Các phương phao lai

Bài 7 : Các phương pháp lai
GV soạn : Nguyễn ThanhThủy
Trường THPT Vũng Tàu
Thành phố Vũng Tàu
? Qua hình ảnh trên em hãy cho biết thế nào là tự thụ phấn ?

? Tự thụ phấn và giao phối cận huyết khác nhau cơ bản ở điểm nào ?
�? Trong thí nghiệm về 1 giống ngô :
Chiều cao trung bình 2,93 m, năng suất trung bình 47,6tạ/ha

Bị bắt buộc tự thụ phấn qua 15 thế hệ
Chiều cao cây 2,46m , năng suất 24,1tạ/ha .
Đến thế hệ thứ 30 :
Chiều cao cây 2,34m, năng suất 15,2tạ /ha .
? Em có nhận xét gì về kết quả trên?
? Hiện tượng đó được gọi là gì ?
?I. Tự thụ phấn- Giao phối cận huyết và hiện tượng thoái hóa :  1, Khái niệm :
Tự thụ phấn : Là trường hợp giao tử đực và giao tử cái tham gia thụ tinh trên cùng 1 hoa lưỡng tính hay từ những hoa đơn tính cùng một cây .

Giao phối cận huyết (giao phối gần) :
Là sự giao phối giữa những cơ thể cùng chung bố mẹ hoặc giữa bố mẹ với con cái của chúng .
 Ở vật nuôi : giao phối cận huyết làm sức đẻ giảm , xuất hiện các quái thai dị hình , cơ thể suy yếu .

?Hiện tượng thoái hóa giống : 
Ở cây trồng : tự thụ phấn bắt buộc qua nhiều thế hệ thì các thế hệ sau sẽ : sinh trưởng phát triển chậm , chống chịu kém , xuất hiện các tính trạng xấu , năng suất giảm nhiều cây chết .
? Tại sao lại có hiện tượng thoái hóa giống ?
Tỉ lệ 
Dị hợp tử 100
Đồng hợp tử 0
Đời đầu
Đời sau
Aa
Aa
Aa
Aa
Sự biến đổi tỉ lệ thể dị hợp và thể đồng hợp trong quần thể tự thụ phấn
?2. Nguyên nhân sự thoái hóa giống :
* Tỉ lệ thể dị hợp trong quần thể giảm dần ? Ưu thế lai giảm dần .

* Tỉ lệ thể đồng hợp tăng , trong đó các gen lặn có hại được biểu hiện ra kiểu hình .
 Vì sao trong luaät hoân nhaân gia ñình ngöôøi ta khoâng cho nhöõng ngöôøi coù quan heä huyeát thoáng laáy nhau ?
* Củng cố một tính trạng mong muốn
* Là bước trung gian tạo dòng thuần để chuần bị lai khác dòng tạo ưu thế lai .

* Phát hiện gen xấu để loại bỏ .

? 3.Vai trò của phương pháp tự thụ phấn :
? Trong chăn nuôi và trồng trọt người ta có sử dụng phương pháp tự thụ phấn và giao phối cận huyết không ?
? Vì sao ưu thế lai thể hiện cao nhất ở f1 sau đó giảm dần qua các thế hệ ?
? Vì sao cơ thể lai khác dòng có ưu thế hơn bố mẹ chúng ?
Ví du : P AABB x aạbb
f1 AaBb
Giả sử có alen a,b quy định tính trạng lặn có hại thì f1 chúng có biểu hiện không ?
? Vì sao ưu thế lai giảm dần qua các thế hệ ?
? Những đặc điểm đó gọi là gì ?
? II.Lai khác dòng ? Ưu thế lai :
? 1. Hiện tượng ưu thế lai :
Khi lai 2 dòng thuần chủng có kiểu gen khác nhau thì ở f1 có sức sống hơn hẳn bố mẹ : sinh trưởng nhanh , phát triển mạnh , chống chịu tốt ,năng suất cao .
Ưu thế lai biểu hiện rõ nhất trong lai khác dòng ? Lai khác dòng có đồng đều cao về phẩm chất và năng suất .
Ưu thế lai biểu hiện cao nhất ở f1 sau đó giảm dần qua các thế hệ .
Em hãy giải thích cơ sở của ưu thế lai ?
? 2. Nguyên nhân của ưu thế lai :
a. Giả thuyết về trạng thái dị hợp :
Trong cơ thể lai phần lớn các gen nằm trong cặp gen dị hợp trong đó các gen lặn không được biểu hiện .
AABBCC x aabbcc
AaBbCc
? b. Giả thuyết vế tác động cộng gộp của các gen trội có lợi :Một dòng mang 2 gen trội lai với một dòng mang 1 gen trội cho dòng mang 3 gen trội có lợi .AAbbCC x aaBBccAaBbCc 
c. Giả thuyết siêu trội : Sự tương tác giữa 2 alen khác nhau về chức phận của cùng 1 lôcut dẫn đến hiệu quả bổ trợ , mở rộng phạm vi biểu hiện kiểu hình . AA ? Aa > aa
? Ở thuốc lá cặp gen aa quy định khả năng chịu lạnh tới 10oC
AA quy định khả năng chịu nóng tới 35oC
Aa chịu được nhiệt độ 10oC- 35oC
? 3. Phương pháp tạo ưu thế lai :

Ở thực vật :
Lai khác dòng đơn :
P Dòng A x dòng B
F1 ưu thế lai C

Lai khác dòng kép :
P Dòng A x dòng B
F1 ưu thế lai C
P Dòng D x dòng E
F1 ưu thế lai G
P Ưu thế lai C x Ưu thế lai G
Ưu thế lai H
Lai thuận nghịch : Ưu thế lai phụ thuộc vào cả đặc tính tế bào chất vì vậy phép lai thuận nghịch cho hiệu quả ưu thế lai không giống nhau .
Ở động vật :
Phổ biến là lai giữa 2 nòi trong phép lai kinh tế .
? Biện pháp duy trì củng cố ưu thế lai :
* Đối với cây trồng : có thể sử dụng sinh sản sinh dưỡng thay cho sinh sản hữu tính .
* Đối với vật nuôi :Ưu thế lai được duy trì , củng cố bằng lai luân phiên , con lai được tạo ra trong mỗi thế hệ được lần lượt cho lai với dạng bố mẹ ban đầu .
? Để hạn chế việc truyền các gen xấu cho đời sau nên có những biện pháp gì ?
Câu 1: Nếu kiểu gen P gồm toàn gen trội có lợi ở trạng thái đồng hợp hoặc mang đột biến lặn có lợi thì tự phối có dẫn đến hiện tượng thoái hóa giống không ? Tại sao?
Câu 3 : Cơ sở di truyền học của ưu thế lai là :
Ở cơ thể f1 dị hợp , gen lặn có hại bị gen trội lấn át .
Tập trung các gen trội có lợi từ cả bố và mẹ làm tăng cường tác động cộng gộp của các gen trội .
Cơ thể dị hợp của các alen luôn tốt hơn thể đồng hợp
a và c đúng .
a , b và c đúng .
Em có biết ?
Câu 2 : Tại sao ở chim bồ câu giao phối gần mà không dẫn đến hiện tượng thoái hóa giống ?
Bài học đến đây là hết