Chọn giống cây trồng

Chuyên đề 5:
Nguồn gen kháng sâu bệnh và đánh giá tính kháng sâu bệnh
Thực hiện: Nhóm 3
Danh sách nhóm 3:
Nông Thị Hà
Trần Thị Hải
Nguyễn Thị Hằng
Lê Hữu Hiệp
Phạm Thị khánh Hòa
Nguyễn Tiến Hoàng
Bùi Thị Thu Hương
Nguyễn Thu Hương
Nguyễn Anh Tuấn









NỘI DUNG
I, Nguồn gen kháng sâu bệnh
II, Đánh giá tính kháng sâu bệnh
Trong ngành trồng trọt hiện nay một thực trạng đáng lo lắng đó là tình hình sâu hại trên cây trồng và sức tàn phá của nó là rất lớn, tất cả các loại cây trồng đều bị sâu và côn trùng tấn công mức thiệt lên tới 14% tổng sản lượng trên toàn thế giới.
Sử dụng thuốc hóa học có hiệu quả cao nhưng lai có rất nhiều hạn chế:
Giá thành nông sản tăng nhưng chất lượng nông sản lại giảm.
Giảm thiên địch tự nhiên.
Phát sinh nòi mới kháng thuốc trừ sâu.
Gây ô nhiễm môi trường
Một hướng đi mới cho nông nghiệp đó là chọn tạo giống cây trồng có khả năng kháng sâu bệnh. Khả năng kháng của kí chủ là giải pháp ít tốn kém và lí tưởng nhất nếu muốn duy trì năng suất và các đặc tính mong muốn khác


Sau khi xác định được mục tiêu chọn tạo giống kháng sâu bệnh việc đầu tiên cần làm là giám định nguồn gen kháng sâu bệnh thích hợp.

Do vậy phải nghiên cứu biến dị kiểu gen trong một loài và trong các loài hoang dại thân thuộc.
Nguồn gen kháng sâu bệnh
Các thành tựu công nghệ gen chủ yếu nhằm vào tạo các giống cây trồng kháng thuốc trừ cỏ (31%) kháng sâu (24%) và tăng chất
lượng nông sản(29%).


Hình : Tỷ lệ phân bố các mục tiêu công nghệ gen thực hiện trên cây trồng ở Mỹ (thống kê 1994)





Giống địa phương: là nguồn gen kháng sâu bệnh mới nảy sinh. Vì các giống này đã thích nghi với điều kiện địa phương ít có nguy cơ gây ra tính cảm nhiễm với sâu bệnh.

Giống nhập nội đây chính là nguồn gen kháng sâu bệnh rất tốt.

Vd: Lúa mì Kenia và ôxtrâylia cung cấp nguồn gen kháng gỉ sắt có giá tri cho các giống hiện hành ở Hoa Kì và Canada.

Đại mạch Ethiophia đã cung cấp nguồn kháng virus vàng lùn
Gen kháng bệnh có thể tìm thấy trên các cây sống sót tại nơi có áp lực bệnh cao hoặc nơi có bệnh nặng.

Trong trường hợp không thể tìm thấy cây sống sót tại một nơi có bệnh nặng thì gen kháng có thể tìm ở loài cây tương ứng trồng ở nơi khác hoặc tìm trên họ hàng hoang dại.

Một khả năng nữa để tìm nguồn gen kháng là tìm trên cây tại trung tâm khởi nguyên của tác nhân gây bệnh vì nếu cây đã tồn tại lâu dài cùng với sự có mặt của bệnh thì chứng tỏ chúng phải mang gen kháng.

Tương tự nguồn gen kháng cũng có thể tìm thấy tại trung tâm khởi nguyên của cây.




Thứ nhất đó là từ các giống địa phương.

Thứ hai từ các giống nhập nội hoặc trên các cây họ hàng hoang dại.

Thứ ba từ trung tâm khởi nguyên của tác nhân gây bệnh hay trung tâm khởi nguyên của cây
Tóm lại chúng ta có thể tìm nguồn gen kháng ở đâu?
1, Nguyên tắc đánh giá:
Tiến hành trong điều kiện trồng trọt tốt và đồng đều.

