Chuyên đề ứng dụng CNTT vào dạy học

Trường : THCS Đồng Nai
GV : Nguyễn Thị Loan

PHẦN I: MỞ ĐẦU
Trong quá trình đổi mới phương pháp dạy học ngày nay , việc ứng dụng công nghệ thông tin vào giảng dạy trong nhà trường phổ thông là rất cần thiết. Đây cũng là công việc đã và đang được ngành giáo dục quan tâm và khuyến khích dạy học theo hướng đổi mới phương pháp dạy học tích cực. Đặc biệt năm học 2008 - 2009 là năm học đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin vào giảng dạy. Ư�ng dụng công nghệ thông tin vào dạy học đã giúp giáo viên rất nhiều trong việc minh hoạ các kiến thức bài học,. Mặt khác đây cũng là phương tiện giúp giáo viên thể hiện nhiều ý tưởng, nhiều khía cạnh kiến thức cần truyền đạt đến học sinh.
- Bộ môn sinh học là một môn khoa học thực nghiệm đòi hỏi cần có nhiều hình ảnh - kiến thức thực tế, sử dụng công nghệ thông tin vào soạn giảng là phương pháp tôt nhất không những giúp giáo viên vận dụng được tất cả các phương pháp đặc trưng của bộ môn : như trực quan, thực hành quan sát mà còn truyền tải nhiều nội dung kiến thức đến người học.
Thực ra rất nhiều giáo viên và bản thân tôi bước đầu ứng dụng Công nghệ thông tin vào soạn giáo án điện tử để dạy học không tránh khó khăn, lúng túng. Nhưng qua thời gian học tập và nghiên cứu sách vở, học hỏi các anh chị em đồng nghiệp. Và đặc biệt là đã được theo học chương trình Intel cho giáo viên do phòng và Sở GD - ĐT tổ chức nên chúng tôi đã biết thiết kế một giáo án điện để giảng dạy bộ môn mà mình đảm nhiệm.

- Đa số học sinh hiện nay nói chung và trong trường nói riêng hiện nay trình độ nhận thức yếu ít chú ý học , nhưng lại rất hiếu động, thích tò mò, khám phá những điều mới lạ.cùng với điều kiện cơ sở vật chất của nhà trường.� Chúng tôi đã mạnh dạn đưa ra chuyên đề ứng dụng công nghệ thông tin vào soạn - giảng ở bộ môn sinh học và thực hiện trong năm học này.
Vớ�i thời đại bùng nổ thông tin như hiện nay, việc ứng dụng công nghệ thông tin vào giảng dạy là vấn đề cấp thiết. Mỗi giáo viên hãy mạnh dạn đến với công nghệ thông tin - Một diễn đàn của giáo dục đang hé mở..
PHẦN II : NỘI DUNG
I.Cơ sở lí luận thực tiễn :
- Người ta từng nói : "Coi phim ảnh thì nhớ lâu, học thì ít nhớ". Nhận thấy đặc điểm này của học sinh THCS. Nên tôi đã mong muốn và cố gắng thực hiện biến bài giảng sinh học của mình như là một đoạn phim ngắn để thúc đẩy học sinh đến với kiến thức và ham học hơn.
- Thực tế khi học sinh được học trên công nghệ thông tin đa số các em đều chú ý quan sát phân tích các hình ảnh, thông tin có trong bài học rút ra mối liên hệ giữa cấu tạo chức năng, những đặc điểm tiến hoá của sinh vật để thích nghi với điều kiện sống. Đồng thời qua việc chèn thêm các âm thanh, các hình ảnh sinh động, các đoạn phim ngắn về đời sống của sinh vật lấy từ tư liệu có liên quan đã phản ánh sinh động các thông tin của bài học làm cho kiến thức không chỉ giới hạn trong sách vở mà còn liên quan đến nhiều lĩnh vực của cuộc sống thực tiễn.
- Từ đó giúp các em biết vận dụng kiến thức hiểu biết vào đời sống như đề ra các biện pháp rèn luyện sức khoẻ, phòng chống một số bệnh tật , lao động nghỉ ngơi hợp lí , biết yêu mến và bảo vệ thế giới sinh vật muôn điều kì thú mà thiên nhiên đã ban tặng.
-Mặt khác ứng dụng công nghệ thông tin vào soạn giảng giúp giáo viên dạy học các khái niệm sinh học, hiện tượng khoa học trừu tượng mà học sinh khó hình dung vì nhờ các hình ảnh tĩnh, động hay mô hình được thiết lập trên máy giúp học sinh biết khái quát hoá để rút ra khái niệm.
-Đôi khi còn giúp học sinh rèn luyện kỹ năng nhận biết,vận dụng, thông qua hoàn thành các bài tập . Cũng nhờ ứng dụng công nghệ thông tin giáo viên có thể soạn giảng số lượng lớn các bài tập, nhằm khắc sâu kiến thức .
- Nhờ ứng dụng công nghệ thông tin giúp giáo viên liên kết sử dụng các phần mềm chuyên dụng phục vụ bộ môn như tạo sơ đồ thí nghiệm, mô hình ảo, phim ảnh trên máy hỗ trợ thực hiện các thí nghiệm trong điều kiện không thể thực hiện thí nghiệm đó.VD nhờ phần mềm viôlet GV có thể tạo các thí nghiệm hoặc sơ đồ.

