CÁC QUY LUẬT CỦA ĐỜI SỐNG TÌNH CẢM

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP.HCM
Môn: Tâm lý học đại cương
GV: Th.S Lý Minh Tiên

Các quy luật cơ bản của đời sống tình cảm và Ứng dụng
Các thành viên tổ 4
CÁC QUY LUẬT CỦA ĐỜI SỐNG TÌNH CẢM
Quy luật thích ứng
Quy luật di chuyển
Quy luật lây lan
Quy luật cảm ứng
Quy luật pha trộn
Quy luật hình thành tình cảm

 Một xúc cảm hay tình cảm nào đó được lặp đi lặp lại nhiều lần một cách không thay đổi sẽ bị suy yếu đi, bị lắng xuống.
 Hiện tượng “chai sạn” xúc cảm, tình cảm.

Biểu hiện:
 Gần thường xa thương.
 Gần nhau cảm thấy bình thường
Xa nhau mới thấy tình thương dạt dào.
 Dao năng mài thì sắc, người năng chào thì quen.
“Sự xa cách đối với tình yêu giống như gió với lửa, gió sẽ dập tắt những tia lửa nhỏ, nhưng lại đốt cháy, bùng nổ những tia lửa lớn.”
(Ngạn ngữ Nga)

Một người thân của chúng ta đột ngột qua đời, làm cho ta và gia đình đau khổ, vất vả, nhớ nhung … nhưng năm tháng trôi qua, ta cũng sẽ nguôi dần…
 Liên tục thay đổi phương pháp, hình thức tổ chức lớp học và các hoạt động, thay đổi “phong cách lên lớp” để thu hút học sinh, tránh nhàm chán cho chính mình và các em học sinh.
 Luôn luôn năng động, sáng tạo, làm mới mình, học hỏi để mình ngày hôm qua không phải là mình của ngày hôm kia.
 Trong quá trình giảng dạy, quy luật này được ứng dụng như phương pháp “lấy độc trị độc” đối với học sinh.
Nam là một học sinh nhút nhát, luôn rụt rè trước mọi người. Mỗi lần bị cô giáo gọi trả lời câu hỏi, Nam đều tỏ ra lúng túng và đỏ mặt. Nhưng một thời gian sau, việc Nam luôn phải đứng dậy trả lời lặp đi lặp lại nhiều lần và nhờ sự khuyến khích động viên của bạn bè thầy cô thì Nam đã tự tin trả lời những câu hỏi trước lớp.
 Xúc cảm, tình cảm có thể di chuyển từ đối tượng này sang đối tượng khác.



Biểu hiện:
 Giận cá chém thớt.
 Vơ đũa cả nắm.
 Yêu nhau yêu cả đường đi
Ghét nhau ghét cả tông ti họ hàng.
Hương đang tập trung làm một bài tập rất khó, áp lực tâm lí đang đè lên người cô. Lúc này cô cần sự yên tĩnh nhưng Hạnh vô tình đã hỏi cô liên tục một câu hỏi. Hương cảm thấy khó chịu và cáu gắt với Hạnh cho dù Hạnh không thực sự có lỗi.
 Giáo viên phải có sự kiểm soát tình cảm của mình, luôn tạo bầu không khí lớp học vui tươi, thoải mái.
 Nhận định và đánh giá vấn đề một cách khách quan.
 Xúc cảm, tình cảm về một sự vật, hiện tượng nào đó từ chủ thể này có thể lan truyền sang chủ thể khác.
Biểu hiện:
 Hiện tượng vui lây, buồn lây, đồng cảm.
 Một con ngựa đau, cả tàu bỏ cỏ.
 Niềm vui nhân đôi, nỗi buồn sẻ nửa.
 Quy luật này có cơ sở là tính xã hội con người và được dùng để hình thành tình cảm một cách bị động.
 Tạo nên những hiện tượng tâm lý xã hội như bầu không khí tâm lý, tâm trạng xã hội.

An vừa nhận được giấy báo nhập học. An vô cùng sung sướng, vui mừng. An thông báo cho bố mẹ và bạn bè của mình. Sự vui vẻ của An đã tạo nên không khí thoải mái, vui mừng cho mọi người xung quanh.
 Xây dựng tập thể hòa đồng, đoàn kết, thân ái.
 Xây dựng tấm gương điển hình để học sinh học tập và noi theo.
 Giáo viên luôn giữ phong thái vui vẻ tạo bầu không khí thoải mái, học tập tốt; có sự khen thưởng, trách phạt để các em phấn đấu noi theo.
 Là sự tác động qua lại giữa xúc cảm, tình cảm âm tính và dương tính, tích cực và tiêu cực trong cùng một loại.

(một xúc cảm, tình cảm này có thể làm tăng cường hoặc giảm bớt một xúc cảm, tình cảm khác đối cực với nó xảy ra đồng thời hay nối tiếp).
Biểu hiện:
 Ngọt bùi nhớ lúc đắng cay.
 Càng yêu nước càng căm thù giặc.
 Cô gái ở một môi trường có nhiều nam, sẽ được quý trọng hơn vì hiếm.
Khi chấm bài, sau một loạt bài kém, gặp một bài khá, giáo viên thấy hài lòng. Bình thường bài khá này chỉ đạt điểm 7 nhưng trong hoàn cảnh này giáo viên sẽ cho điểm 9.