Kết hợp chặt chẽ với kết quả trên nhiều địa phương với điều kiện khí hậu đất đai khác nhau.

Cần đánh giá nhiều lần ở nhiều vụ khác nhau.

Lấy mẫu cần đảm bảo tính đại diện và chính xác, tiêu chuẩn đánh giá rõ ràng và khoa học.

Trong thời gian ngắn cần đánh giá toàn diện các đặc trưng, đặc tính để tranh thủ thời gian tìm ra giống tốt và loại bỏ giống xấu ngay từ đầu.
Đánh giá tính kháng sâu bệnh
Phương pháp đánh giá


Đánh giá trực tiếp: là phương pháp ứng dụng rộng rãi và chính xác nhất. Vd: đánh giá hàm lượng tinh bột, protein…

Đánh giá gián tiếp: lúc đánh giá tính chống đổ có thể giám định hình thái rồi từ đó xác định. Phương pháp này đơn giản ít tốn kém nhưng ít chính xác.

Đánh giá tự nhiên: đánh giá những đặc trưng đặc tính trong điều kiện tự nhiên ngoài đồng ruộng.

Đánh giá nhân tạo: dùng phương pháp nhân tạo để đánh giá tính trạng đặc tính của giống.

Đánh giá trên các vùng sinh thái khác nhau: nhằm tìm ra các vùng sinh thái tối ưu cho công tác chọn giống.
Đối với chọn tạo giống kháng bệnh, việc đánh giá tính kháng luôn là phần quan trọng cả trong quá trình chọn lọc cá thể mang gen kháng sau lai hoặc chuyển gen và cả trong quá trình tìm kiếm vật liệu khởi đầu.

Đánh giá tính kháng đúng yêu cầu 3 yếu tố

Phương pháp lây nhiễm đúng
Điều kiện lây nhiễm đúng
Hệ thống tính điểm chính xác

Cả 3 yếu tố trên rất khác nhau tùy thuộc đối tượng nghiên cứu (cả cây và tác nhân gây bệnh)
Đánh giá mức độ nghiêm trọng của bệnh: tính tỉ lệ phần trăm bộ phận cây hoặc diện tích lá bị hại. Yêu cầu khách quan.
Đánh giá bằng phương pháp gây bệnh nhân tạo: có thể dùng thang điểm để đánh giá
Ví dụ: Bệnh đốm lá ở đậu nành
0 – không có bệnh
1 – dưới 1% diện tích lá bị bệnh
2 – 1 - 3% diện tích lá bị bệnh
3 – 4 - 5% diện tích lá bị bệnh
4 – 6 -10% diện tích lá bị bệnh
5 – 11 - 15% diện tích lá bị bệnh
6 – 16 - 25% diện tích lá bị bệnh
7 – 26 - 50% diện tích lá bị bệnh
8 – 51 - 75% diện tích lá bị bệnh
9 – 70 - 100% diện tích lá bị bệnh
Ví dụ :. Đối với bệnh xoăn vàng lá. Phương pháp lây nhiễm là sử dụng vector bọ phấn hoặc dùng một kỹ thuật gọi là agroinoculation. Phản ứng kháng nhiễm sẽ được đánh giá dùng thang phân cấp thứ tự (dựa theo mức độ biểu hiện triệu chứng) như trình bày ở bảng dưới
Thang phân cấp bệnh xoăn vàng ngọn cà chua
Cấp Mô tả
0 Không triệu chứng
1 Biến vàng rất nhẹ ở mép lá chét trên lá đỉnh
2 Biến vàng nhẹ và đỉnh lá chét cuốn nhẹ
3 Biến vàng nhiều, lá cuốn và cuốn và cong thành hình thía. Cây vẫn sinh trưởng
4 Biến vàng và lùn rất dữ dội; lá cuốn và cong lại thành hình thìa rất rõ. Cây ngừng sinh trưởng.
 
Chúng tôi xin chân thành cảm ơn!
Công ty Calgene (Mỹ) đã đưa ra thị trường loại cà chua chuyển gen Flavr Savr. Mùa hè 1996 sốt cà chua chuyển gen Flavr Savr đã bắt đầu được bán ở Châu Âu.
 



             

Chuyển gen kháng sâu bệnh

         
                                               Chuyển gen kháng sâu bệnh