Châu Mỹ

1492
Cristoforo
Colombus
Amerigo
Vespucci
Nhà có 8 nàng tiên
Các dân tộc và nền văn minh
Châu Mỹ và Châu Phi
Nguồn gốc của xã hội Châu Mỹ
Sự lan truyền của các nền văn minh ở Trung Mỹ
Sự lan truyền của các nền văn minh của Châu phi
Nguồn gốc của xã hội Châu Mỹ
Nguồn gốc
Những người săn bắn cổ đại
Các nền văn hóa cổ xưa
Các xã hội người Anh - điêng
Sự cai trị của thủ lĩnh nhà nước
- Những người dân từ châu Á , di chuyển trong thời kì băng hà cuối cùng khi mực nước biển hạ xuống, có lẽ là những cư dân đầu tiên của người châu Mỹ.
1. Nguồn gốc
+ Những người săn bắt đuổi theo voi Ma mút, voi Răng Mấu và những thú săn lớn khác trên lộ trình này.
Khoảng 10000 năm trước đây, và những cuộc di cư trên đất liền từ Bắc Á đã dừng lại
Những cuộc di cư cuối cùng của người Inuit có lẽ thực hiện qua băng địa cực hoặc bằng thuyền,
Bằng chứng khảo cổ học rõ ràng sớm nhất về con người ở châu Mỹ có niên đại từ khoảng 9500 năm TCN.
Nhưng những phát hiện gần đây đã khiến nhiều học giả kết luận rằng việc cư trú đã có sớm từ năm 40000 TCN
Vùng đất châu Mỹ đã được nhiều dân tộc khác nhau định cư.
Những nghiên cứu bằng chứng ADN đã khiến một số học giả tin rằng phần lớn người bản địa châu Mỹ có nguồn gốc từ một nhóm dân cư nhỏ ở châu Á.
1. Nguồn gốc
2.Người săn bắn cổ đại
Những mũi tên bằng đá là bằng chứng cho sự hiện diện của những nhóm săn bắt ở châu Mỹ.
Khoảng 11000 năm trước đây, những công cụ bằng đá và những đầu mũi tên đơn giản có liên quan với những người săn bắt ban đầu này đã được phát tán rộng rãi khắp Bắc Mỹ.
đầu mũi tên làm bằng�Obsidian
Người châu Mỹ cổ đại dường như là những người săn bắt rất thành công.
3. Các nền văn hóa cổ xưa
Khoảng năm 9000 TCN, những nhóm người săn bắt nhỏ đã phân tán rộng rãi trên các lục địa Châu Mỹ.
Những thay đổi về khí hậu với sự kết thúc của thời kì băng giá cuối cùng có thể là nguyên nhân của những thay đổi trong chế độ ăn uống và những phương cách sống.
Khi các bờ biển đã ổn định từ giữa năm 5000 đến 4000 TCN, các nhóm dân đã tập trung quanh những đầm phá và cửa sông để khai thác cá và nghêu sò.
4.Các loại xã hội Anh - điêng
- Xã hội tiến bộ và những thành tựu về văn hóa ( luyện kim , chế tác vàng) nhưng không xây dựng kiến trúc bằng đá
- Khác biệt và biến thể tồn tại giữa những nền văn hóa Châu mĩ nhưng cũng có tương đồng làm chúng trở nên giống nhau hơn bất cứ nền văn hóa nào của Cựu Thế Giới
- Nông nghiệp định cư với mật độ dân số của nó là điểm then chốt để phân biệt mỗi xã hội
- Công việc của họ là săn bắt , hái lượm , chia nhóm , di chuyển theo mùa . Những dân tộc này tổ chức thành bộ tộc lớn, có thủ lĩnh nhưng ít chuyên môn hóa về kĩ năng
- Văn hóa vật chất của dân tộc này là đơn giản
- Sau đó người dân chuyển một phần sang nông nghiệp, sống trong xã hội lớn hơn, phức tạp hơn . Đàn ông săn bắt và tham chiến trên đồng
- Các xã hội phức tạp hơn thì sản xuật thặng dư. Sau đó đàn ông chuyển sang nông nghiệp , hình thành cơ sở nông dân, có thứ bậc : quý tộc , thương nhân .
