Chon va trinh bay dan chung trong van nghi luan

làm văn 12
Ví dụ:
“Nguyễn Du đã thấy rõ bộ mặt của bọn buôn người. Hơn nữa Nguyễn Du còn nhìn thấu tận ruột gan, đã “đi guốc trong ruột” chúng nó, như người ta thường nói. Nếu không, không thể nào tóm đúng được thần thái gian tà của chúng như vậy. Sở Khanh có vẻ một nhà nho. Nhưng ngat trong cái hình dáng “chải chuốt dịu dàng” đã có một cái gì tỏ ra rằng Sở Khanh không phải là nhà nho chân chính. Kế đó, Sở Khanh nói với Kiều những lời lụa là, ngọt ngào nhưng khó mà tin có một chút tình nghĩa nào trong đó:
Giá đành trong nguyệt trên mây
Hoa sao hoa khéo đoạ đày bấy hoa?
Nghe như một giọng hát rất điêu luyện mà rỗng không. Đến khi Sở Khanh nói những lời khảng khái, lời nói Sở Khanh rất giống với lời một hiệp khách:
Tức gan riêng dận trời già
Lòng này ai tỏ cho ta hỡi lòng?
Sau khi nghe Kiêu kể nông nỗi đầu đuôi thì Sở Khanh:
Lặng nghe lẩm nhẩm gật đầu
“ Ta đây nào phải ai đây mà rằng!
Nàng đà biết đến ta chăng
Bể trầm luân lấp cho đầy mới thôi”.
Chưa nói đến cái dáng nồi lẩm nhẩm gật đầu rất đáng nghi, ngay lời nói cũng có vẻ khoách lác, tróng rỗng, khác xa những lời nói thực sự ngang tàng của Từ Hải.
Trong văn chương, nói trắng cho ra trắng, đen cho ra đen đã là khó. Ở đây lại phải nói trắng mà trên thực chất lại là đen: không để trắng đen lẫn lộn mà vẫn phải có khae năng lân lộn. Nguyễn Du đã đã vượt qua được cái khó khăn ấy. Sở Khanh chỉ đi thoáng qua trong truyện mà người đời sẽ mãi mãi không quên! Xét ở mức độ bie ổi và trâng tráo thì nó vượt xa tất cả những Sở Khanh có thực ngày trước và ngày nay. Người xưa có kẻ khen một bức tranh vẽ ngựa nói: Từ khi có bức tranh ấy thì trong thiên hạ không có có dì đáng gọi là ngựa. Ta cũng có thể nói như vậy về nhân vật Sở Khanh”
(Hoai Thanh)
1. Chọn dẫn chứng.
Dẫn chứng phải phù hợp với luận điểm , phải tiêu biểu ( Yêu cầu về chất ).
Dẫn chứng phải đủ ( Yêu cầu về lượng ) .

Cần có những yêu cầu nào khi lựa chọn dẫn chứng ?
Phù hợp : Phải đúng và trúng với luận điểm.
Tiêu biểu : Phù hợp ở mức cao nhất đối với luận điểm.
Đủ : thể hiện đầy đủ các khía cạnh của luận điểm.
Lưu ý :
- Không lựa chọn dẫn chứng tràn lan.
- Không lựa chọn dẫn chứng một cách quân bình.
2. Sắp xếp dẫn chứng
- Sắp xếp theo trình tự thời gian.
- Sắp xếp theo trình tự không gian.
- Sắp xếp theo các khía cạnh của vấn đề
- Sắp xếp theo tâm lí người tiếp nhận, theo trình tự tăng dần sức khái quát , sức thuyết phục.
Qua thực tế làm văn nghị luận , em cho biết có những cách sắp xếp dẫn chứng nào thường gặp ?
Ví dụ 1 :
Hình ảnh đáng yêu nhất đối với Hoàng Cầm , vẫn là những hình ảnh những cô gái Kinh Bắc dăng tơ dệt lụa , buôn bán tảo tần , có vẻ đẹp dịu dàng , duyên dáng và tình tứ . Nhà thơ đã giành những nét bút mềm mại và tài hoa nhất cho những cô gái này.
Ai về bên kia sông Đuống
Có nhớ từng khuôn mặt búp sen
Những cô hàng xén răng đen
Cười như mùa thu toả nắng.

