Chuyên đề ứng dụng cntt Sinh học (tài liệu Word+ppt)

PHÒNG GD-ĐT ĐÔNG HÀ
TRƯỜNG THCS ĐƯỜNG 9

Chuyên đề:
“Ứng dụng công nghệ thông tin trong giảng dạy sinh học THCS”

Thời gian thực hiện : 12 – 12 - 2008

Phạm vi ứng dụng : Môn sinh học THCS

Người thực hiện : Nguyễn Thị Bích Ngọc

Tổ : Sinh – Hóa – Địa
Đặt vấn đề
Sinh học là khoa học thực nghiệm, trong quá trình giảng dạy giáo viên cần phải tăng cường các phương pháp quan sát thí nghiệm và thực hành mang tính chất nghiên cứu, nhằm tích cực hóa hoạt động nhận thức của học sinh dưới sự hướng dẫn của giáo viên.
Việc sử dụng thiết bị thí nghiệm sinh học theo định hướng chủ yếu là để học sinh nghiên cứu, khai thác tìm tòi kiến thức. Đặc biệt chú trọng ứng dụng công nghệ thông tin để đổi mới phương pháp dạy học. Sử dụng một số phần mềm chuyên dụng đơn giản để thiết kế các hình ảnh mô phỏng, một số thí nghiệm độc hại khó thành công hoặc cần nhiều thời gian để phục vụ cho tiết dạy được tốt hơn.
Trong thực tế hiện nay nhiều giáo viên dạy sinh học còn gặp nhiều khó khăn khi dạy đến một số bài có những thí nghiệm khó thực hiện trong một tiết dạy như trong sinh học lớp 6 hoặc một số quá trình sinh học trong sinh học lớp 8,9. Nếu như giáo viên chỉ sử dụng tranh vẽ kết hợp phương pháp diễn giảng và đàm thoại thì học sinh sẽ không hiểu bài. Vì thế tôi đã chọn chuyên đề này để góp phần tích cực hóa hoạt động nhận thức lôi cuốn học sinh hứng thú học tập đối với bộ môn.
II. Giải quyết vấn đề

Thực trạng hiện nay việc đổi mới phương pháp dạy học trong trường THCS vẫn còn một số hạn chế, nhiều giáo viên chỉ sử dụng các phương tiện dạy học truyền thống như tranh vẽ, mô hình để diễn giảng áp đặt kiến thức cho học sinh.
Bởi thực tế còn nhiều giáo viên chưa thành thạo vi tính, chưa thành thạo việc sử dụng một số phần mềm chuyên dụng đơn giản để thiết kế bài giảng điện tử, hệ thống câu hỏi bài tập …
Hơn nữa giáo viên phải dạy nhiều giờ, còn thiếu trợ lý thí nghiệm nên càng khó khăn trong việc chuẩn bị cho tiết giảng khi muốn tiến hành thí nghiệm, thực hành.

Có một số thí nghiệm cần rất nhiều thời gian, không thể tiến hành được trong một tiết dạy hoặc một số thí nghiệm rất khó thành công. Nếu giáo viên không tiến hành thí nghiệm chỉ yêu cầu học sinh mô tả thí nghiệm qua tranh vẽ, sách giáo khoa thì học sinh rất khó hiểu bài.
Vì thế giáo viên cần ứng dụng công nghệ thông tin kết hợp sử dụng thí nghiệm ảo và hình ảnh động mang tính mô phỏng để dạy cho học sinh, khi dạy các bài sinh học .

Ví dụ : Sinh học 6
Tiết 10,11 - Sự hút nước và muối khoáng của rễ
Tiết 17. - Vận chuyển các chất trong thân
Tiết 23, 24 – Quang hợp
Tiết 26 – Cây có hô hấp không?...