Những nhà nước mạnh, đé quốc được hình thành và họ bòn rút cống phẩm, tái phân phối tạo cơ sở để cai trị


Bộ lạc Surma
Bộ tộc Abenaki
Bộ tộc Aztec
Bộ tộc Comanche
Người Huron
Bộ tộc Mohicans
Bức phù điêu thủ lĩnh người da đỏ
- Nhà nước lớn có hệ thống tôn giáo và chính trị gọi là sự cai trị của thủ lĩnh . Họ cai trị trên hệ thống lớn và bắt người dân phải cống nạp .
Thủ lĩnh cũng có những thứ bậc xã hội nhất định
5.Sự cai trị của thủ lĩnh
Sự lan truyền các nền văn minh Trung
Mỹ
Vùng Mesoamerica là
một mảng ghép phức tạp của những
vùng cũng được phân chia theo chiều cao thành những vùng cao nguyên mát lạnh hơn, những vùng đất thấp nhiệt đới và duyên hải, và một vùng nhiệt độ trung gian
+ Những thay đổi về mặt khí hậu tạo ra những khả năng khác nhau cho con người khai thác, tạo ra cơ sở cho mậu dịch khi người dân cố để có được những hàng hóa không có sẵn ở địa phương.
Về địa lí
+ Từ khoảng năm 5000 TCN người dân đã trồng đậu, hồ tiêu, trái bơ, bí và ngô. Khoảng năm 2000 TCN cuộc cải tiến đồ gốm đã diễn ra.
Sự lan truyền các nền văn minh Trung
Mỹ
Các nền văn minh
Văn minh Olmec
Văn minh Cuicuilco
Văn minh Teotihucan
Văn minh Maya cổ đại
Văn minh Olmec

Các trung tâm lớn của Olmec
- Nền văn minh Olmec
hiện từ khoảng năm 1.250 TCN và biến mất khoảng 400 năm sau đó
. - Người Olmec thời kì này đã bắt đầu định cư, chế tác một số loại dụng cụ sinh hoạt như bình, vò đất sét nung để phục vụ cuộc sống. Các di vật khảo cổ thời kì này phổ biến nhất là các tượng đầu trẻ em được tìm thấy ở Chiapas
Tượng đầu người Olmec ở San Lorenzo
Một nguyên mẫu bé đối mặt bức tượng từ Las Bocas
Di chỉ La Venta
+ Chatcatzingo nổi tiếng với nhiều hiện vật nghệ thuật đá mang tính tôn giáo.
Văn minh Olmec

Trong giai đoạn này đã bắt đầu xuất hiện nhiều tổ chức nhà nước sơ khai, sự liên kết với các khu vực lân cận cũng như nghề thương mại.. Ngoài Le Venta, hai khu vực khác cũng nổi lên trở thành các trung tâm văn minh tầm cỡ.
+ San Jose Mogote nổi tiếng với các cấu trúc điêu khắc cộng đồng quy mô lớn và mô hình dân cư rải rác
là một ngôi mộ, bên trong có 2 quan tài chứa nhiều đồ trang sức quý giá như ngọc bích, răng cá mập, đá vỏ chai Obsidian (một dạng thủy tinh núi lửa), quặng hematit.
Tượng thần ở Chatcatzingo
Đây gọi là Tứ giác thay đổi, với 1 mặt được khắc hình vị thần canh giữ, tượng trưng cho sự kết nối thế giới bên ngoài và thế giới tâm linh.
Thần rắn Olmec
- Monte Alban là một thành phố tôn giáo, chính trị và dân sự .
