Cảm thụ văn học 05

DAÛY CAÍM THUÛ VÀN HOÜC CHO HOÜC SINH TIÃØU HOÜC


I. Thãú naìo laì caím thuû vàn hoüc?
Caím thuû vàn hoüc laì sæû caím nháûn nhæîng giaï trë näøi báût, nhæîng âiãöu sáu sàõc, tãú nhë vaì âeûp âeî cuía vàn hoüc thãø hiãûn trong taïc pháøm (cuäún truyãûn, baìi vàn, baìi thå...) hay mäüt bäü pháûn cuía taïc pháøm (âoaûn vàn , âoaûn thå...tháûm chê mäüt tæì ngæî coï giaï trë trong cáu vàn, cáu thå)
Nhæ váûy, caím thuû vàn hoüc coï nghéa laì khi âoüc (nghe) mäüt cáu chuyãûn, mäüt baìi thå...ta khäng nhæîng hiãøu maì coìn phaíi xuïc caím, tæåíng tæåüng vaì tháût sæû gáön guîi, “nháûp thán” våïi nhæîng gç âaî âoüc...
Âãø coï âæåüc nàng læûc caím thuû vàn hoüc sáu sàõc vaì tinh tãú, cáön coï sæ say mã, hæïng thuï khi tiãúp xuïc våïi thå vàn; chëu khoï têch luîy väún hiãøu biãút vãö thæûc tãú cuäüc säúng vaì vàn hoüc; nàõm væîng kiãún thæïc cå baín vãö tiãúng Viãût phuûc vuû cho caím thuû vàn hoüc.

II. Caïch viãút mäüt âoaûn baìi caím thuû vàn hoüc:
Âoüc kyî âãö baìi, nàõm chàõc yãu cáöu cuía baìi táûp (phaíi traí låìi âæåüc âiãöu gç? Cáön nãu báût âæåüc yï gç?...)
Âoüc vaì tçm hiãøu vãö cáu thå (cáu vàn ) hay âoaûn trêch âæåüc nãu trong baìi (Dæûa vaìo yãu cáöu cuû thã øcuía baìi táûp âãø tçm hiãøu, vê duû: caïch duìng tæì âàût cáu; caïch duìng hçnh aính, chi tiãút; caïch sæí duûng biãûn phaïp nghãû thuáût quen thuäüc nhæ so saïnh, nhán hoïa, âiãûp ngæî...âaî giuïp em caím nháûn âæåüc näüi dung, yï nghéa gç âeûp âeî, sáu sàõc).
Viãút âoaûn vàn vãö caím thuû vàn hoüc (khoaíng 5-7 doìng) hæåïng vaìo yãu cáöu cuía âãö baìi. (Âoaûn vàn coï thãø bàõt âáöu bàòng mäüt cáu “måí âoaûn” âãø dáùn dàõt ngæåìi âoüc hoàûc traí låìi thàóng vaìo cáu hoíi chênh; tiãúp âoï, cáönnãu roî caïc yï theo yãu cáöu cuía âãö baìi; cuäúi cuìng, coï htãø “kãút âoaûn” bàòng mäüt cáu ngàõn goün âãø “goïi” laûi näüi dung caím thu)
Nàõm væîng yãu cáöu vãö caím thuû vàn hoüc åí tieíu hoüc, kiãn trç táûp luyãûn tæìng bæåïc (tæì dãù âãún khoï), nháút âënh hoüc sinh seî viãút âæåüc nhæîng âoaûn vàn hay vãö caím thuû vàn hoüc, seî coï âæåüc nàng læûc caím thuû vàn hoüc täútâãø phaït hiãûn biãút bao âiãöu âaïng quyï trong vàn hoüc vaì cuäüc säúng cuía chuïng ta.


III. Mäüt säú baìi táûo tham khaío:



Âãö 1: Trong baìi Dæìa åi! (Tiãúng Viãût5 , táûp mäüt), nhaì thå Lã Anh Xuán coï viãút:
“Dæìa váùn âæïng hiãn ngang cao vuït
Laï váùn xanh ráút mæûc dëu daìng
Rãù dæìa càõm sáu vaìo loìng âát,
Nhæ dán laìng baïm chàût quã hæång.”
Em haîy cho biãút: hçnh aính cáy dæìa trong âoaûn thå trãnnoïi lãn nhæîng âiãöu gç âeûp âeî vãö ngæåìi dán miãön Nam trong khaïng chiãún chäúng Myî?

BAÌI LAÌM:
Trong khäø thå trãn (trêch trong baìi Dæìa åi) cuía nhaì thå Lã Anh Xuán, ta tháúy taïc giaí nhæ muäún thäng qua hçnh tæåüng cáy dæìa âãø ca ngåüi pháøm cháút kiãn cæåìng, anh duîng, hiãn ngang, tæû haìo trong chiãún âáúu cuía ngæåìi dán miãön Nam. Âäöng thåìi taïc giaí cuîng muäún noïi lãn pháøm cháút trong saïng, thuíy chung, dëu daìng, âeûp âeî trong cuäüc säúng vaì yï chê kiãn cæåìng baïm truû, gàõn boï chàût cheî våïi maính âáút quã hæång mçnh cuía ngæåìi dán miãön Nam trong cuäüc khaïng chiãún chäúng Myî cæïu næåïc.

Âãö 2: Taí caính âeûp Sa Pa, nhaì vàn Nguyãùn Phan Haïch âaî viãút:
“Thoàõt caïi, laïc âaïc laï vaìng råi trong khoaính khàõc muìa thu. Thoàõt caïi, tràõng long lanh mäüt cån mæa tuyãút trãn nhæîng caình âaìo, lã, máûn. Thoàõt caïi, gioï xuán háy háøy näöng naìn våïi nhæîng bäng hoa lay ån maìu âen nhung hiãúm quyï.”
(Âæåìng âi Sa Pa- Tiãúng Viãût 4, táûp mäüt, 1995)
Em coï nháûn xeït gç vãö caïch duìng tæì, âàût cáu åí âoaûn vàn trãn? Nãu taïc duûng cuía caïch duìng tæì, âàût cáu âoï.

BAÌI LAÌM:
Coï leî chæa coï taïc giaí naìo taí caính Sa Pa laûi âeûp âeî, tinh tãú vaì säúng âäüng nhæ nhaì vàn Nguyãùn Phan Haïch. Taïc giaí âaî kheïo leïo sæí duûng biãûn phaïp nghãû thuáût âaío ngæî âãø nháún maûnh, âãø laìm näøi báût veí âeûp nãn thå cuía caính sàõc thiãn nhiãn vaì thåìi tiãút åí Sa Pa. Âäöng thåìi âiãûp tæì “thoàõt caïi” taûo cho chuïng ta caïi caím xuïc âäüt ngäüt, ngåî ngaìng træåïc sæû thay âäøi nhanh choïng cuía thåìi tiãút åí Sa Pa. Sæû thay âäøi nhanh choïng âãún mæïc báút ngåì áúy khiãún ngæåìi âoüc nhæ laûc vaìc mäüt tiãn caính