=> Dẫn nguyên văn cả đoạn thơ

3. Các hình thức nêu dẫn chứng
Ví dụ 2 :
Chất thơ hào hùng của đoạn này được thể hiện qua những hình ảnh "Châu Mộc chiều sương" , "hồn lau nẻo bến bờ" , "dòng nước lũ" , "hoa đong đưa" . Đó là một vẻ đẹp hoang dã mà rất nên thơ .

=> Trích dẫn một số từ ngữ tiêu biểu

Ví dụ 3 :
Mị là hình ảnh tiêu biểu cho số phận những người phụ nữ nghèo khổ dưới ách thống trị của bọn quan lại phong kiến ở miền núi . Người con gái trẻ đẹp đó vì nghèo nàn nên không được sống cuộc đời như mình mong ước . Cô trở thành con dâu gạt nợ , bị cha con thống lí Pá Tra chiếm đoạt sức lao động , nhan sắc và cả cuộc đời người con gái. Danh nghĩa là con dâu , nhưng thực chất cô là nô lệ.

=> Tóm lược nội dung chính
4. Phân tích dẫn chứng.
Trên cái nền hùng vĩ , hiểm trở , dữ dội của núi rừng và duyên dáng , thơ mộn, mĩ lệ của Tây Bắc , hình tượng tập thể những người lính Tây Tiến xuất hiện với một vẻ đẹp đầy tính chất bi tráng : Tây Tiến đoàn binh không mọc tóc
Quân xanh màu lá dữ oai hùm
Mắt trừng gửi mộng qua biên giới
Đêm mơ Hà Nội dáng kiều thơm.
Quang Dũng không hề che giấu những gian khổ khó khăn , những căn bệnh hiểm nghèo và sự hy sinh lớn lao của người lính. Chỉ có điều , tất cả những cái đó, qua ngòi bút ông , không được miêu tả một cách trần trụi mà qua một cái nhìn đậm màu sắc lãng mạn . Những cái đầu không mọc tóc của người lính Tây Tiến chứa đựng một sự thực nghiệt ngã : bị sốt rét đến rụng tóc trọc đầu . Cái vẻ xanh xao vì đói khát , vì sốt rét của những người lính , qua cái nhìn của Quang Dũng vẫn toát lên cái oai phong , cái dữ dằn của những con hổ nơi rừng thiêng . Cái vẻ oai phong , lẫm liệt ấy còn được thể hiện qua ánh mắt giận dữ (mắt trừng gửi mộng ) của họ . Cái nhìn nhiều chiều của Quang Dũng đã giúp ông nhìn thấy xuyên qua cái vẻ oai hùng , dữ dằn bề ngoài của họ , là những tâm hồn , những trái tim rạo rực , khao khát yêu đương (Đêm mơ Hà Nội dáng kiều thơm).

ý nghĩa :
làm rõ vấn đề
cần nói.