Ngoài việc cung cấp những kiến thức cơ bản tương đối hoàn chỉnh về cấu tạo,hoạt động sống của cơ thể,bước đầu giúp học sinh hiểu các qui luật cơ bản của quá trình sống,của hiện tượng di truyền biến dị,mối quan hệ giữa sinh vật với sinh vật và với môi trường. Bộ môn còn trang bị cho học sinh biết bảo vệ môi trường,giữ gìn vệ sinh,yêu quí thiên nhiên.
Sinh học 8. .
Tiết 16: Tuần hoàn máu và lưu thông bạch huyết
Tiết 17: Tim và mạch máu
Tiết 18: Vận chuyển máu qua hệ mạch …
Sinh học 9.
Tiết 9: Nguyên phân
Tiết 10: Giảm phân
Tiết 19: Mối quan hệ giữa gen và tính trạng…
III.THỰC TRẠNG TRƯỚC KHI THỰC HIỆN CÁC GIẢI PHÁP CỦA ĐỀ TÀI:
1. Thuận lợi:
Thực trạng về mặt tích cực của vấn đề sử dụng GAĐT
Giờ dạy sử dụng giáo án điện tử thực sự mang lại hiệu quả cao trong việc truyền dạt kiến thức cho học sinh vì: Học sinh có hứng thú và tiếp thu bài rất nhanh. Khi dạy dùng máy chiếu qua đầu: Giúp học sinh thấy được sự phát triển lôgic của từng đơn vị kiến thức cần tiếp thu, do đó học sinh hiểu bài sâu hơn, có kỹ năng và được rèn luyện nhiều về kỹ năng thực hành. Học sinh say mê, hứng thú hơn với giờ học. Lượng kiến thức được học sinh tiếp thu một cách tự nhiên nhẹ nhàng và dễ dàng hơn. Học sinh hiểu và nhớ kiến thức ngay trên lớp.

Sử dụng phần mềm PowerPoint: đây là một phần mềm dùng soạn giảng giáo án điện tử rất tiện lợi. Sử dụng phần mềm này có rất nhiều thuận lợi đối với giáo viên và học sinh.
Giáo viên: dễ dàng cung cấp kiến thức theo ý bài soạn của mình, chủ động làm chủ kiến thức. Có thể tạo hiệu ứng giúp học sinh nhận biết rõ phần kiến thức cần đặc biệt quan tâm. Bên cạnh đó, giáo viên còn có thể tạo ra các hiệu ứng giúp thu hút được sự chú ý và say mê học tập của học sinh. Trong một tiết học có thể cho học sinh nắm bắt được nhiều thông tin trên những hình ảnh minh hoạ sống động.


Có thể đưa vào bài giảng một đoạn phim hoạt hình mô tả cho học sinh hiểu một số khái niệm trừu tượng như phản ứng hoá học, cấu tạo nguyên tử.
Ngoài ra còn lồng ghép thêm những trò chơi có tính tư duy logíc như : giải ô chữ, ai nhanh hơn …
Đối với học sinh: Học sinh có thể vừa phát biểu vừa được trực tiếp quan sát hình ảnh minh hoạ trên màn hình với các màu sắc phong phú, đẹp, nhờ đó học sinh sẽ nắm chắc kiến thức và say mê học tập hơn. Học sinh sẽ nhớ kiến thức lâu hơn.

Các yếu tố chủ quan có ảnh hưởng tích cực đến các vấn đề liên quan đến đề tài:
Nhóm chúng tôi được nhà trường tạo điều kiện cho việc dạy bằng giáo án điện tử, chuyên đề soạn giáo án điện tử ứng dụng trong tiết dạy.
Nhóm chúng tôi đã được tham khảo một số bài soạn bằng giáo án điện tử của các giáo viên trong trường, được học hỏi thêm rất nhiều ở bạn bè đã biết sử dụng chương trình này và nhờ họ giúp đỡ.

Nhóm chúng luôn học hỏi những đồng nghiệp có kinh nghiệm trong việc dạy học để tìm ra phương án soạn bài hay nhất.
Các yếu tố khách quan có ảnh hưởng tích cực đến các vấn đề liên quan tới đề tài:
Nhóm chúng tôi cũng rất may mắn được sự đồng tình và giúp đỡ, động viên hết sức nhiệt tình của Ban giám hiệu nhà trường THCS Đường 9 và có rất nhiều giáo viên tin học và giáo viên biết sử dụng công nghệ thông tin vào bài giảng.
2. Khó khăn:
Thực trạng về mặt tiêu cực của các vấn đề liên quan đến đề tài:
Việc tìm kiếm các hình vẽ, phim ảnh phục vụ cho việc soạn giáo án còn nhiều khó khăn chủ yếu do giáo viên tự sưu tầm và còn nhiều hạn chế.
Trường có kết nối mạng internet nhưng chưa có điều kiện để giáo viên có thể trực tiếp lên mạng.