1.Hãy chọn câu trả lời đúng nhất :
1. Nguồn lợi của thân mềm là :
a. Làm thức ăn làm đồ trang sức c xuất khẩu d cả a,b,c
2 động vật thân mềm có đặc điểm chung gì ?
a. Thân mềm khộng phân đốt b. có khong áo c.hệ tiêu hoá phân hoá d. cả a,b,c
3.nhóm động vật thân mềm nào có hại ?
a.O�c nhồi, ốc hút , hến b. ốc bươu, ốc sên c. mực, bạch tuộc, hến ,sò
4 Một số động vật thân mềm có hại:
a. H� bi?n h� sơng d?c ph� t�u thuy?n
b.?c s�n , ?c buou v�ng ph� ho?i c�y tr?ng
c.?c dia , ?c g?o trung gian truy?n b?nh giun s�n
d. a,b,c
5 Trai giữ vai trò lọc nước vì :
a. Co th? l?c c�c c?n v?n trong nu?c
b.L?y c�c c?n v?n l�m th?c an
c.Ti?t ch?t nh?n k?t c�c c?n b� trong nu?c l?ng xu?ng d�y b�n
d. C? ba c�u a,b,c d?u d�ng



d
d
d
d
b
-Với bài giảng điện tử, người thầy được giảm nhẹ việc thuyết giảng, có điều kiện tăng cường đối thoại, thảo luận với người học, qua đó kiểm soát được người học. Người học được thu hút, kích thích khám phá tri thức, có điều kiện quan sát vấn đề, chủ động nêu câu hỏi và nhờ vậy quá trình học tập trở nên hứng thú, sâu sắc hơn. Ứng dụng công nghệ thông tin để soạn giảng là một phương pháp dạy học mới đầy triển vọng.
- Khác với trước đây, chỉ sử dụng phương pháp dạy học truyền thống: Đọc, chép,nói, viết, trực quan bằng tranh, mô hình bảng phụ rất cồng kềnh.Các em học sinh chỉ được nghe, ít được thấy các hình ảnh cụ thể nên kiến thức phần nào đó chỉ được học sinh chấp thuận, ít có sự khám phá. Ứng dụng công nghệ thông tin vào soạn giảng môn sinh học thực sự giúp tôi phát huy hiệu quả hơn trong việc dạy và học, góp phần nâng cao chất lượng bộ môn.
- Giáo án điện tử ứng dụng công nghệ thông tin phục vụ tốt cho việc giảng dạy các môn xã hội .Nhất là môn học sinh học khoa học thực nghiệm.
- Đa số học sinh hiện nay được tiếp xúc với máy vi tính thì việc ứng dụng công nghệ thông tin vào dạy học nói chung và sinh học nói riêng đã và đang mở ra một phương pháp day - học mới phương pháp dạy - học và truy cập thông tin trên máy vi tính


