Chủ nghĩa xã hội khoa học 6

CHƯƠNG 7: XÃ HỘI CHỦ NGHĨA
1. HÌNH THÁI KINH TẾ - XH CSCN:
1.1 Khái niệm:
Hình thái KT- XH CSCN là chế độ phát triển cao bao gồm:
- QHSX tiên tiến dựa trên CĐ CH về TLXS;
- LLSX ngày càng hiện đại;
- KT TT tiên tiến, xã hội hoá cao.
Trình độ
phát triển
KT-XH
Diễn biến theo thời gian
Xu höôùng phaùt trieån cuûa caùc HTKT-XH
5. HTKT-XH CSCN
4. HTKT-XH TBCN
3. HTKT-XH PK
2. HTKT-XH CHNL
1. HTKT –XH CSNT
1. 2 CAÙC ÑIEÀU KIEÄN CÔ BAÛN CUÛA SÖÏ RA ÑÔØI HT KT- XH CSCN
a- ÑOÁI VÔÙI CAÙC NÖÔÙC TBCN PHAÙT TRIEÅN CAO:
LLSX (KH – CN) phaùt trieån cao, trình ñoä ngaøy caøng XHH  MT LLSX > < QHSX ngay gaét.
MT GCVS > < GCTS trôû neân quyeát lieät;
CNTB taïo ra nhöõng thaûm hoïa cho XH vaø nhaân loaïi…
b. Ñoái vôùi nhöõng nöôùc CNTB trung bình vaø chöa traõi qua CNTB:
- Nhaân loaïi ñaõ chuyeån sang giai ñoaïn cuoái cuøng cuûa CNTB