Các yếu tố khách quan có ảnh hưởng tiêu cực đến các vấn đề liên quan đến đề tài:
Cơ sở vật chất nhà trường còn rất nhiều khó khăn như phòng học còn thiếu chưa có phòng chuyên cho máy chiếu riêng nên việc sử dụng dạy học bằng máy vi tính rất khó khăn. Do đó giáo viên chưa thao tác nhiều trên thực tế giảng dạy.
Các yếu tố chủ quan có ảnh hưởng tiêu cực đến các vấn đề liên quan đến đề tài:
Còn nhiều giáo viên trong tổ chưa được dự lớp tin học và lớp tập huấn cho giáo viên học về soạn và giảng dạy bằng giáo án điện tử nên tự tìm tòi học hỏi từ bạn bè, đồng nghiệp, từ đĩa dạy tự học PowerPoint là chủ yếu nên còn nhiều hạn chế.

Qua thực tế giảng dạy nhiều năm đồng thời qua tìm hiểu việc ứng dụng công nghệ thông tin để đổi mới phương pháp dạy học.Tôi đặc biệt chú trọng sử dụng các hình ảnh mô phỏng,sinh động trong dạy học.Bản thân đã thực hiện một số tiết trong chương trình sinh học 6,9 .

Song song với việc cung cấp kiến thức cơ bản cho học sinh, giáo viên còn lồng ghép, tích hợp nội dung giáo dục môi trường vào bài học.
Giúp học sinh có ý thức và trách nhiệm trong việc giữ gìn vệ sinh, bảo vệ môi trường, thêm yêu quý thiên nhiên.
Tham gia hưởng ứng nhiệt tình các phong trào do nhà trường phát động: như phong trào xanh hoá lớp học, chăm sóc vườn hoa cây cảnh, trồng cây bóng mát ở sân trường …

Cùng với sự phát triển kinh tế xã hội,công nghiệp hoá hiện đại hoá của đất nước. Ngành giáo dục không dậm chân tại chổ mà đã hoà nhịp cùng xu thế phát triển đó, để bắt kịp những đổi mới của khoa học công nghệ và của xã hội.
Đã tiến hành đổi mới phương pháp dạy học, ứng dụng công nghệ thông tin,sử dụng một số phần mềm chuyên dụng đơn giản để thiết kế các bài giảng điện tử.

Sử dụng các thí nghiệm ảo,mô phỏng các quá trình sinh học để bài giảng thêm sinh động hấp dẫn lôi cuốn học sinh hứng thú say mê học tập,yêu thích môn học.


III. Kết thúc vấn đề
Việc ứng dụng công nghệ thông tin, sử dụng thí nghiệm ảo và hình ảnh động trong dạy học sinh học THCS chắc chắn sẽ giúp giáo viên thuận lợi hơn trong quá trình giảng dạy.

Đồng thời giúp học sinh dễ dàng chủ động nắm bắt kiến thức, có năng lực hợp tác,năng lực hoạt động bứơc đầu giúp học sinh hiêủ được một số qui luật cơ bản của quá trình sinh học,của hiện tượng di truyên biến biến dị. Mối quan hệ giữa sinh vật với sinh vật và sinh vật với môi trường.

Hiểu biết được những nguyên tắc kĩ thuật trong sản xuất có liên quan đến sinh học.Góp phần đào tạo những con người có khả năng đáp ứng nhu cầu đòi hỏi của sự phát triển kinh tế xã hội hiện nay.




Bài học kinh nghiệm
Đối với những bài học có các thí nghiệm khó thành công, độc hại, nguy hiểm, cần nhiều thời gian hoặc các quá trình sinh học không thể nhìn thấy bằng mắt thường thì giáo viên nên sử dụng ứng dụng công nghệ thông tin,để tạo hình ảnh mô phỏng,hình ảnh động góp phần giảm bớt một số khó khăn bước đầu cho giáo viên.
Giúp cho học sinh tiếp cận thông tin một cách khoa học phù hợp với xu thế phát triển của nhân loại.
Giáo viên không nên dạy chay (mô tả thí nghiệm qua SGK) hoặc làm thí nghiệm nhưng không có kết quả hoặc kết quả sai lệch, như thế hiệu quả giáo dục sẽ không cao..
Nếu có thí nghiệm ảo, hình ảnh động mô phỏng cùng với sự hướng dẫn của giáo viên,sẽ tạo được những tình huống có vấn đề giúp học sinh phát triển tư duy sáng tạo và năng lực giải quyết vấn đề được tốt hơn.

Thay lời kết

Qua chuyên đề này chắc chắn không tránh khỏi những thiếu sót. Mong quí thầy cô,các bạn đồng nghiệp góp ý bổ sung để cho chuyên đề được hoàn chỉnh hơn.
Kính chúc quí thầy cô luôn dồi dào sức khỏe, hạnh phúc
Giảng dạy ngày càng tốt hơn!