Cách soạn giáo án điện tử dành cho người mới biết vi tínhnh

I. GIỚI THIỆU VỀ CÔNG NGHỆ THÔNG TIN
Công nghệ thông tin bao gồm nhiều phương tiện dạy học với các chức năng và vai trò khác nhau: máy ghi âm, máy quay phim, máy chụp ảnh, máy chiếu, máy tính. tất cả đều góp phần nâng cao tính tính cực trong dạy và học.
- Trong các phương tiện đó máy tính đã và đang được sử dụng trong quá trình dạy học để cải tiến và nâng cao tính tích cực và chất lượng đào tạo toàn diện. Máy tính như là một công cụ dạy học nhằm truyền đạt thông tin một cách sinh động, gây hứng thú, thông tin truyền đạt bằng nhiều hình thức: tranh ảnh, phim, âm thanh, sơ đồ.; giúp giáo viên tiết kiệm thời gian khi lên lớp; kho giữ liệu trong máy tính giúp chúng ta tra cứu và tìm hiểu một cách nhanh gọn,.
Tuy nhiên cũng cần lưu ý một số điểm sau:
- Phương pháp dạy học máy vi tính là một trong toàn bộ hệ thống các phương pháp dạy học nhằm phát huy sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống đó. Cần phát huy mặt mạnh của phương pháp này, mặt hạn chế của phương pháp khác.
- Không để máy tính thủ tiêu vai trò của người thầy, mà phải phát huy hiệu quả hoạt động của giáo viên trong quá trình dạy học.
- Máy tính góp phần giúp giáo viên dạy học sinh về máy tính, qua việc học tập trên máy tính hs được làm quen với các thao tác sử dụng máy, giúp hs say mê học tập tin học.
Hiện nay, phần mềm được sử dụng rộng rãi trong quá trình dạy học công nghệ thông tin đó là phần mềm PowerPoint.
II. GIỚI THIỆU PHẦN MỀM POWERPOINT
- PowerPoint là phần mềm tiện ích được tích hợp trong Microsoft Office. Đây là phần mềm dùng để trình diễn tương tự như một chương trình video, được chạy trên môi trường Windows.
- PowerPoint là phần mềm có tính năng mạnh, giao diện đẹp, nhiều ứng dụng đẹp mắt. Ưu thế của phần mềm PowerPoint là tạo ra các Slide Show còn gọi là các "màn trình diễn" với các hình ảnh, sơ đồ, bản đồ, màu nền, âm thanh, video. hấp dẫn sinh động, mang lại hiệu quả cao. Một bài dạy PowerPoint có nhiều ưu điểm:
+ Kênh hình ảnh sinh động, đa dạng có thể ở dạng tĩnh hay chuyển động.
+ Kênh chữ dễ điều khiển, có thể ẩn đi hoặc hiện ra. Có thể đổi màu tùy theo ý thích.
+ Trình chiếu kết hợp các đoạn phim, âm thanh.
+ Minh họa các thí nghiệm.
1/ Khởi động PowerPoint
Có hai cách khởi động PowerPoint:
- Cách 1: Để con trỏ vào biểu tượng, kích đôi chuột trái trên biểu tượng ở màn hình. (giống như chúng ta mở Word)
- Cách 2: Chọn Start/Programs/Microsoft Office/ PowerPoint
2/ Giao diện của PowerPoint
Sau khi khởi động sẽ xuất hiện một giao diện PowerPoint như sau:
- (1) Insert: tại điểm này, khi chúng ta muốn thực hiện chèn các đối tượng tranh (Picture), phim và âm thanh (Movies and Sounds), biểu đồ (Chart), bảng (Table),.
- (2) Slide Show: Chọn cách thiết kế trình diễn các slide.
- (3) Slide chính chứa các thiết kế (màn hình chính).
- (4) Phần hình chữ nhật nằm bên phải màn hình (tạm gọi là hộp chứa các hiệu ứng), đây là nơi ta thực hiện các thao tác thiết kế cho PowerPoint như: nền, màu nền, các hiệu ứng,.
- (5) Số các slide được thiết kế.
- (6) Slide hiện hành.
- (7) Bản trình diễn thử.
Giao diện của PowerPoint có thể thay đổi (chủ yếu thay đổi phần phía bên phải màn hình) tùy theo khi chúng ta thực hiện các thao tác khác nhau trong thiết kế. Trong khi thực hiện thiết kế trên PowerPoint thì phần bên phải màn hình sẽ cho biết chúng ta đang thực hiện ở dạng thiết kế nào. Để biết chúng ta đang thực hiện thiết kế gì ta có thể nhìn trên dòng chữ ở trên cùng của hộp này, ví dụ:
- Slide layout: Các kiểu Slide mẫu. Chọn sẵn các slide mẫu để thiết kế.