- Thành phố có một khu thánh địa ở trung tâm đỉnh đồi
Văn minh Cuicuilco
- Vào cuối kì thời hình thành, các trung tâm văn minh sớm kể trên lần lượt lụi tàn, mở đầu cho sự hình thành và phát triển của trung tâm Cuicuilco vào khoảng đầu Công nguyên.
- Văn minh Cuicuilco nhìn chung kế thừa các trung tâm văn minh trước đó. Cư dân Olmec tại Cuicuilco cổ đã tiến hành xây ngôi kim tự tháp đầu tiên tại châu Mỹ – kim tự tháp dạng nhiều tầng hình tròn chồng lên nhau.
- Cuicuilco lụi tàn vào khoảng thế kỷ 1 sau CN song cho đến nay vẫn chưa biết vì lý do gì. Cuicuilco nhường chỗ cho văn minh Teotihuacan xán lạn ở thời kì Cổ điển tiếp theo.
Toàn cảnh khu thánh địa Monte Alban
Sơ đồ trung tâm Monte Alban
Sơ đồ trung tâm Monte Alban
- Người Zapotec đặt tên 20 ngày trong tháng thánh lịch theo tên các sự vật hay hiện tượng như sau:
Văn minh Teotihucan
Teotihuacan là một thành phố quy mô lớn, có diện tích hơn 20km vuông, xây dựng ở trung tâm một thung lũng khá rộng và bằng phẳng
Teotihuacan nổi rõ với trục đại lộ lớn gọi là Đại lộ Tử thần (Miccaotli)
Thành Teotihuacan phát triển thịnh vượng nhất vào khoảng thời kì thế kỷ thứ 2 đến thế kỷ thứ 5 sau Công nguyên
Nguồn nước dùng trong ăn uống, sinh hoạt và tưới tiêu được lấy từ các dòng suối lớn chảy từ những ngọn núi xung quanh xuống đều đặn và phong phú, đủ để nuôi sống toàn bộ cư dân thành phô.
Ngoài nguồn lương thực, thực phẩm cung cấp tại chỗ, Teotihuacan còn được bổ sung từ nhiều địa phương nội thuộc khác hay từ các lãnh thổ lân cận thông qua trao đổi, buôn bán.
Teotihuacan là một thành bang tôn giáo, trong đó vai trò của thầy tu là rất lớn
Nữ thần sinh sôi
Lư hương tế thần – mô típ biểu tượng của Teotihuacan
Bản đồ trung tâm Teotihuacan phục chế
Đại lộ tử thần ở Teotihuacan
Văn minh Maya
Tượng thần Maya
Văn minh Maya bắt đầu xuất hiện từ cuối thời kì Hình thành (trước thế kỷ 2 sau Công nguyên) nhưng chỉ thực sự hưng thịnh vào thời kì Cổ điển (200-500) và Hậu cổ điển (500 – 1500) trong lịch sử Trung Mỹ.
 Một số nơi có mật độ dân số khá cao hình thành các thị trấn. Cư dân đa phần là nông dân, một số là thương buôn, tu sĩ, nô lệ. 
Kinh tế Maya phụ thuộc phần nhiều vào nông nghiệp trồng trọt và chăn nuôi. Ngô và các loại rau củ quả rất phổ biến tại vùng đồng bằng. 
Về kinh tế
Đặc sản của người Maya là cây cacao.
Về xã hội
Trong tổ chức cộng đồng, các thành bang Maya chia đơn vị hành chính nhỏ nhất là cah (tương đương tổ), trên đó là ch’ibal (dòng tộc) và các cấp cao hơn.
 Dân Maya phân ba hạng: quý tộc, bình dân, và nô lệ. Giới quý tộc bao gồm tầng lớp thống trị, tu sĩ và thương buôn. Giới bình dân gồm nông dân, thợ thủ công. Nô lệ bao gồm nhiều thành phần: dân nghèo, tù binh, người bị cha mẹ bán đi v.v.,
Người Maya coi trọng hôn nhân, dù rằng được xây dựng trên cơ sở quyền lợi gia đình chứ không phải từ tình yêu
Văn minh Maya
Về tôn giáo
Tôn giáo Maya mang tính đa thần.
