CẢM THỤ "SÁNG MÁT TRONG NHU...."

Bài 7
ĐấT NƯớC – Nguyễn Đình Thi
I. Tri thức khái quát:
1. Nội dung tư tưởng:
Bài thơ “Đất nước” của Nguyễn Đình Thi mang cảm hứng về Tổ quốc. Bài thơ được triển khai trên cơ sở một hình tượng lớn thống nhất toàn tác phẩm- hình tượng Đất nước. Hình tượng này được quan sát, cảm nhận từ một điểm nhìn đặc biệt: mùa thu. Hồn thu của Nguyễn Đình Thi kế thừa và phát huy hồn thu trong thơ ca truyền thống: vừa bám chặt vào cội nguồn, vừa khoáng đạt, khoẻ khoắn trong không khí của một thời đại đã đổi khác.
2. Hình thức nghệ thuật:
Cảm xúc được bắt đầu bằng ấn tượng thu nao nức xôn xao. Từ điểm nhìn là mùa thu Việt Bắc tự do, tác giả để cảm xúc ngược dòng chảy về mùa thu qua khứ (Mùa thu của Hà Nội bị tạm chiếm, mùa thu chưa được tự do) tạo nên một đối chiếu xưa nay dễ chấn động tâm hồn:
Từ quá khứ, liên tưởng thơ vụt trở về với mùa thu ở chiến khu Việt Bắc – Mùa thu tự do.
Phần còn lại của bài thơ là cảm xúc về một mùa thu kháng chiến đau thương mà anh hùng.
Cảm hứng phát triển theo chiều hướng ngày càng khái quát để tạo nên bức chân dung tổng hợp của Đất nước trong khói lửa chiến tranh.
Giọng thơ Nguyễn Đình Thi ở đoạn thể hiện cảm nhận về “mùa thu xưa” có những nét rất đặc trưng thể hiện tài hoa của ông trên lĩnh vực thơ trữ tình: thi trung hữu hoạ, thi trung hữu nhạc. Đoạn thơ nổi lên hình ảnh thu Hà Nội và người Hà Nội gắn bó với mùa thu Đất nước trong chiến tranh. Giọng thơ buồn phảng phất mà vẫn khoẻ khoắn.
Tiếng thơ Nguyễn Đình Thi sôi nổi, rộn ràng khi diễn tả “mùa thu nay” với tư thế của con người làm chủ non sông, đất nước. Đây là cảm xúc hoàn toàn mới mẻ được biểu đạt trong thi ca- cảm xúc của một nhà thơ - chiến sĩ- công dân của một đất nước đang chiến đấu bảo vệ thành quả độc lập tự do.
Bút pháp tác giả đổi khác hẳn khi tái hiện lại toàn bộ cuộc chiến đấu ba ngàn ngày không nghỉ. Nguyễn Đình Thi thiên về cách diễn đạt bằng những hình ảnh tượng trưng hàm chứa ý nghĩa khái quát.
Đất nước mang đầy thương tích chiến tranh, tội ác của kẻ thù in dấu trên đất nước, những tổn thất hy sinh thật không bút nào tả xiết.
Từ đau thương, đất nước và nhân dân ngời lên một tinh thần kiên cường, bất khuất, nhất là đứng dậy với khối căm hờn cháy bỏng. Ngời lên một niềm tin của một trí tuệ nắm vững quy luật của chiến tranh chính nghĩa, niềm tin chỉ có trong thời đại mới - thời đại cách mạng vô sản.
Bài thơ kết lại với hình ảnh dân tộc ta chiến thắng, với hình ảnh nước Việt Nam vụt dậy sáng loà. Đoạn kết của bài thơ là một tượng đài đất nước: nước Việt Nam mới được khai sinh từ máu lửa cùng với việc khai tử chủ nghĩa thực dân cũ trên hành tinh này, nêu một tấm gương cho toàn thể c