- Slide Design: Hình nền, các kiểu hình nền khác nhau.
- Slide Design -Color Schemes: Màu của hình nền, màu của slide.
- Slide Design - Animation Schemes: Hiệu ứng phối hợp
- Custom Animation: Hiệu ứng theo phong cách (theo sở thích, theo cách của riêng mình)
- Slide Trasition: Kiểu xuất hiện của slide.
Ngoài các nội dung trên, còn có những mục khác với nhiều tính năng khác nhau. Muốn chuyển từ dạng thiết kế này sang dạng thiết kế (Ví dụ: đang thiết kế hình nền của slide ta chuyển sang thiết kế các hiệu ứng phong cách) thì ta chọn hình tam giác ngược, kế bên dòng chữ trên cùng ở phần bên phải, xuất hiện bảng sau đó chọn dạng thiết kế muốn thực hiện.
* Lưu ý: Nếu sau khi khởi động phần hộp chứa các hiệu ứng (nằm bên phải màn hình) không có thì chúng ta vào Slide Show (trên thanh công cụ), sau đó chọn Custom Animation.
Ngoài ra các chức năng khác trên PowerPoint cũng giống như khi thực hiện trên Word: như đánh văn bản trên Textbox, màu của chữ, vẽ hình, copy.
III. MỘT SỐ KĨ THUẬT THIẾT KẾ TRÊN POWERPOINT
1. Tạo nền và màu nền các Slide
Muốn tạo nền hoặc màu nền cho Slide chính trên màn hình, ta làm theo các cách sau:
- Cách 1: Kích chuột trái vào hình tam giác ngược (bên trái dòng chữ trên hộp chứa các hiệu ứng), sẽ hiện ra một bảng, chọn Slide design, các nền mẫu sẽ xuất hiện, muốn chọn nền nào chỉ cần kích chuột vào nền ấy.
- Cách 2: Chúng ta có thể copy một hình ảnh bất kỳ rồi dán vào Slide chính sau đó kéo hình ảnh bằng với Slide chính. Ta có thể tự trang trí theo sở thích của mình.
- Cách 3: Muốn đổi màu nền có sẵn (hay chọn màu nền bình thường) ta cũng kích chuột trái vào hình tam giác ngược, chọn Slide design - Color Schemes. Muốn chọn màu nào ta chỉ việc kích chuột vào màu ấy.
- Cách 4: Kích chuột phải trên màn hình chính, xuất hiện một bảng, chọn Backgruond. Xuất hiện 1 bảng, chọn ô màu (có dấu V), chọn Fill Effects .
+ Chọn More Colors. xuất hiện các màu bình thường.
+ Chọn Fill Effects. nền của màu.
* Lưu ý: Khi ta chọn nền hoặc màu nền thì tất cả các Slide sẽ có nền giống nhau. Muốn các Slide khác nền thì khi chọn ta kích chuột phải, chọn Apply to Selected Slide.
2. Đặt hiệu ứng cho văn bản
Đây là nội dung quan trọng của kĩ thuật thiết kế trên PowerPoint, làm cho các văn bản, hình ảnh xuất hiện, biến mất hay phóng to, đổi màu chữ, nhấn mạnh,. Đây là phần quan trọng giúp chúng ta soạn giáo án.
2.1. Tạo văn bản
Trên màn hình chính của giao diện PowerPoint, lúc nào cũng có 2 bảng
Click to add title (nơi đánh tiêu đề chính, nội dung chính của văn bản)
Click to addtext (nơi đánh các tiêu đề phụ)
Tuy nhiên, chúng ta nên xóa các tiêu đề này đi và vẽ Text Box để đánh các văn bản, các câu hỏi hoặc các từ ngữ sẽ tiện lợi hơn trong việc thiết kế.
* Nếu nội dung văn bản có sẵn trên Word thì ta copy từ Word rồi dán sang PowerPoint.
Thực hiện đổi phong chữ, tạo màu cho chữ, kích cỡ chữ,. tương tự như trên Word.
2.2. Các hiệu ứng
- Sau khi đánh văn bản hay các câu hỏi, muốn các văn bản này xuất hiện sẵn trên màn hình khi trình chiếu, ta không chọn hiệu ứng.
Ví dụ: khi thiết kế bài dạy trên lớp, phần thứ ngày. luôn luôn có trên màn hình thì chúng ta không chọn hiệu ứng.