Ví dụ:
+ K’awil: thần sét; Chac: thần mưa; thần Ngô; Ek Chuah: thần thương buôn; Ixchel: thần sinh sản; Itzamna: thần ma thuật và bảo hộ cho tu sĩ.
+Bên cạnh các vị thần có nguồn gốc bản địa, người +Maya còn tiếp nhận và tôn thờ các vị thần có nguồn gốc Teotihuacan, Toltec và Aztec.
+Các nghi lễ tôn giáo thường gắn liền với tục hiến máu (từ lưỡi và tai), hiến tế nhân mạng, tục đi săn, đốt hương, v.v..
Về chư viết
Chữ viết Maya khá tương đồng với chữ viết đế quốc Aztec, thiên về loại chữ tượng hình và chủ yếu dùng để ghi chép lịch sử, thiên văn – lịch pháp, tôn giáo, thương mại v.v.. Số đếm Maya cũng dùng hệ nhị thập phân (20), mỗi chấm (.) chỉ số 1, mỗi thanh ngang (-) chỉ số 5.
Người Maya cũng sử dụng hai loại lịch: thánh lịch (Tzolk’in) 1 năm 260 ngày; và dương lịch (Haab) dài 365 ngày. Mỗi vòng chu kỳ dài 52 năm, giống như trong văn hóa các dân tộc khác vùng Trung Mỹ
Các lịch pháp Maya
Vào khoảng sau Công nguyên, người Maya đã bắt đầu sử dụng hệ đếm lịch đặc trưng của mình. Hệ đếm này cũng lấy số 20 làm đơn vị cơ bản để phát triển các đơn vị đếm lớn hơn trong lịch pháp, cụ thể:
kin=1ngày
uinal=20kin(20ngày)
tun=18uinal=360kin(18tháng=360ngày)
katun=20tun=7200kin(khoảng20năm)
baktun = 20 katun = 144.000 kin (gần 400 năm)
Một số đô thị lớn của Maya
Tikal
Văn minh Maya
Palenque
Copán
Sự lan truyền các nền văn minh Châu phi
I. Khái niệm
_Là một lục địa rộng lớn, gần 12 triệu dặm vuông,gấp 3 diện tích Hoa Kì
_Phần lớn nằm trong vùng nhiệt đới
_ Đa phần bề mặt Châu Phi được bao phủ bởi các xavan, những đồng cỏ, hay những đồng bằng khô cằn và sa mạc.
1.Vị trí địa lý
_ Những con sông lớn Congo, Nile, Zambezi từ lục địa chảy ra biển qua thác lớn đánh dấu đường đi từ cao nguyên ra bờ biển .
_Châu Phi là sự khởi đầu của con người thậm chí trước sự xuất hiện người tinh khôn.
Sông Congo nhìn từ trên cao
II. Nông nghiệp, thú nuôi và sắt
1.Nông nghiệp
2. Thú nuôi
3. Sắt
_Phát triển độc lập ở Châu Phi
_Sự lan truyền của nông nghiệp và sắt là liên kết của lục địa với các trung tâm văn minh ở Cận Đông và thế giới Địa Trung Hải
_Ý tưởng trồng trọt lan truyền ,người Châu Phi bắt đầu phát triển những cây trồng của chính họ,một số giống lúa gạo,tiếp nhận những thứ nhập khẩu mới.
_Về sau, chuối được đưa vào Đông Nam Á
_Thế kỉ 16,ngô và khoai mì lan truyền khắp Châu Phi.