- Do ñoù xuaát hieän nhöõng MTCB cuûa TÑ:
+ MT GCVS >< GCTS;
+ MT CNÑQ >< caùc QGDT bò xaâm löôïc;
+ MT TB ÑQ >< TBÑQ;
+ MT ND>- Söï taùc ñoäng toaøn caàu cuûa PT CS vaø CNQT + CN Maùc –Leânin….
HT KT – XH CSCN
1. 3. PHAÂN KYØ HTKT - XH CSCN
TKQĐ
CNHX
CNCS
HAI GIAI ĐOẠN PT CỦA CNCS
a. Giai đoạn thấp (XH XHCN)_
Về CT: còn khác biệt giai cấp ? còn đấu tranh giai cấp ? còn nhà nước (NN XHCN)
NN XHCN? mang bản chất GCCN
? 2 chức năng (trấn áp; tổ chức, xây dựng - chủ yếu)
? là NN CCVS (NN XHCN)
- Về KT:
→ Phát triển nhanh LLSX cả trong NN,CN kết hợp cn với NN phát triển NN theo hướng CNH, HĐH
→ Từng bước cải tạo QHSX cũ, xây dựng QHSX mới với chế độ công hữu những TLSX chủ yếu
→ Hình thành LĐ tập thể trên nguyên tắc bình đẳng, tự nguyện; với phương thức phân phối “làm theo năng lực, hưởng theo LĐ” đồng thời mở rộng nhiều hình thức phúc lợi XH
- Về XH:
Giai đoạn này còn tồn tại các mối quan hệ XH gắn với quan hệ giai cấp và do đó quá trình giải quyết các mối quan hệ XH đều chịu sự chi phối của đường lối chính trị của GCCN
b. Giai đoạn cao (XH CSCN)
- LLSX phát triển với trình độ kỹ thuật và năng suất lao d6ng rất cao
- Sở hữu toàn dân trở thành phổ biến
- Lao động trở thành nhu cầu của con người
- Tự quản xã hội thay thế cho quản lý nhà nước
Hai giai đoạn có MQH biện chứng với nhau, cùng trong một HT KT-XH → Có những điểm giống và khác nhau:
- Giống: + KT: Cùng dựa trên CĐ công hữu
+ CT: Đều do NDLĐ làm chủ
- Khác: + KT: Trình độ phát triển SX, KT, VH…
+ CT: GÑ thaáp còn GCNN, GÑ cao không còn GC -> khoâng coøn NN.
Tóm lại,
- Trong PTSXTBCN, mâu thuẫn giữa LLSX và QHSX được biểu hiện về mặt CT-XH là mâu thuẫn giữa GCCN với GCTS.
- Mâu thuẫn cơ bản nói trên chæ được giải quyết một cách triệt để laø thông qua quá trình CM XHCN ñeå ra cho söï ñôøi HT KT – XH môùi coa hôn tieán boä hôn ñoù laø HT KT-XH XHCN -> HTKT-XH CSCN.
- Ñoù laø qui luaät taát yeáu cuûa lòch söû.
3. NHỮNG ĐẶC TRƯNG CƠ BẢN CỦA XH XH CN
3.1 Cô sôû vaät chaát – Kyõ thuaät cuûa CNXH laø neàn saûn xuaát ñaïi coâng nghieäp;
3.2 Xoaù boû cheá ñoä THTLSX, thieát laäp cheá ñoä CHTLSX chuû yeáu;
3.3 Taïo ra caùch thöùc toå chöùc lao ñoäng vaø kyû luaät lao ñoäng môùi;
3.4 Thöïc hieän nguyeân taéc phaân phoái cô baûn laø theo la6 ñoäng,
3.5 NN XHCN mang baûn chaát GCCN, tính ND vaø tính DT, QLNN thuoäc veà ND;
3.6 Giaûi phoùng boùc loät, thöïc hieän coâng baèng XH…
4. NHÖÕNG ÑAËC TRÖNG CÔ BAÛN XH XHCN ÔÛ VN
- Do NDLĐ làm chủ
- Có nền KT phát triển cao dựa trên LLSX hiện đại và CĐ công hữu các TLSX chủ yếu…
- Có nền VH tiên tiến, đậm đà bản sắc DT…
- Con người được GP khỏi AB,BL bất công; làm theo năng lực, hưởng theo LĐ; có cuộc sống ấm no, TD, HP; có ĐK PT toàn diện cá nhân..
- Các DT trong nước bình đẳng, đoàn kết, giúp đỡ nhau cùng tiến bộ…
- Có quan hệ hữu nghị và hợp tác với ND tất cả các nước trên TG…
ĐH X CUÛA ÑAÛNG XÁC ĐịNH:
“XH XHCN mà ND ta XD là một XH dân giàu, nước mạnh, công bằng, dân chủ, văn minh; do ND làm chủ; có nền KT PT cao, dựa trên LLSX HĐ và QHSX phù hợp với trình độ PT của LLSX; có nền VH tiên tiến, đậm đà bản sắc DT; con người được GP khỏi áp bức, bất công, có cuộc sống ấm no, tự do, hạnh phúc, phát triển toàn diện; các DT trong cộng đồng VN bình đẳng, đoàn kết, tương trợ và giúp đỡ nhau cùng TB; có NN PQ XHCN của dân, do dân, vì dân dưới sự lãnh đạo của ĐCS; có qh hữu nghị và hợp tác với ND các nước trên TG”
4. THỜI KỲ QUÁ ĐỘ
LÊN CNXH Ở
VIỆT NAM
1. Quá độ trực tiếp:
CNTB?
TKQĐ - CCVS
CNCS
2. Quá độ đặc biệt (từ CNTB lên CNXH):
CNTB (TB)
TKQĐ- CCVS
CNCS
QĐ lên CNXH
3. Quá độ "đặc biệt của đặc biệt":
CNCS
TKQĐ- CCVS
XH tiền TB
QĐ lên CNXH
4.1 Các loại hình quá độ
QUÁ ĐỘ
* Điều kiện để thực hiện “quá độ đặc biệt của đặc biệt”
 PTSX bị bỏ qua đã tỏ ra lỗi thời về mặt lịch sử
 Có sự giúp đỡ của GCCN đã giành được thắng lợi ở các nước TBCN phát triển hơn
 Đội tiên phong chính trị của GCCN (ĐCS) có đầy đủ kinh nghiệm và quyết tâm cùng toàn dân làm cuộc CM giành chính quyền về tay mình
- Bản chất CT của TKQĐ là nền CCVS. CCVS làm mọi việc (tổ chức, xây dựng, trấn áp) để xóa bỏ GC. CCVS sẽ trở thành thừa khi không còn GC và GC sẽ không biến mất nếu không có CCVS
- Ngoài QĐ CT còn có các hình thức QĐ về KT: hình thức CNTB NN trong công nghiệp và hình thức hợp tác trong quá trình đưa KT hàng hóa nhỏ đi lên CNXH, đặc biệt là trong lĩnh vực nông nghiệp
- Đặc trưng cơ bản của TKQĐ là sự tồn tại đan xen lẫn nhau giữa “những mảnh” KT TBCN và KT CSCN. Sự đan xen này bao hàm cả 2 mặt vừa đấu tranh, vừa hợp tác
- Mâu thuẫn cơ bản của TKQĐ là cuộc đấu tranh giữa CNTB đang suy yếu và CNCS đang phát sinh:
+ KT: SX hàng hóa nhỏ, CNTB tư nhân >< CNXH
+ XH: tính tự phát vô chính phủ tiểu TS >< tính tổ chức của GCCN
- Nhiệm vụ KT, CT-XH, VH của TKQĐ:
+ KT: * Thiết lập cơ sở KT của CNXH bằng việc thực hiện quốc hữu hóa những ngành, lĩnh vực then chốt, bảo đảm cơ sở KT XHCN ban đầu của CĐ XHCN
* Nâng cao NSLĐ, thực hiện LĐ tập thể tự nguyện
* Đề cao vai trò kiểm kê, kiểm soát
* Đề cao vai trò quản lý của chính quyền XHCN
CNCS= CQ Xô Viết+ điện khí hóa toàn quốc
+ CT: * Không chia sẻ sự lãnh đạo của Đảng với bất kỳ ai và phải giữ vững NN của ND- thành quả CM
* Xây dựng NN thật sự của GCCN và NDLĐ
* Đảng phải giữ vai trò lãnh đạo trên hệ tư tưởng của GCCN, gắn bó với GCCN và NDLĐ
+ XH: * Phát triển VH, GD là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của XH XHCN