II. THỰC TRẠNG CỦA VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU :
1.Thuận lợi :
- Trường THCS Đồng Nai đã có đầy đủ các trang thiết bị, máy móc để ứng dụng công nghệ thông tin vào việc soạn giảng như : máy tính xách tay, máy chiếu và màn chiếu.. Đội ngũ giáo viên lâu năm có tay nghề uyên thâm, đội ngũ giáo viên trẻ có những hiểu biết về công nghệ thông tin tương đối nhiều. Là điều kiện thuận lợi cho chúng tôi có thể trao đổi, học hỏi những kinh nghiệm lẫn nhau về phương pháp giáo dục cũng như ứng dụng công nghệ thông tin vào giảng dạy một tiết học.
- Năm học trước, được phòng giáo dục tạo điều kiện để các giáo viên được học Intel, hướng dẫn các kỹ năng sử dụng Powerpoint để soạn giảng, chúng tôi đã ứng dụng công nghệ thông tin vào quá trình dạy học và đã đạt được kết quả bước đầu.
- Năm học 2008 - 2009 là năm học đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin vào giảng dạy nên nhà trường luôn động viên, khuyến khích tạo điều kiện cho giáo viên sử dụng công nghệ thông tin vào dạy học. Riêng đối với tổ sinh hóa, chúng tôi cũng có các giáo viên có những hiểu biết tương đối nhiều về công nghệ thông tin,
qua đó giúp đỡ tôi rất nhiều trong quá trình ứng dụng công nghệ thông tin vào dạy học sinh học .
2.Khó khăn :
-Về phía nhà trường, tuy đã có một phòng dành riêng cho việc sử dụng công nghệ thông tin vào dạy học nhưng không đủ phục vụ cho giảng dạy , nhiều tiết dạy có ứng dụng công nghệ thông tin bị trùng nhau. Các tài liệu , tranh ảnh, phim về tập tính nhiều loài sinh vật có liên quan tới chuyên môn sinh học còn thiếu.
- Với bản thân chưa biết nhiều các kĩ năng về công nghệ thông tin nên còn nhiều lúng túng khi sử dụng máy tính và chưa biết các thao tác sử dụng máy như chuyển, kết nối một đoạn phim ngắn , kĩ thuật lồng tiếng, làm một đoạn phim, một mô hình hay sơ đồ trên máy vi tính hay lập các trò chơi về các kiến thức của môn học trên máy vi tính cũng như việc cài đặt kết nối các chương trình còn nhiều hạn chế , hình ảnh chèn được trên máy có liên quan đến bộ môn sinh học thiếu nhiều nên nội dung truyền tải trong tiết dạy còn hạn chế
-Mặt khác điều kiện thời gian c?a b?n thân có hạn nên ảnh hưởng không nhỏ đến việc đầu tư cho chuyên môn .
III. CÁC GIẢI PHÁP VÀ KẾT QUẢ ĐẠT ĐƯỢC :
1.Giải pháp :
a. Một số giải pháp về sử dụng công nghệ sinh học vào dạy môn sinh học
* Đối với giáo viên :
- Đa số trình d? tin học c?a giáo th?c s? chua cao và chưa đồng đều nhau .
- Muốn ứng dụng công nghệ thông tin vào soạn giảng giáo viên phải có một số hiểu biết nhất định về máy tính: đánh chữ, soạn giáo án, chèn ghép hình ảnh, tạo phông chữ,và các tín hiệu...,cần tập trung nhiều thời gian đầu tư cho quá trình soạn giảng trên powerpoint.
- Nếu hình phim ảnh đã có trong máy vi tính thì phải copy
hoặc chèn vào trang power point và chỉnh sửa cho hợp lí , nếu chưa có thì phải chèn hình trên máy để có các hình ảnh cụ thể minh hoạ cho tiết dạy hoặc có thể lấy hình ảnh trên mạng giáo dục. Và "san tìm" từ li?u t? nhi?u ngu?n
- Nói như vậy cũng chưa hẳn vì đa số các giáo viên hiện nay đều biết soạn giảng bằng giáo án điện tử, phần lớn giáo viên đã có máy vi tính , ph?n m?m powerpoint có nhiều tính năng chuyên d?ng, sẽ sẽ hỗ trợ giáo viên rất nhiều trong giảng dạy.
* Cách soạn một giáo án điện tử sinh học :
- Giáo viên phải biết xây dựng kịch bản là soạn một giáo án điện tử sinh học theo từng nội dung, từng slide thông tin, hình ảnh , xem xét kĩ những nội dung ,trình chiếu, sắp xếp thông tin, hình ảnh để trình chiếu theo thứ tự một cách hợp lí, trên màn hình, giáo viên cần cần chỉnh câu chữ rõ ràng, vì đây là kiến thức trình chiếu cho học sinh quan sát. Cần tạo các hiệu ứng theo thứ tự để truyền đạt các kiến thức sinh học một cách lôgic khoa học .
- Chú ý : Mỗi Slide cần thể hiện một cách cô đọng nhất, với số lượng chữ ít nhất. Không nên lạm dụng màu sắc của chữ, mảng trang trí, các nền templates. Không nên làm dụng các hiệu ứng khi không cần thiết như chữ chạy ra, chạy vào, quay vòng. Tất cả các điều trên nhiều khi khiến người học bị nhiễu hoặc phân tán khả năng nhận biết thông tin. Cần xác định nội dung trọng tâm của bài học , tránh trình chiếu lan man làm cho kiến bị loãng mục tiêu của giáo án điện tử làm cho kiến thức cô đọng và xúc tích nhất.
- Trong những lần thiết kế "giáo án điện tử", tôi thấy khi GV giảng dạy trên lớp, thường HS không biết cách ghi bài vì chữ hiện ra quá nhiều và không biết ghi phần nào và bỏ phần nào.
- Cho nên chúng ta cần phải lược bỏ bớt phần hiển thị các chữ
nên quy ước cho HS. Việc quy ước có thể bằng nhiều cách khác nhau , nhưng theo tôi quy ước thì phần nào cần ghi thì cho chữ là màu đỏ hoặc màu xanh (như màu mực của viết), phần nào là sự giảng giải không cần ghi thì cho chữ là màu khác. Có thể nhấn mạnh để học sinh tự ghi , hay để cho học sinh nhắc lại rồi chốt lên bảng. Theo tôi, khi thiết kế giáo án, chúng ta cần định hướng :,
+ Nếu sử dụng máy tính để minh hoạ cho đơn vị kiến thức nào đó thì trên bảng chúng ta phải ghi đầy đủ tên bài, các mục rõ ràng
+ Nếu sử dụng máy tính để thể hiện một bài giảng hoàn chỉnh thì cần ghi rõ tên bài, đề mục. Còn bảng thì trở thành bảng phụ. Với kiểu bài giảng này giáo viên phải chuẩn bị rất công phu. Theo tôi chúng ta có thể rút ngắn khâu soạn giáo ấn điện tử bằng cách chỉ chiếu những hình ảnh thông tin cần thiết minh hoạ cho bài giảng lược bớt phần thông tin chữ của phần ghi bài, bằng cách giáo viên vẫn sử dụng bảng để ghi chép những thông tin cần thiết .