_ Súc vật cũng đến từ bên ngoài châu Phi
Những tranh vẽ trên đá ở Sahara cho thấy việc sử dụng ngựa và xe ngựa để băng qua sa mạc ,vào 300-200 TCN những con đường mậu dịch đã trải rộng qua sa mạc
_Vào khoảng thế kỉ thứ 1 SCN, đưa lạc đà vào từ Châu Á .Lạc đà sống trong điều kiện khắc nghiệt ,mang tải trọng lớn
_ Lạc đã đã chuyển biến sa mạc từ một rào cản thành một con đường mậu dịch và truyền thông
=>lạc đà là phương tiện vận chuyển có hiệu quả và hiệu suất.
_ Súc vật cung cấp kế sinh nhai cho con người . Ở một số nơi súc vật và nông nghiệp đã đến cùng một lúc .
III. Sự phân tán của Bantu
_Người Bantu có nguồn gốc ở đông Nigeria,Tây Phi.
_Sự di cư của họ do sự gia tăng dân số do sự di chuyển của những người chạy khỏi Sahara đang khô hạn.
_Họ nói tiếng Bantu nguyên thủy
_ Bantu ban đầu phụ thuộc vào nông nghiệp và đánh bắt cá
_ Tổ chức xã hội ràng buộc trong mối quan hệ họ hàng . Quyền lãnh đạo trong tay Hội đồng bô lão. Họ tôn thờ tổ tiên để cầu mong giúp đỡ chống lại tai ương và ma thuật
_Các dân tộc này tản ra vào trung và nam phi :một số giai đoạn , vũ khí bằng sắt được phép chinh phục những xã hội săn bắt-hái lượm
_Sự di trú hòa bình-sự tăng trưởng dân số quá nhanh-gây ra sự bành trướng của người Bantu.
_Những cuộc di cư ban đầu vào Trung sudana rồi vào rừng tây và trung phi . Những dòng sông cung ứng cho sự di chuyển . Sự di cư này cứ liên tục và dần họ tiếp xúc với ngôn ngữ khác cũng như biết chăn nuôi trâu bò
_ Thế kỉ thứ XII người Bantu tiến về Zimbabwe và sau cùng là vào nam phi
_Qua các cuộc di cư, cuộc sống của họ càng đi lên
_ Đời sống văn hóa phát triển nở rộ
IV.Châu phi, văn minh và thế giới rộng lớn hơn
_Sự phát triển của văn minh Ai Cập song hành với những phát triển của lưỡi liềm phì nhiêu ( Trung Đông )
_Nhiều mặt trong đời sống Ai Cập: ý tưởng tôn giáo , vương quyền rất giống đặc điểm xã hội Châu Phi.
1.Axum: Một vương quốc Kito giáo:
_ Đế quốc axum được thành lập từ thế kỉ thứ II trên vùng biên giới biển Đỏ ở Bắc Phi _Axum đã đưa them một dòng văn hóa khác vào lịch sử của Châu Phi.
_Sự ảnh hưởng và tiếp xúc đáng kể giữa vương quốc Châu Phi và thế giới bên ngoài
2.Ghana thời hoàng kim : Một nhà nước Mậu Dịch
_Mua bán muối , vải và các sản phẩm chế tạo từ Bắc Phi và Địa Trung Hải để đổi lấy vàng
_Quyền lực Ghana phụ thuộc vào vị trí và quyền kiểm soát của nó đối với những nhà nước và tỉnh phụ thuộc
_Kinh đô Kumbi Saled được chia thành 2 thành phố
_Các khoản thu thuế từ việc từ việc mua bán vàng và muối đã làm gia tăng sự giàu có của vương quốc này
_Ghana đã trở thành một vương quốc hùng mạnh
_ Sau đó Ghana đã bị chinh phục vào năm 1076 và một sự hòa nhập mới của những dân tộc Sudan và Sahara đã diễn ra
_Quyền lực của Ghana đã kết thúc nhưng truyền thống mậu dịch và quyền lực quân sự, cũng như sự hòa nhập Châu phi với truyền thống hồi giáo vẫn tiếp diễn
End.