một tiết bài tập Vật lý

Ví dụ minh họa :Tiết 6 : Bài tập vận dụng định luật Ôm
( Bài 6 - SGK Vật lí lớp 9 )
Hoạt động 3 : Giải các bài tập định lượng (20`- 25`)
GV hướng dẫn HS giải 3 BT SGK theo các bước sau :
B1: Đọc kĩ đầu bài, tóm tắt đề bài, vẽ sơ đồ mạch điện
B2 : Phân tích mạch điện , tìm các công thức liên quan đại
lượng cần tìm.
B3 : Vận dụng công thức đã học để giải bài toán
B4 : Kiểm tra, biện luận kết quả tìm được. Với HS khá, giỏi thì yêu cầu tìm cách giải khác ở các câu b các bài .

Phương pháp Dạy học một tiết bài tập Vật lý

Ví dụ minh họa :Tiết 6 : Bài tập vận dụng định luật Ôm
( Bài 6 - SGK Vật lí lớp 9 )
Hoạt động 3 : Giải các bài tập định lượng (20`- 25`)
Bài 1 : * GV yêu cầu 1 HS lên bảng tóm tắt. Hs nêu tác dụng của các dụng cụ đo trong mđ. Mđ gồm 2 điện trở mắc ntn ?(Lưu ý : Ra rất nhỏ ; Rv rất lớn )
* Tiếp theo 1 HS khác lên bảng thực hiện lời giải. HS dưới lớp cùng thực hiện .
* 1 Hs nhận xét bài làm của bạn.GV nhận xét chung mỗi bài làm của HS.
* Với HS khá, giỏi thì yêu cầu tìm cách giải khác ở các câu b .

R1 R2
K A B
V
A
R1= 5 ôm
Uv = 6 V; Ia= 0,5 A
Tìm: a. Rtđ ?
b. R2?

Phương pháp Dạy học một tiết bài tập Vật lý

Ví dụ minh họa :Tiết 6 : Bài tập vận dụng định luật Ôm
( Bài 6 - SGK Vật lí lớp 9 )
Hoạt động 3 : Giải các bài tập định lượng (20`- 25`)
Bài 1 : * Câu a : Rtđ = Uv/Ia
* Câu b :
Cách1 : R2= Rtđ - R1
Cách 2 : R2 = U2/Ia = (Uv - Ia.R1) : Ia

R1 R2
K A B
V
A
R1= 5 ?
Uv = 6 V; Ia= 0,5 A
Tìm: a. Rtđ= ? ?
b. R2 =? ?

Phương pháp Dạy học một tiết bài tập Vật lý

Ví dụ minh họa :Tiết 6 : Bài tập vận dụng định luật Ôm
( Bài 6 - SGK Vật lí lớp 9 )
Hoạt động 3 : Giải các bài tập định lượng (20`- 25`)
Bài 2 : * GV yêu cầu 1 HS lên bảng tóm tắt. Hs khác nêu tác dụng của các Ampekế trong mđ? 2 điện trở mắc ntn ?
* Tiếp theo 1 HS khác lên bảng thực hiện lời giải. HS dưới lớp cùng thực hiện
* Hs nhận xét bài làm của bạn. GV nhận xét bài làm của HS
* Với HS khá, giỏi thì yêu cầu tìm và nêu cách giải khác ở các câu b .

R1
R2
K A B
A1
A
R1= 10 ?
Ia1 = 1,2 A; Ia= 1,8 A
Tìm: a. UAB =?V
b. R2 =? ?

Phương pháp Dạy học một tiết bài tập Vật lý

Ví dụ minh họa :Tiết 6 : Bài tập vận dụng định luật Ôm
( Bài 6 - SGK Vật lí lớp 9 )
Hoạt động 3 : Giải các bài tập định lượng (20`- 25`)
Bài 2 : * Câu a :UAB= Ia1 . R1
* Câu b :
Cách1 : I2 = Ia - Ia1
R2= U2/I2 = UAB/I2

Cách 2 : Rtđ = UAB/Ia
Rtđ = R1.R2/R1+R2
R1
R2
K A B
A1
A
R1= 10 ?
Ia1 = 1,2 A; Ia= 1,8 A
Tìm: a. UAB =? V
b. R2 =? ?
R2


Phương pháp Dạy học một tiết bài tập Vật lý

Ví dụ minh họa :Tiết 6 : Bài tập vận dụng định luật Ôm
( Bài 6 - SGK Vật lí lớp 9 )
Hoạt động 3 : Giải các bài tập định lượng (20`- 25`)
A
R1 M
R2
R3
K A B
+ -
R1=15? ; R2 = R3 = 30?
UAB = 12 V
Tìm : a. RAB = ? ?
b. I1 =?, I2= ?, I3 =?
Bài 3 : * GV yêu cầu 1 HS lên bảng tóm tắt. Mđ gồm 3 điện trở mắc ntn ?
(Lưu ý : Ra rất nhỏ)
* Tiếp theo 1 HS khác lên bảng thực hiện lời giải. HS dưới lớp cùng thực hiện
* Hs nhận xét bài làm của bạn. GV nhận xét bài làm của HS.
* Với HS khá, giỏi thì yêu cầu tìm nêu cách giải khác ở các câu b .



Phương pháp Dạy học một tiết bài tập Vật lý

Ví dụ minh họa :Tiết 6 : Bài tập vận dụng định luật Ôm
( Bài 6 - SGK Vật lí lớp 9 )
Hoạt động 3 : Giải các bài tập định lượng (20`- 25`)
A
R1 M
R2
R3
K A B
+ -
R1=15? ; R2 = R3 = 30?
UAB = 12 V
Tìm : a. RAB = ? ?
b. I1 =?, I2= ?, I3 =?
Bài 3 : * GV mời HS nêu cách giải khác
câu b :
Cách 1: + Ia = Im = I1 = UAB/Rtđ
+ UMB= Ia . RMB
+ I2 =UMB/R2 ; I3 = UMB/R3
Cách 2: + Ia = Im = I1 = UAB/Rtđ
+ Vì R2//R3 và R2 = R3 nên :
I2 = I3 = Ia/2
Phương pháp Dạy học một tiết bài tập Vật lý
Hoạt động 4 :Bài tập củng cố tại lớp hoặccho về nhà :
Bài 1 : Cho n điện trở bằng nhau đều bằng R1. Tính Rtđ của mạch điện khi các điện trở đó mắc nối tiếp ; mắc // ?
Bài 2 : Cho 3 điện trở bằng nhau và bằng r . Hãy vẽ tất cả các mạch điện sử dụng cả 3 điện trở và tính Rtđ của mỗi mạch điện đó ?
Bài 3 : Cho mạch điện : (R1//R2//R3)nt (R4//R5)
Với R1= 30? ; R2= 20 ? ; R3= 60 ? ; R4= R5 =10 ?
Tính Rtđ của mạch điện ?
Đặt vào 2 đầu mạch điện hiệu điện thế 30 V. Tính cường độ dòng điện qua mỗi điện trở ?
PHỤ LỤC
BÀI TẬP