CQ Xô Viết + Trật tự đường sắt Phổ + Kỹ thuật và cách tổ chức các tờ rớt ở Mỹ + Ngành giáo dục quốc dân Mỹ + … + = Σ = CNXH
4.2 QUÁ ĐỘ LÊN CNXH
Ở VIỆT NAM
- Bối cảnh QĐ lên CNXH ở VN:
+ TG: * LLSX phát triển với tốc độ nhanh (KT tri thức, toàn cầu hóa, QT hóa…)
* Thắng lợi của CM Tháng 10 Nga → mở đầu thời đại QĐ từ CNTB lân CNXH trên phạm vi toàn thế giới
* Các nước đang phát triển đứng trước sự lựa chọn con đường phát triển CNTB hay CNXH… * Bên cạnh thành tựu đã đạt được, những mâu thuẫn cơ bản vẫn tồn tại trong lòng CNTB và ngày càng trở nên gay gắt

+ Trong nước:
* ĐCS ra đời, lãnh đạo ND giành thắng lợi trong cuộc CMDTDCND & tiến hành CMXHCN
* NN VNDCCH ra đời là nhân tố cơ bản để đất nước PT theo định hướng XHCN
* ND có trình độ giác ngộ cao: lòng yêu nước, yêu CNXH
* Những tiền đề KT, CT, XH, TT, VH… cho cả nước bước vào TKQĐ lên CNXH đã được chuẩn bị bước đầu
* Có sự giúp đỡ về mọi mặt của các nước anh em
- Đặc điểm của TKQĐ lên CNXH ở VN :
+ Xuất phát điểm thấp, lại chịu hậu quả nặng nề của chiến tranh
+ Có sự lãnh đạo của ĐCS
+ Có NN của NDLĐ với những cơ sở KT ban đầu của CNXH
- Bên cạnh những thành tựu cơ bản đã đạt được trong bước đầu xây dựng CNXH (1975- 1985), chúng ta cũng phạm một số sai lầm → KT, XH lâm vào trì trệ, khủng hoảng → Đổi mới toàn diện đất nước (Đại hội VI)
- ĐH VII đã xác định những phương hướng cơ bản của TKQĐ lên CNXH ở VN:
+ Xây dựng chế độ CT là xây dựng NN PQ XHCN của dân, do dân, vì dân. Phát huy quyền làm chủ của NDLĐ
+ Phát triển LLSX trên cơ sở thực hiện thắng lợi sự nghiệp CNH, HĐH
+ Từng bước xây dựng QHSX mới trên cơ sở công hữu các TLSX chủ yếu. Phát triển nền KTTT định hướng XHCN

+ Tiến hành CM XHCN trên lĩnh vực TT- VH. Phát triển giáo dục và đào tạo. Xây dựng nền VH tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc
+ Củng cố và phát huy sức mạnh khối ĐĐK toàn dân. Mở rộng quan hệ hợp tác quốc tế
+ Xây dựng CNXH đi đôi bảo vệ TQ XHCN là 2 nhiệm vụ chiến lược thường xuyên, có quan hệ mật thiết với nhau
+ Đẩy mạnh công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng
ĐH X: “Để đi lên CNXH, chúng ta phải phát triển nền KTTT định hướng XHCN;
Ñẩy mạnh CNH, HĐH; xây dựng nền VH tiên tiến, đậm đà bản sắc DT làm nền tảng tinh thần của XH;
Xây dựng nền dân chủ XHCN, thực hiện ĐĐK toàn DT; xây dựng NN PQ XHCN của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân; xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh;
Bảo đảm vững chắc quốc phòng và an ninh quốc gia; chủ động và tích cực hội nhập KT quốc tế” (tr.69)

---- HEÁT---