 Giáo viên cần xây dựng thang điểm chuẩn để chấm bài, tránh cảm tính.

 Có cái nhìn khách quan, lý tính, công bằng hơn trong nhìn nhận, đánh giá, nhận xét cấp trên, đồng nghiệp và học sinh.

 Vận dụng quy luật tương phản để nêu gương, trách phạt học sinh.

 Trong nghệ thuật, quy luật này là cơ sở để xây dựng các tình tiết gây cấn, đẩy mâu thuẫn lên cao.
 Hiện tượng hai hay nhiều xúc cảm, tình cảm đối lập nhau có thể cùng tồn tại ở một người, chúng không loại trừ nhau mà quy định lẫn nhau.
Biểu hiện:
 Giận mà thương, thương mà giận.
 Cái gì càng khó khăn gian khổ mới đạt được thì khi đạt được ta càng tự hào.
Bạn A yêu bạn B, cô luôn muốn B ở bên cạnh cô, quan tâm chăm sóc cô. Nhưng khi cô thấy B có một cử chỉ thân mật hay một hành động quan tâm tới một người con gái khác thì A tỏ ra khó chịu ghen tuông.

 Đời sống tình cảm đầy mâu thuẫn, phức tạp vì vậy cần phải biết quy luật này để thông cảm, điều khiển, điều chỉnh hành vi của mình.

 Giáo viên phải nghiêm khắc trên tinh thần thương yêu học sinh.
Xúc cảm cùng loại
Khái quát hóa
Động hình hóa
Tổng hợp hóa
Tình cảm
Khái quát hóa là quá trình dùng trí óc để hợp nhất nhiều đối tượng khác nhau thành một nhóm, một loại theo những thuộc tính, những liên hệ, quan hệ chung nhất định.
Xúc cảm cùng loại
Khái quát hóa
Động hình hóa
Tổng hợp hóa
Tình cảm
Động hình hóa là khả năng làm sống lại một phản xạ hoặc một chuỗi phản xạ đã được hình thành từ trước.
Tổng hợp hóa là quá trình dùng trí óc để hợp nhất các thành phần đã được tách rồi nhờ sự phân tích thành một chỉnh thể.
Xúc cảm cùng loại
Khái quát hóa
Động hình hóa
Tổng hợp hóa
Tình cảm
Biểu hiện:
 Năng mưa thì giếng năng đầy
Anh năng đi lại mẹ thầy năng thương.
 Lửa gần rơm lâu ngày cũng bén.
 Mưa dầm thấm đất.
Tình cảm của con cái đối với bố mẹ là cảm xúc thường xuyên xuất hiện do liên tục được bố mẹ yêu thương, thỏa mãn nhu cầu, dần dần được tổng hợp hóa, động hình hóa và khái quát hóa mà thành.

 Hình thành tình cảm cho học sinh phải đi từ điều đơn giản, bình dị, người thật, việc thật, không giáo điều nói suông.

 Người thật việc thật là kích thích dễ rung động nhất.
Xây dựng tình yêu Tổ quốc phải xuất phát từ tình yêu gia đình, yêu mái nhà, yêu từng con người trong gia đình, làng xóm,…
Câu hỏi củng cố
Câu 1: Câu tục ngữ nào dưới đây nói lên quy luật lây lan của tình cảm:

A. Giận cá chém thớt.
B. Gần thường, xa thương.
C. Lửa gần rơm lâu ngày cũng bén.
D. Một con ngựa đau, cả tàu bỏ cỏ.
Câu 2: Ở vận động viên leo núi hay thám hiểm thường có tâm lý vừa lo âu vừa tự hào. Đó là thể hiện của:

A. Quy luật cảm ứng.
B. Quy luật pha trộn.
C. Quy luật thích ứng.
D. Quy luật di chuyển.
Câu 3: Biện pháp giáo dục “ôn nghèo nhớ khổ” xuất phát từ quy luật:

A. Di chuyển.
B. Pha trộn.
C. Cảm ứng.
D. Thích ứng.
Câu 4: Khi xem phim hoạt hình, càng yêu mến nhân vật Bạch Tuyết hiền lành thì càng căm ghét mụ hoàng hậu độc ác. Đây là ví dụ của ứng dụng dựa trên quy luật nào ?

A. Quy luật thích ứng.
B. Quy luật pha trộn.
C. Quy luật hình thành tình cảm.
D. Quy luật cảm ứng.
Câu 5: Trong giáo dục, giáo viên dùng biện pháp “lấy độc trị độc” để khắc phục tính nhút nhát, e dè của học sinh là xuất phát từ quy luật nào ?

A. Quy luật thích ứng.
B. Quy luật lây lan.
C. Quy luật cảm ứng.
D. Quy luật hình thành tình cảm.