*Lưu ý: Khi dòng chữ trên cùng ở hộp bên phải màn hình là (Custom Animation: dạng thiết kế theo phong cách) mới thực hiện được các hiệu ứng.
- Nếu muốn văn bản (hoặc hình ảnh) có hiệu ứng: chọn đối tượng cần tạo hiệu ứng, chọn Add Effect (ở hộp hiệu ứng, có ngôi sao kèm theo), xuất hiện bảng:
+ Phần ngôi sao màu xanh (Entrce) là hiệu ứng đi ra.
+ Phần ngôi sao màu vàng (Emphasis) là hiệu ứng kiểu nhấn mạnh. (đổi màu, phóng lớn, nhấp nháy,.)
+ Phần ngôi sao màu đỏ (Exit) là hiệu ứng biến mất, đi vào.
+ Phần ngôi sao không màu (Motion Paths) là hiệu ứng xuất hiện đi theo đường. (chuyển hình ảnh từ trên xuống dưới, từ trái qua phải, xoay tròn theo đường..)
Sau khi chúng ta chọn loại hiệu ứng theo ý muốn (một trong 4 loại nêu trên), chọn More Effects (sẽ xuất hiện một thực đơn nhiều hiệu ứng hơn) / chọn hiệu ứng theo ý thích của mình / OK
Ví dụ: Đối tượng cần xuất hiện là Tên bài học
Ta kích chọn vào Tên bài học, chọn hiệu ứng đi ra (ngôi sao màu xanh)/ chọn More Effect sẽ có rất nhiều kiểu xuất hiện: hộp (Box), hình tròn (circle), nứt tách (Split),./ chọn một kiểu xuất hiện/ chọn OK.
- Muốn 1 đối tượng có hiệu ứng lặp lại 2 lần, 3 lần . hoặc liên tục (sau khi kích chuột mới dừng lại): chọn đối tượng trong hộp hiệu ứng, kích chuột phải, chọn Timing (hoặc Effect Option)/ bảng/ chọn Timing /Repeat/
+ Chọn số 2, 3, . thì đối tượng sẽ xuất hiện sẽ xuất hiện đúng số lần mình chọn.
+ Chọn Until End of Slide: đối tượng xuất hiện liên tục, chỉ dừng lại khi kích chuột.
2.3. Cách hiệu ứng xuất hiện và thời gian chạy của mỗi hiệu ứng
- Nếu muốn hiệu ứng xuất hiện sau khi kích chuột chọn thẻ Start trong hộp hiệu ứng, chọn On click. (mỗi lần kích chuột 1 đối tượng xuất hiện, biến mất,.)
Ví dụ: Có 3 đối tượng (câu hỏi 1, câu hỏi 2, câu hỏi 3), nếu cả 3 đối tượng này đều chọn On Click thì mỗi 1 lần kích chuột 1 đối tượng sẽ xuất hiện.
- Nếu muốn hai hoặc nhiều hiệu ứng xuất hiện cùng lúc chọn thẻ Start, chọn With. (mỗi lần kích chuột nhiều đối tượng, hình ảnh cùng xuất hiện, biến mất.).
Ví dụ: Có 3 đối tượng (câu hỏi 1, câu hỏi 2, câu hỏi 3), nếu câu hỏi 1 chọn On Click; câu hỏi 2 và 3 chọn With., thì khi trình chiếu chỉ cần kích chuột 1 lần cả 3 đối tượng sẽ xuất hiện.
- Nếu muốn hiệu ứng thứ 2, thứ 3 hay nhiều đối tượng. xuất hiện sau hiệu ứng thứ nhất mà không cần kích chuột chọn thẻ Start, chọn After. (1 lần kích chuột các văn bản, hình ảnh sẽ lần lượt xuất hiện, biến mất. theo thứ tự).
Ví dụ: Có 3 đối tượng (câu hỏi 1, câu hỏi 2, câu hỏi 3), nếu câu hỏi 1 chọn On Click câu hỏi 2 và 3 chọn After., khi trình chiếu chỉ cần kích chuột 1 lần câu hỏi 1 xuất hiện, biến mất,. rồi lần lượt đến câu hỏi 2, rồi đến câu hỏi 3,.
- Đôi lúc chúng ta muốn hiệu ứng xuất hiện ra thật nhanh hay chạy ra thật chậm, ta chọn thẻ Speed.