Khi thiết kế giáo án, chúng ta cần định hướng ý tưởng làm sao để truyền đạt kiến thức đến người học thật dễ hiểu, có hiệu quả nhất. Đôi khi chỉ dùng máy chiếu để minh hoạ một phần kiến thức liên quan chứ không nhất thiết phải trình chiếu hết toàn bộ bài giảng.
Theo tôi công nghệ thông tin chỉ là phương tiện cần thiết để trình chiểu hình ảnh thay vì giáo viên phải treo tranh ảnh cho học sinh quan sát, hoặc dùng để chiếu tư liệu bằng phim có liên quan .
Ngoài ra đây cũng là phương tiện giúp giáo viên soạn thảo nhiều câu hỏi trắc nghiệm, tự luận khách quan nhằm kiểm tra sự hiểu nhớ, vận dụng kiến thức của học sinh.vừa có thể rèn cho học sinh biết tự khái quát hoá cũng như các kĩ năng viết chưa thành thạo ở học sinh . Để làm được vấn đề này người giáo viên phải nghiên cứu kĩ kiến thức, phải biết thiết kế một bài giảng theo ý tưỏng phác hoạ sẵn, chiếu thử nhiều lần trước khi đến lớp, để không bị lỗi trong quá trình giảng cho học sinh.