Ví dụ 1 :
Mở đầu bài thơ , tác giả phác hoạ vài nét đơn sơ về bức tranh thiên nhiên vùng sơn cước :
Chim mỏi về rừng tìm chốn ngủ
Chòm mây trôi nhẹ giữa từng không.
Lúc này , chốn núi rừng chỉ còn lại chút ánh sáng sót lại sau một ngày dài , trên nền trời đang sẫm dần in bóng một cánh chim chấp chới , mỏi mệt bay về rừng tìm chốn nghỉ ngơi , một áng mây cô đơn lững lờ trôi tìm về chân trời . ánh dương tàn le lói sau rừng cây dệt lên cánh chim , chòm mây những sợi chỉ vàng lấp lánh.
(Bai lam của HS)
II. Một số kiểu lỗi về chọn và trình bày dẫn chứng
=> Phân tích dẫn chứng : chưa bám sát vào hình ảnh thơ , chi tiết trong câu thơ .
=> Phân tích sai dẫn chứng
Ví dụ 2 :
Bằng bút pháp chấm phá , chỉ trong một câu thơ , Bác đã phác họa nên một bức tranh thủy mặc vừa thơ mộng , vừa hùng vĩ, mang đậm màu sắc cổ điển :
Giang tâm như kính tịnh vô trần
(Lòng sông gương sáng bụi không mờ)
Trong câu thơ đầu tiên , tác giả đã nói đến hai hình ảnh "mây" và "núi" , còn ở câu thơ thứ hai hình ảnh mà tác giả nhắc đến là hình ảnh "giang tâm" . Với nghệ thuật so sánh tu từ giữa "kính" và "gương" , dòng sông có bụi nhưng bụi này chỉ như một làn sương mỏng trên mặt nước , không thể làm vẩn đục lòng sông được . Lòng sông không bị vẩn đục ấy đã nói lên tấm lòng trong sáng của Người. (Bai làm của HS)
=> Chưa biết cách chọn dẫn chứng : chọn dẫn chứng tràn lan , chưa chọn lọc.
Ví dụ 3 :
Chiến trận diễn ra với một khí thế náo nhiệt , khẩn trương , căng thẳng và dữ dội :
Mười tám ban võ nghệ nào đợi tập rèn ; chín chục trận binh thư chẳng chờ bày bố.
Ngoài cật có một manh áo vải , nào đợi mang bao tấu , bầu ngòi ; trong tay cầm một ngọn tầm vông , chi nài sắm dao tu , nón gõ.
Hoả mai đánh bằng rơm con cúi , cũng đốt xong nhà dạy đạo kia ; gươm đeo dùng bằng lưỡi dao phay , cũng chém rớt đầu quan hai nọ.
Chi nhọc quan quản gióng trống kỳ trống giục , đạp rào lướt tới , coi giặc cũng như không ; nào sợ thằng Tây bắn đạn nhỏ , đạn to , xô cửa xông vào liều mình như chẳng có.
Kẻ đâm ngang , người chém ngược , làm cho mã tà , ma ní hồn kinh ; bọn hè trước , lũ ó sau , trối kệ tàu thiếc , tàu đồng súng nổ. (Bai lam của HS)
=> Chưa phân tích dẫn chứng .
Ví dụ 4 :
Vì lòng căm thù giặc và ý thức được trách nhiệm của mình đối với dân tộc mà tinh thần chiến đấu của những người nông dân càng được đẩy lên cao . Đó là tinh thần tự nguyện , tự giác , xả thân vì nghĩa :
Nào đợi ai đòi , ai bắt , phen này xin ra sức đoạn kình ; chẳng thèm trốn ngược trốn xuôi , chuyến này dốc ra tay bộ hổ .
Người nông dân đã dám hy sinh , bất chấp tất cả để cống hiến cho đất nước . Tuy họ chẳng phải là quân cơ , quân vệ mà chỉ là dân ấp , dân lân mến nghĩa làm quân chiêu mộ . (Bai lam của HS)

Bai t?p 1
Trên cái nền hùng vĩ , hiểm trở , dữ dội của núi rừng và duyên dáng , thơ mộng , mĩ lệ của Tây Bắc , hình tượng tập thể những người lính Tây Tiến xuất hiện với một vẻ đẹp đầy tính chất bi tráng : Tây Tiến đoàn binh không mọc tóc
Quân xanh màu lá dữ oai hùm
Mắt trừng gửi mộng qua biên giới
Đêm mơ Hà Nội dáng kiều thơm.
Quang Dũng không hề che giấu những gian khổ khó khăn , những căn bệnh hiểm nghèo và sự hy sinh lớn lao của người lính. Chỉ có điều , tất cả những cái đó, qua ngòi bút ông , không được miêu tả một cách trần trụi mà qua một cái nhìn đậm màu sắc lãng mạn . Những cái đầu không mọc tóc của người lính Tây Tiến chứa đựng một sự thực nghiệt ngã : bị sốt rét đến rụng tóc trọc đầu . Cái vẻ xanh xao vì đói khát , vì sốt rét của những người lính , qua cái nhìn của Quang Dũng vẫn toát lên cái oai phong , cái dữ dằn của những con hổ nơi rừng thiêng . Cái vẻ oai phong , lẫm liệt ấy còn được thể hiện qua ánh mắt giận dữ (mắt trừng gửi mộng ) của họ . Cái nhìn nhiều chiều của Quang Dũng đã giúp ông nhìn thấy xuyên qua cái vẻ oai hùng , dữ dằn bề ngoài của họ , là những tâm hồn , những trái tim rạo rực , khao khát yêu đương (Đêm mơ Hà Nội dáng kiều thơm).
( Trần Đăng Xuyền - Giảng văn Văn học Việt Nam)



