Chủ đề các biện pháp tu từ

KIỂM TRA BÀI CŨ
- Phó từ là gì? Kể tên các loại phó từ?
Xác định phó từ trong những câu sau:
a. Thế là mùa xuân mong ước đã đến.
b. Chị Cốc đã trông thấy Dế Choắt loay hoay trong cửa hang.
đã
đã
Xét ví dụ SGK/ 24
Tìm tập hợp từ chứa hình ảnh so sánh trong các câu sau:
TrÎ em nh­ bóp trªn cµnh
Biết ăn ngủ, biết học hành là ngoan.
(Hồ Chí Minh).
Rõng ®­íc dùng lªn cao ngÊt nh­ hai d·y tr­êng thµnh v« tËn.
(Đoàn Giỏi)
Trẻ em như búp trên cành

VẾ A
VẾ B
nét tương đồng
[…] trông hai bên bờ, rừng đước dựng lên cao ngất như hai dãy trường thành vô tận.
( Đoàn Giỏi)
VẾ A
VẾ B
nét tương đồng
TrÎ em nh­ bóp trªn cµnh
Biết ăn ngủ, biết học hành là ngoan.
(Hồ Chí Minh).
Rõng ®­íc dùng lªn cao ngÊt nh­ hai d·y tr­êng thµnh v« tËn.
(Đoàn Giỏi)
Con mèo vằn vào tranh, to hơn cả con hổ nhưng nét mặt lại vô cùng dễ mến.
Sự so sánh trong vế A có gì khác với vế B
A
B
So sánh
Là đối chiếu sự vật,sự việc này với sự vật sự việc khác có nét tương đồng để làm tăng sức gợi hình gợi cảm cho sự diễn đạt.
Bài tâp nhanh
Tìm hình ảnh so sánh trong các câu sau:
- Mỏ Cốc như cái dùi sắt,chọc xuyên cả đất.
( Bài học đường đời đầu tiên-Tô Hoài)
Cái chàng Dế Choắt, người gầy gò và dài lêu nghêu như một gã nghiện thuốc phiện.
( Bài học đường đời đầu tiên-Tô Hoài)

Xét ví dụ SGK/ 56
Tìm phép nhân hoá trong khổ thơ sau:
Ông trời
Mặc áo giáp đen
Ra trận
Muôn nghìn cây mía
Múa gươm
Kiến
Hành quân
Đầy đường
(Trần Đăng Khoa)

- Trời



Mía

Kiến
Ông
Mặc áo giáp đen
Ra trận
Múa gươm
Hành quân đầy đường
So sánh hai cách diễn đạt:
> Có tính hình ảnh,gần gũi với con người.
Bày tỏ tình cảm,thái độ của người viết.
> Ít tính hình ảnh.
- Tính chất miêu tả,tường thuật.
Nhân hoá
Là gọi hoặc tả con vật,cây cối, Đồ vật…bằng những từ ngữ vốn để gọi hoặc tả con người.
Làm cho thế giới loài vật, cây cối, đồ vật…trở nên gần gũi với con người, biểu thị được những suy nghĩ, tình cảm của con người.

ví dụ:
Trong khổ thơ dưới đây, cụm từ người Cha được dùng để chỉ ai ? Vì sao có thể ví như vậy ?
Anh đội viên nhìn Bác
Càng nhìn lại càng thương
Người Cha mái tóc bạc
Đốt lửa cho anh nằm. (Minh Huệ)
Người Cha chỉ Bác Hồ vì Bác Hồ giống một người cha : Yêu thương, quan tâm chăm sóc bộ đội như cha chăm sóc con
So sánh hai cách nói sau:
a. Bác Hồ như Người Cha
Đốt lửa cho anh nằm.
b. Người cha mái tóc bạc
Đốt lửa cho anh nằm
(Minh Huệ)

So sánh: Bác Hồ như người cha :


b. Người Cha mái tóc bạc
(Minh Huệ)
Vế A
Vế B
Vế B
So sánh
Ẩn dụ
Giống
Đều so sánh Bác Hồ với Người Cha
Khác
- Có hai vế: A − B
- Đối chiếu sự vật, sự việc này với sự vật, sự việc khác có nét tương đồng.
- Không có vế A (ẩn vế A)
- Gọi tên sự vật, hiện tượng này bằng tên sự vật, hiện tượng khác có nét tương đồng.
→ So sánh ngầm
Ẩn dụ
là goị tên sự vật hiện tượng này bằng tên sự vật hiện tượng khác có nét tương đồng với nó nhằm tăng sức gợi hình gợi cảm cho sự diễn.
Tìm hiểu ví dụ:(SGK/82)

Các từ ngữ in đậm trong câu thơ sau chỉ ai?
Áo nâu liền với áo xanh
Nông thôn cùng với thị thành đứng lên.
( Tố Hữu)
Áo nâu : Chỉ những người nông dân
Áo xanh : Chỉ những người công dân
Nông thôn: Chỉ những người dân sống ở làng quê
Thị Thành: Chỉ những người dân sống ở thành thị
Hoán dụ
Là gọi tên sự vật, hiện tượng, khái niệm này bằng tên sự vật hiện tượng khái niệm khác có quan hệ gần gũi với nó nhằm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt.
Bài tập nhanh
Xác định phép hoán dụ trong khổ thơ sau:
Bàn tay ta làm nên tất cả
Có sức người sỏi đá cũng thành cơm
(Bài ca vỡ đất – Hoàng Trung Thông)
Bàn tay : Chỉ con người
Hướng dẫn về nhà
Học thuộc các ghi nhớ SGK/24;56;68;82
Tìm thêm các ví dụ về so sánh,nhân hoá, ẩn dụ,hoán dụ.
Đọc trước phần phân loại các biện pháp tu từ.