Một số hình ảnh về đột biến gen do chất độc màu da cam


Bài 27 : ĐA DẠNG VÀ ĐẶC ĐIỂM CHUNG CỦA LỚP SÂU BỌ

Ong mật
+ Nếu là kiến thức hỏi ? giải đáp nhằm kiểm tra học sinh và để khắc sâu kiến thức thì Câu hỏi phải rõ ràng, phải có câu trả lời soạn sẵn trên máy . Đây cũng phương tiện tốt nhất để giáo viên kiểm tra cùng một lúc nhiều thông tin, nhiều bài tập trắc nghiệm khách quan mà không có một bảng phụ nào chép hết được. Giáo viên có thể kết nối với một số phần mềm khác được cài sẵn trong máy vi tính: phim ảnh, thiết lập các trò chơi vui để học trên máy vi tính như : trò chơi ô chữ, hãy chọn câu trả lời đúng.... Câu hỏi cần được thiết kế sử dụng tính đa phương tiện để kích thích người học vận động trí não để tìm câu trả lời.Phần giải đáp cũng được thiết kế sẵn trong bài giảng điện tử.
- Về phương pháp dạy học trên công nghệ thông tin ngoài phương pháp trực quan cần biết phối hợp nhiều phương pháp như giảng giải nhấn mạnh ghi chép thông tin cần thiết, tránh lạm dụng công nghệ thông tin sa vào lối chiếu chép hay đọc chép không rèn được các kĩ năng viết , phân tích tổng hợp cho học sinh.Nhất là học sinh ở bậc THCS.khả năng phân tích tổng hợp còn hạn chế.

1
2
3
4
5
6
7
8
9
Đ.A
Ô chữ sinh học
Đây là loài thuộc nhóm động vật ưa tối và rất
thích ăn xác chết ?
Đây là loài động vật thuộc lớp thú, về mùa đông ít ánh sáng,
nhiệt độ môi trường xuống thấp chúng có hiện tượng ngủ đông ?

Từ chỉ những loài động vật thường hoạt động vào ban đêm,
trong hang, dưới đáy biển ?

Từ chỉ nhóm cây sống ở nơi có ánh sáng yếu ?

Con gì cùng họ nhà tôm, có tám cẳng hai càng
Bám vào vỏ thuyền chẳng thèm bơi lội
KÍCH THƯỚC NÀO DÀNH CHO CUA NHỆN
QUAN HỆ CỘNG SINH HAI BÊN CÙNG CÓ LỢI CÒN GỌI LÀ GÌ?
Sống và gây bệnh cho cơ thể sinh vật khác gọi là lối sống gì?
C
1
2
3
4
5
sai
Bọ vẽ, bọ gậy
A�u trùng chuồn chuồn, bọ gậy
Dế trũi ,mối, kiến, ấu trùng ve sầu
Bọ hung,dế trũi
Bướm ,ong , bọ ngựa
Bướm ,ong ,ve sầu, chuồn chuồn,bọ ngựa
Ve sầu,mọt ,sâu đục thân,bọ que, sâu cuốn lá
Chấy ,rận, ruồi ,muỗi
sai
* Đối Với học sinh : Cần làm quen dần với cách học trên máy vi tính như quan sát ghi chép tỉ mỉ, chốt lại những kiến thức được học một cách cô đọng nhất, phải có ý thức tự học, đọc trước bài mới, liên hệ các kiến thức liên quan, và biết tiếp cận các thông tin thực tiễn từ nhiều nguồn mà giáo viên đã mang lại, biết� vận dụng các kiến thức học được vào cuộc sống .
2 Kết quả : Qua gần một năm sử dụng công nghệ thông tin vào dạy học từ kì II năm 2007- 2008, đến nay kết quả cho thấy học sinh hiểu bài chiếm tỉ lệ tương đối cao, đa số học sinh yêu thích môn học của mình nhiều hơn so với trước đây
* Kết quả ở các lớp khi chưa được ứng dụng công nghệ thông tin ở năm học 2006-2007 như sau:

Sau khi ứng dụng công nghệ thông tin vào giảng dạy từ năm học 2007-
2008 đến nay kết quả như sau:
* Tuy kết quả chưa cao song với thực tế trình độ học sinh hiện nay trình khả năng nhận thức còn hạn chế. công nghệ thông tin phần nào đã giúp tôi nâng cao được chất lượng bộ môn.

