Chuyên đề văn hóa dân tộc mường

12/7/2011
1
Nhiệt liệt chào mừng
Các thầy,cô giáo về dự

Chuyên đề giáo dục môn ngữ văn
Năm học: 2011-2012
TRƯỜNG THCS CAO RĂM PHÒNG GD&ĐT LƯƠNG SƠN
Một số nét văn hoá
dân tộc Mường áp dụng trong dạy học
phần Ngữ văn địa phương
TRƯỜNG THCS CAO RĂM PHÒNG GD&ĐT LƯƠNG SƠN
A. Lý thuyết
I.Văn học dân gian
1. Truyện dân gian:
1.1 -Truyền thuyết: Dịt Dàng
1.2 -Thần thoại:
Mặt trời và mặt trăng
1.3 -Cổ tích: Sự tích mường Bi
1.4 -Truyện cười: Trứng ngựa
TRƯỜNG THCS CAO RĂM PHÒNG GD&ĐT LƯƠNG SƠN
2. Sử thi: Đẻ đất đẻ nước
( TiÕng M­êng: Te tấc te đác )
TRƯỜNG THCS CAO RĂM PHÒNG GD&ĐT LƯƠNG SƠN
ĐẺ ĐẤT ĐẺ NƯỚC
SỬ THI MƯỜNG
Theo tác giả Đặng Văn Lung, cho đến thời điểm năm 1988, có khoảng trên mười bản Đẻ đất đẻ nước. Bản trung bình là 8000 câu, bản dài nhất là 16000 câu, bản ngắn nhất là 3500 câu. Văn bản được biên soạn công phu nhất là văn bản của Vương Anh, Hoang Anh Nhân, Đặng Văn Lung sưu tập (Đặng Văn Lung giới thiệu và khảo dị), nxb KHXH, 1988. Chúng tôi xin giơi thiệu văn bản này.

TRƯỜNG THCS CAO RĂM PHÒNG GD&ĐT LƯƠNG SƠN
Toàn văn bản có độ dài 4629 câu, được chia làm 26 rằng (chương, khúc), bao gồm: 1- Mở đầu; 2- Đẻ đất; 3- Đẻ nước; 4- Đẻ cây si; 5- Đẻ mường; 6 -Đẻ người; 7- Đẻ năm tháng; 8- Đẻ Dịt Dàng; 9- Đẻ Lang Tá Cài; 10 -Đẻ Lang Cun Cần; 11- làm nhà ở; 12- Tìm lửa nước; 13- Tìm lúa, tìm cơm; 14- Đẻ rượu cần; 15- Tìm lợn gà, trâu bò; 16 -Lang Cun Cần lấy vợ; 17- Đẻ trống đồng và chia ruộng đất; 18- Tìm cây Chu; 19- Chặt cây Chu, kéo Chu; 20- Làm nhà chu; 21- Đốt nhà chu; 22- Săn con Moong lồ; 23- Đánh cá điên, quạ điên; 24 -Đánh ma ruộng; 25- Đánh ma May, ma lang; 26- Đưa nhà vua về Đồng chì Tam quan Kẻ chợ.
TRƯỜNG THCS CAO RĂM PHÒNG GD&ĐT LƯƠNG SƠN
Thuở ấy, khi đất trời còn hỗn mang, bỗng "mưa dầm mưa dãi" nước ngập mênh mông, 50 ngày sau mới rút hết. Tự nhiên mọc lên một cây xanh có 90 cành, có một cành cao trọc trời, biến thành ông Thu Tha, Bà Thu Thiên. Hai Thần truyền lệnh làm ra Đất, Trời và Vạn vật. Sau đó, nắng dữ dội suốt 12 năm liền, mặt đất xơ xác. Thần Pồng Pêu ao ước một trận mưa lớn. Tức thì mưa to gió lớn suốt chín, mười ngày đêm; hạt mưa to bằng quả bưởi, nước lại ngập bao la. Bẩy tháng sau nước rút cạn, có một cây si khổng lồ mọc lên tua tủa 1919 cành. Trời sai con Sâu Gang khoét ruỗng ruột cây si. Cây đổ, mỗi cành hoá ra một bản mường:
..."Một cành đổ về đất Sạ
Nên mường Sạp.
Một cành đổ về đất Giạp
Nên mường Giạp.

TRƯỜNG THCS CAO RĂM PHÒNG GD&ĐT LƯƠNG SƠN

TRƯỜNG THCS CAO RĂM PHÒNG GD&ĐT LƯƠNG SƠN
3.Tục ngữ, ca dao
TRƯỜNG THCS CAO RĂM PHÒNG GD&ĐT LƯƠNG SƠN
3.1 Ca dao
- Yêu nhau chẳng quản khó nghèo
Non cám cũng nuốt, già bèo cũng ăn

- Yêu nhau không lấy được nhau
Đi qua cửa ngõ ruột đau quằn quằn
Về nhà cơm chẳng buồn ăn
Nước chẳng buồn uống băn khoăn trong lòng
3.Tục ngữ, ca dao
TRƯỜNG THCS CAO RĂM PHÒNG GD&ĐT LƯƠNG SƠN
3.2 Tục ngữ
- Tục ngữ về địa danh và đặc sản:
Nhất Bi, nhì Vang, tam Thàng, tứ Động.
Rau dớn mường Kha ăn ngon hơn
thịt gà xóm Mận.
- Tục ngữ về kinh nghịêm sản xuất:
Sấm mường lạ,để dạ mà ăn
Sấm mường Ngay quăng bừa cày lên gác.
TRƯỜNG THCS CAO RĂM PHÒNG GD&ĐT LƯƠNG SƠN
II.Văn hoá dân gian

TRƯỜNG THCS CAO RĂM PHÒNG GD&ĐT LƯƠNG SƠN
Nhà ở
Người Mường ở nhà sàn đây là kiểu kiến trúc cổ truyền.
Nhà sàn truyền thống thường được lợp bằng cỏ gianh

NHÀ SÀN
Nhà ở
Người Mường ở nhà sàn đây là kiểu kiến trúc cổ truyền.
Nhà sàn truyền thống thường được lợp bằng cỏ gianh

TRƯỜNG THCS CAO RĂM PHÒNG GD&ĐT LƯƠNG SƠN
PHẦN QUAN TRỌNG NHẤT LÀ BẾP
2. Món ăn
Người Mường thích ăn các món đồ như xôi đồ, cơm tẻ đồ, rau, cá đồ…
TRƯỜNG THCS CAO RĂM PHÒNG GD&ĐT LƯƠNG SƠN
2. Món ăn

THỊT LỢN MUỐI CHUA THỊT LỢN THUI LUỘC
XÔI MÀU CƠM LAM
TRƯỜNG THCS CAO RĂM PHÒNG GD&ĐT LƯƠNG SƠN
TRƯỜNG THCS CAO RĂM PHÒNG GD&ĐT LƯƠNG SƠN
Rượu cần của người Mường nổi tiếng bởi cách chế biến và hương vị đậm đà của men được đem ra mời khách quý và uống trong các cuộc vui tập thể.

3.Trang phục
TRƯỜNG THCS CAO RĂM PHÒNG GD&ĐT LƯƠNG SƠN