+ xuất hiện rất chậm: chọn very slow
+ Xuất hiện chậm: chọn slow
+ Xuất hiện trung bình : chọn Medium
+ Xuất hiện nhanh: chọn Fast
+ Xuất hiện rất nhanh: chọn very Fast
3. Hiệu ứng về âm thanh
- Nếu muốn khi hiệu ứng xuất hiện kèm theo âm thanh tiếng động (tiếng bước chân, tiếng click, tiếng bom,.), để gây ấn tượng: chọn trong hộp hiệu ứng đối tượng cần kèm theo tiếng động, kích chuột phải, chọn Timing (hoặc Effect Option)/ bảng/chọn Effect/suond/ chọn âm thanh thích hợp.
- Nếu muốn chọn âm thanh khác (không có sẵn trong máy), ta chọn Other sound ./tìm đến đĩa chứa âm thanh/ chọn âm thanh thích hợp.
4. Chèn âm thanh, hình ảnh, đoạn video.
- Chọn Insert:
+ Nếu muốn chèn âm thanh là bài nhạc chọn Movies and sounds / sounds from file./ chọn bài nhạc mình thích. Sau đó sẽ xuất hiện hộp thoại. Nếu chúng ta chọn Automatically: tự động xuất hiện; nếu chọn When clicked: xuất hiện khi bấm chuột.
+ Nếu muốn chèn đoạn video: chọn Movies and sounds / movies from file./chọn một đoạn video mình thích.
+ Nếu muốn chèn hình ảnh chọn Picture/From file. chọn tranh ảnh mình thích. (hoặc ta có thể copy hình ảnh và dán vào trang chính.)
- Tương tự ta có thể chọn các biểu đồ để trình diễn
5. Copy, cắt, dán các slide.
- Chọn slide bên trái (hiện ở bên trái màn hình) / copy/ rồi dán vào vị trí theo ý thích.
- Tương tự như copy ta có thể xóa, cắt và dán.
6. Liên kết trong PowerPoint
Thông thường nếu không liên kết mỗi lần kích chuột 1 hiệu ứng sẽ xuất hiện. Liên kết giúp chúng ta có thể kích vào một đối tượng nào đó mới xuất hiện hiệu ứng của đối tượng khác, hoặc kích vào một đối tượng nào đó thì sẽ hiện một slide khác. Sử dụng liên kết trong PowerPoint có hai dạng liên kết là liên kết đơn thuần (liên kết các đối tượng trong cùng một slide) và siêu liên kết (liên kết giữa một đối tượng nào đó với một sai khác hay một tập tin khác.)
* Liên kết thông thường.
- Ví dụ: Trong 1 slide có hai đối tượng là 1 (đáp án) và 2 (câu trả lời), nếu chúng ta thực hiện liên kết giữa 2 và 1 thì chỉ khi chúng ta kích chuột vào đối tượng 2 thì đối tượng 1 mới xuất hiện, kích những vị trí khác đối tượng 2 sẽ không xuất hiện.
- Cách thực hiện liên kết thông thường.
+ Thực hiện các hiệu ứng cho các đối tượng như cách làm ở trên đã hướng dẫn.
+ Sau đó, ngay tại hộp hiệu ứng, chọn đối tượng liên kết (đối tượng 2), kích chuột phải, chọn Timing./ chọn tiếp Timing / Triggers /stars effect on click of / đối tượng liên kết là 1/ OK.
*Siêu liên kết:
- Ví dụ: chúng ta có 5 gói câu hỏi; khi ta kích chuột vào số 1 thì xuất hiện gói câu hỏi 1, tương tự ta kích vào số 5 thì xuất hiện gói câu hỏi 5. mà không cần theo thứ tự. Cách liên kết này rất tiện lợi khi thực hiện cho trò chơi, hs được quyền lựa chon gói câu hỏi mình thích.
- Cách thực hiện.
+ Thực hiện thiết kế thông thường như cách đã hướng dẫn.
+ Trên số 1 (hoặc 2,3,4,5) ta kích chuột phải/ chọn Hyperlink./
-> Nếu chọn bookmark/chọn slide cần liên kết (slide bắt đầu gói câu hỏi 1); đây là cách liên kết các slide trong một tập tin.
-> Nếu chúng ta chọn file cần liên kết thì chọn file đó.
IV. Cách thiết kế giáo án điện tử:
Từ các kĩ thuật thiết kế trên PowerPoint ta có thể thực hiện việc thiết kế giáo án điện tử cho các tiết dạy ở trên lớp.
Từ giáo án thông thường và các bước dạy trên lớp, ta lần lượt dự kiến thứ tự các nội dung cần trình chiếu trên tiết dạy. Các hiệu ứng cần thực hiện, các hình ảnh, âm thanh, video,. phù hợp với bài dạy.