a, Lối kể chuyện của Nam Cao cũng rất biến hoá linh hoạt , thường chuyển qua , chuyển lại giữa quan điểm tác giả và quan điểm nhân vật với những đoạn độc thoại nội tâm hết sức chân thực , hấp dẫn , như vẽ ra cụ thể , sinh động vẻ mặt tinh thần của nhân vật ( Chí Phèo , Một đám cưới , Từ ngày mẹ chết ...) . Thêm vào đó là sự kết hợp bút pháp tự sự lạnh lùng với bút pháp trữ tình tha thiết , hoặc vút lên như những tứ thơ man mác , hoặc lắng đọng trong những suy nghĩ triết lí thâm trầm ( Dì Hảo , Lão Hạc , Một đám cưới , Mua nhà , Từ ngày mẹ chết ... là những mẫu mực về phương diện này ). (Nguyễn Đăng Mạnh)


A. Thời gian
B. Không gian
C. Khía cạnh vấn đề
D. Tăng dần sức khái quát
1. trắc nghiệm
C
Đoạn văn sắp xếp dẫn chứng theo :



b, Núi ấp ôm mây , mây ấp núi
Câu thơ đầu là khung cảnh núi ôm mây , mây ôm núi gợi nên cảnh bủa vây trùng điệp , bưng bít , tối tăm như tình hình chính trị phức tạp đương thời , như sự vây hãm giam cầm mà Bác đã trải qua trong nhà tù . ( HS 12B )



A. Sắp xếp dẫn chứng không hợp lí.
B. Thiếu phân tích dẫn chứng
C. Chọn dẫn chứng không có sức thuyết phục.
D. Phân tích sai dẫn chứng.
D
Đoạn văn mắc lỗi nào ?
c, Tràng là một nhân dạng được hoá công đẽo gọt quá sơ sài : Hai con mắt gà gà , nhỏ tí , hai bên quai hàm bạnh ra , bộ mặt thì thô kệch , thân hình thì "vập vạp" . Cùng với cái kiểu "ngửa mặt lên cười hềnh hệch" , "cái đầu trọc nhẵn" , "cái lưng to rộng như lưng gấu" ... Tràng , qua cách miêu tả của Kim Lân , như kết tinh cái phần thiên nhiên hoang dã trong con người , cái phần xa lạ hẳn với mọi kiểu cách trau chuốt của xã hội văn minh. (Đỗ Kim Hồi)
A. Dẫn nguyên văn cả đoạn.
B. Trích dẫn một số từ ngữ tiêu biểu.
C. Tóm lược nội dung chính.
Đoạn văn nêu dẫn chứng theo hình thức nào ?
B
2. Tự luận
Viết một đoạn văn nghị luận với luận điểm :
Nhớ về "Bên kia sông Đuống" , trong tâm tưởng nhà thơ Hoàng Cầm hiện lên những đường nét , màu sắc sinh động ngộ nghĩnh và độc đáo của tranh Đông Hồ.
Yêu cầu : Thực hiện các kĩ năng :
- Chọn dẫn chứng.
- Sắp xếp dẫn chứng .
- Nêu dẫn chứng .
- Phân tích dẫn chứng.

Tranh Đông Hồ gà lợn nét
tươi trong
Màu dân tộc sáng bừng trên
giấy điệp
- Mẹ con đàn lợn âm dương
- Đám cưới chuột đang
tưng bừng rộn rã.

Chọn dẫn chứng
sắp xếp dẫn chứng
nêu dẫn chứng
Phân tích dẫn chứng