PHẦN III: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
1.Kết luận :
- Dạy học là quá trình đòi hỏi người giáo viên phải miệt mài kiên trì tự học và tự rèn luyện để nâng cao trình độ chuyên môn - nghiệp vụ, đặc biệt là tự học vi tính để ứng dụng công nghệ thông tin vào giảng dạycho phù hợp với thời đại " công nghệ thông tin
- Việc ứng dụng công nghệ thông tin là một lĩnh vực tương đối mới đối với giáo viên dạy sinh học cũng như các giáo viên khác ở vùng xa và sâu như chúng ta , đòi hỏi người giáo viên phải tích cực tự học, tự tìm tòi, sử dụng máy vi tính, tìm kiếm thông tin trên nhiều lĩnh vực, biết vận dụng các thông tin soạn giảng .
- "Đừng ngần ngại đến với công nghệ thông tin", câu nói này đã thôi thúc tôi mạnh dạn nêu những điều chưa biết, các thao tác chưa làm được trên máy vi tính để học hỏi các giáo viên khác có nhiều hiểu biết về công nghệ thông tin. Nhờvậy mới có thể áp dụng được cho một tiết dạy sinh học.

2. Kiến nghị :
* Đối với nhà trường
Mong nhà trường xắp xếp thêm một phòng máy ứng dụng công nghệ thông tin cho giáo viên vì hiện tại không đủ cho giáo viên sử dụng.
- Mong nhà trường và phụ huynh hỗ trợ kinh phí để mua thêm một số trang thiết bị, dụng cụ còn thiếu, cũng như các tư liệu phim ảnh đầu tư cho chuyên môn
* Đối với phòng giáo dục :
- Mong nhà trường và phòng giáo dục tạo điều cho các giáo viên đi học các lớp tập huấn về kĩ thật sử dụng máy tính : Kĩ thuật cài đặt kết nối các phần mền phục vụ giảng dạy, thiết lập các trò chơi, sơ đồ, mô hình, kĩ thuật chuyển phim, làm phim để các giáo viên sử dụng vào công việc soạn giảng bắt kịp thời đại "thời đại sử dụng công nghệ thông tin trong giáo dục".


- Mong phòng giáo dục tổ chức sinh hoạt chuyên môn định kì cho các giáo viên trong năm để chúng tôi được trao đổi kinh nghiệm dạy học bộ môn sinh học ,hoặc trao đổi kinh nghiệm sử dụng máy vi tính trong giảng dạy.
- Trên đây là một vài ý kiến nhỏ của bản thân đưa ra về sử dụng công nghệ thông tin vào quá trình dạy học sinh học . Vì tôi mới thực hiện ứng dụng công nghệ thông tin vào dạy sinh học chưa lâu nên chắc chắn còn có nhiều thiếu sót, rất mong quý thầy cô chia sẽ, cảm thông và có hướng đóng góp, chỉ đạo để bản thân được thực hiện tốt chuyên đề này "chuyên đề ứng dụng công nghệ thông tin trong việc dạy và học sinh học " đang còn nhiều khó khăn và bất cập
- Tôi xin cảm ơn nhà trường và các giáo viên khác đã giúp tôi thực hiện chuyên đề.
PHẦN VI : TÀI LIỆU THAM KHẢO :
- Phương pháp dạy học sinh học ( giáo trình đại học sư phạm )
- Sách giáo viên, học sinh sinh học 7,8,9 .
- Một số chuyên đề của một số giáo viên khác .
- Tài liệu intel , các kĩ năng sử dụng máy vi tính .
- Sách tư liệu sinh học 7,8,9.
- Một số hình ảnh, tư liệu phim lấy từ mạng giáo dục Bạch Kim .
Chúc quý thầy cô giáo
sức khỏe

Chúc các em học sinh học giỏi